Tôn vinh những tiếng nói thơ ca thắp lên tình yêu nguồn cội

Lễ trao giải cuộc thi thơ làng Chùa lần thứ 3 với chủ đề Thơ ca và Nguồn cội diễn ra sáng 14/12 tại Hà Nội đã vinh danh 40 tác giả xuất sắc với 3 giải A, 7 giải B, 16 giải C, cùng các giải Đặc biệt, giải Cống hiến.

Cuộc thi được tổ chức lần đầu tiên vào năm 2007 bởi Hội thơ làng Chùa - một hội thơ đặc biệt, nằm trong một ngôi làng có truyền thống yêu thơ và làm thơ từ lâu đời. Năm 2022, hành trình 40 năm xây dựng, giữ gìn, phát triển Hội thơ làng Chùa (tức làng Hoàng Dương, xã Sơn Công, huyện Ứng Hòa (cũ), Hà Nội) đã được đề cử ở hạng mục Việc làm tại giải Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội lần 15 do báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN) tổ chức.

Phát biểu khai mạc, ông Ngô Mạnh Cường (Chủ tịch Hội thơ Làng Chùa, Trưởng Ban tổ chức cuộc thi) cho biết: "Từ cuộc thi Thơ ca và Nguồn cội lần thứ Nhất đến cuộc thi lần thứ 3 do Hội thơ làng Chùa tổ chức, chúng tôi đã nhận được hàng ngàn bài thơ của các nhà thơ và những người yêu thơ trong cả nước và cả những nhà thơ quốc tế".

"Người làng Chùa hạnh phúc khi nhận ra rằng: mỗi một người sáng tác ra những câu thơ như thế là những người gieo hạt. Đấy là những hạt giống của tâm hồn đẹp đẽ được gọi là thơ ca. Những hạt giống ấy được gieo xuống cánh đồng cuộc đời. Mỗi lần kết thúc cuộc thi là người làng Chùa lại gặt được một mùa nhân ái. Vì thế mà người làng Chùa thấy mình trở lên giàu có" - ông Cường bày tỏ.

Trong 6 tháng phát động từ tháng 2 - 8/2025, cuộc thi năm nay đã nhận được hơn 1.500 bài thơ của hơn 500 tác giả trong và ngoài nước. Với sức lan tỏa mạnh mẽ, cuộc thi đã quy tụ đông đảo các cây bút tham gia, từ những tác giả không chuyên đến các nhà thơ danh tiếng. Phạm vi của cuộc thi không còn giới hạn trong một ngôi làng nhỏ mà đã lan tỏa ra khắp Việt Nam và thế giới, đến Mỹ, Colombia, Uganda, Uruguay, Romania và nhiều đất nước khác. Họ viết về nơi mình sinh ra và lớn lên, về tổ tiên, ông bà, cha mẹ, về lịch sử dân tộc, về mảnh đất quê hương, về văn hóa, đời sống và những khát vọng của con người.

Đáng chú ý, tất cả các bài thơ dự thi đều được đăng công khai ở trang facebook cá nhân của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều (Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, thành viên Hội thơ làng Chùa, cũng là thư ký của cuộc thi) để độc giả và các thành viên trong ban giám khảo đánh giá, thẩm định. Việc này đã tạo được một không gian tương tác trực tiếp, giúp thơ ca đến gần hơn với độc giả.

Ban giám khảo cuộc cuộc thi là những tên tuổi như nhà thơ Nguyễn Việt Chiến, nhà thơ Đinh Thị Như Thúy, nhà thơ Phạm Đương, nhà thơ Nguyễn Ngọc Phú và nhà văn Phạm Lưu Vũ.

Sau thời gian chấm giải, Ban tổ chức đã quyết định trao giải cho 40 tác giải xuất sắc gồm 3 giải A, 7 giải B, 16 giải C, cùng 5 giải Đặc biệt và 9 giải Cống hiến. Trong đó, giải Đặc biệt được trao cho các tác giả mang đến vẻ đẹp của nghị lực sống. Còn giải Cống hiến được trao cho các nhà thơ nước ngoài vì đã có đóng góp cho thơ ca và tình hữu nghị giữa các dân tộc.

Theo nhà thơ Nguyễn Việt Chiến (thành viên Ban giám khảo), các bài thơ được trao giải của cuộc thi Thơ ca và Nguồn cội, tuy mỗi tác giả có phong cách riêng, nhưng đều thống nhất ở điểm chung, quê hương là không gian văn hóa - tinh thần không thể thay thế.

"Các tác giả luôn nhấn mạnh sự bền chặt của làng quê qua biểu tượng lao động và sự gắn bó với đất đai, rồi mở rộng cái nhìn từ làng quê đến đất nước, từ tự nhiên đến lịch sử. Tình yêu quê hương trong các tác phẩm không chỉ là tình cảm cá nhân mà còn là tiếng nói chung của cộng đồng, của văn hóa dân tộc" - ông Chiến chia sẻ - "Đặc biệt, các tác giả của cuộc thi đã đưa vào thơ sự chiêm nghiệm hiện sinh, đối diện với đô thị hóa, chiến tranh, tha hương và những vấn đề rất thời đại để khẳng định quê hương là bản thể, là cội nguồn nuôi dưỡng tâm hồn".

Như phân tích, nhà thơ này còn nhấn mạnh, các tác phẩm đoạt giải cao trong cuộc thi đã kiến tạo một diễn ngôn đa dạng nhưng quy tụ về cùng một điểm chung là khẳng định sự bất khả phân của cá nhân với cộng đồng, của ký ức riêng tư với nguồn cội dân tộc.

"Nếu Lý Hữu Lương thiên về giọng sử thi huyền thoại, thì Trương Xuân Thiên gợi mở chiều sâu biểu tượng. Nếu Trang Thanh trực diện với nỗi đau hiện sinh, thì Châu Anh Tuấn triển khai tư duy triết luận. Khi Nguyễn Hoàng Anh Thư khơi gợi hoài niệm văn hóa, thì Khương Thị Mến đưa thiên nhiên thành biểu tượng của nguồn cội" - ông Chiến cho hay.

Từ dẫn chứng, nhà thơ Nguyễn Việt Chiến khẳng định, chính sự đa thanh, đa dạng đã làm nên thành công của cuộc thi khi khẳng định sức sống của thơ ca trong việc nuôi dưỡng tình yêu quê hương, tình yêu con người và tình yêu nguồn cội. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, khi các giá trị truyền thống dễ bị phai mờ, những tiếng nói thơ ca này đã góp phần quan trọng vào việc gìn giữ bản sắc văn hóa và củng cố căn tính dân tộc.

Còn nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cho rằng, chủ đề của cuộc thi đã thực sự chạm đến trái tim của những người viết. Bởi, ai cũng có quyền và mong muốn được bày tỏ tình yêu với mảnh đất đã nuôi dưỡng mình, với nền văn hóa của họ.

"Mỗi chùm thơ dự thi là một giọng nói riêng biệt, ngập tràn hình ảnh và cảm xúc vang lên về mảnh đất và những người yêu thương của tác giả. Cho dù mảnh đất và những con người hiện ra trong những bài thơ là những vùng đất xa xôi và xa lạ... thì tất cả đều chứa đựng vẻ đẹp và sự thiêng liêng của đời sống thế gian" - ông Thiều bày tỏ.

Cũng trong dịp này, Ban tổ chức cuộc thi thơ làng Chùa đã ra mắt tập thơ Người gieo hạt (NXB Hội Nhà văn) dày hơn 600 trang, chọn lọc và tập hợp hơn 500 tác phẩm của hơn 250 tác giả dự thi ở Việt Nam và nước ngoài. Tập thơ này được tài trợ bởi Qũy hỗ trợ phát triển Văn học nghệ thuật Việt Nam.