Chuyển đổi số giúp nông nghiệp Hà Nội bứt phá

Hà Nội hiện là địa phương có tốc độ đô thị hóa cao, quỹ đất nông nghiệp bị thu hẹp, trong khi nhu cầu về nông sản chất lượng cao lại liên tục tăng. Điều này đặt ra yêu cầu ngành nông nghiệp phải nâng cao giá trị gia tăng trên từng đơn vị diện tích. Chuyển đổi số trở thành giải pháp căn cơ.

Theo các chuyên gia nông nghiệp, với thời tiết dị thường, trái đất ấm lên, thiên tai bão lũ khó lường, cường độ xảy ra liên tiếp như hiện nay thì việc chuyển đổi số là hướng đi tất yếu. Đưa chuyển đổi số vào trong sản xuất sẽ giúp cho nông nghiệp phát triển bền vững và an toàn hơn. 

Trong năm 2025 đã xảy ra 16 cơn bão, bão chồng bão, những cơn bão có sự tàn phá năng nề như cơn bão số 11 vừa qua khiến các xã Trung Giã, Đa Phúc, Thư Lâm nước ngập sâu, nhà cửa, lợn gà, rau ngập úng hỏng hết thiệt hại nặng hàng trăm tỷ đồng. Riêng xã Trung Giã bị thiệt hại nặng nề nhất hơn 500 tỷ đồng.

Bà Trần Thị Kim Thị - thôn Kim Chu – xã Trung Giã – Hà Nội cho biết, đợt lũ lụt vừa rồi phải chạy lợn 2 lần, tổng thiệt hại khoảng 350 triệu cả lợn con và lợn thịt. Bây giờ còn 2 tháng nữa là tết, lợn thịt phải 4,5 tháng thì mới bán được. Lợn nái cũng phải trong vòng 2 tháng mới lấy nước được, 4 tháng sau mới ra lợn con nên chỉ trông vào năm sau thôi, từ giờ đến Tết là cũng không kịp. 

Vì vậy, nếu chuyển đổi số ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp sẽ giúp bà con nông dân không chỉ giảm được thiệt hại do thời tiết mà còn phát triển nông nghiệp bền vững và an toàn. Bà Nguyễn Thị Mai, chuyên gia khí tượng nông nghiệp, khẳng định: "Việc cảnh báo sớm 24-48 giờ thông qua ứng dụng di động cho phép nông dân kịp thời đưa ra quyết định sống còn: che phủ, sưởi ấm cho cây, hoặc thu hoạch sớm. Đây là cách chuyển đỏi số biến rủi ro thành cơ hội, giúp giảm thiểu thiệt hại mùa vụ cho vụ Tết lên đến 30%."

Ông Khổng Minh Sáng – Tổ trưởng Tổ sản xuất rau hữu cơ xã Trung Giã – Hà Nội cho biết: Mô hình sản xuất nhà lưới theo mô hình tưới tự động, giảm công lao động. Mô hình nhà lưới giúp giảm sâu bệnh, cỏ dại, tiết kiệm công lao động. Mô hình này không phụ thuộc vào thời tiết, cho thu nhập cao hơn. Đối với mô hình nhà lưới chi phí phân bón, công chăm sóc giảm khoảng 1/3 so với các mô hình khác. Nhà lưới có tuổi thọ khoảng 15 năm, ước tính từ 3-5 năm người nông dân sẽ thu hồi được vốn. Rau xanh phục vụ đảm bảo theo chuỗi liên kết, làm đa dạng các loại cây trồng.

Là một trong những vùng trồng rau an toàn lớn của Hà Nội, chủ trang trại Nguyễn Văn Tùng, Giám đốc Hợp tác xã Rau an toàn xã Đông Anh (Hà Nội) chia sẻ: "Chỉ cần một chiếc điện thoại, tôi có thể điều chỉnh dinh dưỡng trong nước, bật – tắt hệ thống làm mát, theo dõi sâu bệnh hay kiểm tra tình trạng rau. Nhờ công nghệ, năng suất tăng gần 30%, lượng nước và phân bón giảm hơn 40% so với trồng truyền thống".

Mỗi lô rau được gắn mã QR, người mua có thể tra thông tin về ngày gieo trồng, điều kiện chăm sóc, tiêu chuẩn chất lượng. Mô hình này đang cung cấp hàng chục tấn rau sạch cho các trường học và siêu thị Hà Nội mỗi tháng.

Tại Ba Vì, nhiều một số trang trại đã ứng dụng công nghệ số kết hợp mô hình kinh tế tuần hoàn, tận dụng chất thải chăn nuôi để sản xuất khí sinh học và phân bón hữu cơ.

Tiêu biểu là trang trại của anh Hoàng Văn Lợi (xã Ba Vì- Hà Nội). Toàn bộ chuồng trại được giám sát bằng cảm biến nhiệt độ và hệ thống camera AI để phát hiện bất thường của lợn. Dữ liệu được gửi về điện thoại giúp người nuôi điều chỉnh thức ăn, nhiệt độ, đồng thời phát hiện sớm dấu hiệu bệnh.

Anh Lợi cho biết: "Nhờ hệ thống cảm biến, tôi biết chính xác thời điểm lợn ăn ít, hoạt động bất thường để can thiệp kịp thời. Điều này giảm thiểu rủi ro dịch bệnh đáng kể. Phân thải được xử lý qua hầm biogas, sau đó sử dụng làm phân hữu cơ cho vườn cây, tạo vòng tròn tuần hoàn rất sạch".

Ông Lê Văn Thụ, nông dân trồng bưởi tại Hoài Đức (Hà Nội), chia sẻ chân tình: "Làm nông bây giờ không thể cứ làm theo kinh nghiệm được nữa. Công nghệ giúp chúng tôi đỡ vất vả nhiều. Đơn cử như hệ thống tưới nhỏ giọt thông minh, cây được cung cấp nước đúng lúc, đúng lượng. Bưởi nhà tôi năm nay quả đều hơn, mẫu mã đẹp hơn và bán được giá cao hơn".

Nhiều nông dân cho rằng chuyển đổi số ban đầu khá lạ lẫm, nhưng khi được tập huấn và hỗ trợ thiết bị, họ nhận thấy lợi ích rõ rệt như: tiết kiệm công lao động, kiểm soát chất lượng tốt hơn, đồng thời giảm tác động môi trường.

Tuy nhiên, chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp của Hà Nội vẫn còn nhiều bất cập, khó khăn như chi phí đầu tư công nghệ ban đầu vẫn là rào cản lớn đối với hộ nông dân nhỏ lẻ và việc chuẩn hóa chất lượng dữ liệu giữa các nền tảng khác nhau cần được siết chặt hơn để tránh tình trạng "mỗi nơi một phách".

Về phía nhà quản lý, ông Tạ Văn Tường, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cho biết, thời gian tới, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội tiếp tục hợp tác chặt chẽ với các viện nghiên cứu, địa phương và doanh nghiệp để hỗ trợ chuyển giao công nghệ mới cho người nông dân; ưu tiên phát triển công nghệ sinh học, chế phẩm vi sinh nhằm giảm phát thải khí nhà kính, cải thiện môi trường chăn nuôi và nâng cao chất lượng nông sản.

Cùng với đó, thành phố sẽ đẩy mạnh đào tạo, tập huấn, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, thúc đẩy chuyển đổi số; công bố quy hoạch vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao; đồng thời tăng cường xúc tiến thương mại, đưa nông sản Hà Nội vào các hệ thống phân phối hiện đại, hướng tới mục tiêu xuất khẩu.

Theo các chuyên gia nông nghiệp nhờ chuyển đổi số các phần mềm quản lý trang trại, nhật ký điện tử giúp nông dân theo dõi quy trình canh tác, lượng phân bón – thuốc bảo vệ thực vật được sử dụng, thời điểm thu hoạch, điều tiết nước tưới… Từ đó giảm thất thoát, tiết kiệm chi phí và giảm tác động xấu đến môi trường.

Bên cạnh đó, các ứng dụng cảm biến IoT, hình ảnh từ camera giám sát, nông dân có thể kiểm soát chặt chẽ từng khâu nuôi – trồng. Công nghệ blockchain giúp truy xuất nguồn gốc, giúp người tiêu dùng yên tâm hơn khi lựa chọn nông sản Thủ đô.

PGS.TS Nguyễn Văn Bộ – chuyên gia về nông nghiệp công nghệ cao – nhận định rằng chuyển đổi số không chỉ là xu thế mà là điều kiện bắt buộc để nông nghiệp Hà Nội phát triển theo hướng xanh và tuần hoàn.

Lý giải về điều này ông nói: "Hà Nội là trung tâm tiêu dùng lớn nhất miền Bắc nhưng cũng là nơi các vấn đề về an toàn thực phẩm được đặt ra nghiêm ngặt. Muốn cung cấp thực phẩm sạch cho 10 triệu dân, ngành nông nghiệp phải dựa vào dữ liệu và công nghệ để quản lý quy trình sản xuất. Chỉ khi mọi khâu được ghi lại và minh bạch, chúng ta mới xây dựng được niềm tin của thị trường".

Theo ông, chuyển đổi số cũng là giải pháp để thu hút giới trẻ quay lại với nông nghiệp. Những mô hình nhà kính tự động, trại nuôi thông minh, quản lý qua điện thoại… tạo sự hấp dẫn mới cho ngành vốn bị coi là "vất vả – rủi ro".