Chờ Hà Nội "trở lại" với sông Hồng

Một cột mốc đặc biệt đang tới gần: Theo dự kiến, vào ngày 19/2, Hà Nội sẽ khởi công Trục đại lộ cảnh quan sông Hồng - dự án vừa được Hội đồng Nhân dân thành phố thông qua Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư vào sáng 14/12.

Một cột mốc đặc biệt đang tới gần: Theo dự kiến, vào ngày 19/2, Hà Nội sẽ khởi công Trục đại lộ cảnh quan sông Hồng - dự án vừa được Hội đồng Nhân dân thành phố thông qua Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư vào sáng 14/12.

Với quy mô rất lớn và mức đầu tư sơ bộ khoảng 338.000 tỷ đồng, đây là dự án hội tụ đầy đủ các yếu tố về tầm vóc, phạm vi và mức độ tác động đối với không gian phát triển của Thủ đô. Xa hơn, nó gắn với một tâm nguyện đã được ấp ủ nhiều thập niên: Đưa Hà Nội thật sự "quay mặt ra sông".

"Quay mặt ra sông" không phải là một khái niệm mới. Nhiều năm qua, cụm từ ấy đã trở nên quen thuộc mỗi khi chúng ta bàn tới định hướng phát triển dài hạn của Thủ đô. Nó gắn với một thực tế: Sông Hồng chảy qua Hà Nội nhưng lại chưa hiện diện như một không gian trung tâm của đời sống đô thị. Những hạn chế về điều kiện kinh tế - xã hội trong quá khứ, cũng như những vấn đề lịch sử để lại, đã khiến dòng sông dần đứng ngoài nhịp vận động của thành phố.

Bởi thế, với nhiều thế hệ người Hà Nội hiện đại, sông Hồng gần gũi trong ký ức, nhưng không dễ tiếp cận trong sinh hoạt thường ngày. Cảm giác vừa quen vừa xa ấy góp phần hình thành một mong muốn chung của cộng đồng đô thị: Đưa thành phố "trở lại" với dòng sông, như một cách nối lại mạch lịch sử, khẳng định bản sắc và định hình tương lai phát triển.

***

Bây giờ, với việc chuẩn bị khởi công dự án Trục đại lộ cảnh quan sông Hồng, những thông tin hiện có cho thấy Hà Nội không giải quyết vấn đề theo từng phạm vi riêng lẻ. Từ các trục đại lộ giao thông dài khoảng 80 km, hệ thống công viên cảnh quan khoảng 3.300 ha, cho tới các khu đô thị được tái thiết và hệ thống monorail kết nối... tất cả đều được đặt trong một tổng thể không gian rộng khoảng 11.000 ha.

Việc tổ chức các hạng mục trong cùng một cấu trúc thống nhất ấy gắn với một cách tiếp cận chủ đạo: Khi thành phố đã mở rộng nhiều lần, sông Hồng cần trở thành một phần trung tâm trong cấu trúc và bản sắc của Hà Nội. Và trong bối cảnh đó, "quay mặt ra sông" không đơn thuần là mở thêm những tuyến đường ven bờ, mà là tổ chức lại không gian phát triển, coi hai bờ sông là một phần trung tâm của đời sống đô thị, nơi giao thông, cảnh quan, sinh hoạt cộng đồng và tái thiết đô thị được kết nối trong cùng một tầm nhìn dài hạn.

Tất nhiên, với quy mô rất lớn, Trục đại lộ cảnh quan sông Hồng cũng cần đặt ra những yêu cầu cao hơn so với các dự án hạ tầng thông thường. Chắc chắn, Hà Nội phải xây dựng những cơ chế đủ sức thu hút doanh nghiệp và nhà đầu tư cùng đồng hành trong dự án khổng lồ này.

Nhưng ở hướng ngược lại, một dự án mang mục tiêu đưa thành phố "quay mặt ra sông" chỉ có thể giữ được ý nghĩa ban đầu khi lợi ích kinh tế của phía đầu tư được đặt trong mối quan hệ hài hòa với lợi ích cộng đồng - điển hình là nhu cầu tiếp cận mặt nước, sử dụng các không gian chung cho sinh hoạt, thư giãn và tương tác cùng thiên nhiên trong bối cảnh đô thị ngày càng dày đặc về mật độ xây dựng.

Cũng như, theo tính toán sơ bộ, dự án sẽ ảnh hưởng tới khoảng 200.000 người dân đang sinh sống tại 19 xã, phường dọc hai bên sông. Đây là những cộng đồng đã gắn bó lâu dài với không gian ven sông, với đời sống, sinh kế và các mối quan hệ xã hội hình thành qua nhiều năm. Vì vậy, thành phố chắc chắn phải có những giải pháp thỏa đáng để ổn định cuộc sống của người dân bị ảnh hưởng, kể từ chỗ ở, điều kiện sinh hoạt, cho đến việc làm và cả khả năng thích ứng với không gian sống mới.

***

Dù sao, bên cạnh những bài toán phức tạp cần được giải quyết một cách thận trọng, đây vẫn là thời điểm hợp lý để chúng ta đặt kỳ vọng vào việc hiện thực hóa giấc mơ đưa Hà Nội "quay mặt ra sông". Bởi, với dự án Trục đại lộ cảnh quan sông Hồng, lần đầu tiên, một tâm nguyện từng được nhắc tới suốt nhiều thập niên qua đã được cụ thể hóa bằng một kế hoạch hành động có quy mô xác định, lộ trình rõ ràng và mức độ quyết tâm thể hiện qua những quyết sách cụ thể.

Trong bối cảnh không ít ý tưởng lớn liên quan tới sông Hồng trước đây từng dừng lại ở mức đề xuất hoặc chỉ được triển khai hạn chế, bước chuyển này mang ý nghĩa đặc biệt. Nó cho thấy thành phố đã lựa chọn cách tiếp cận trực diện để giải một bài toán đô thị phức tạp, kéo dài qua nhiều giai đoạn phát triển, thay vì tiếp tục né tránh hoặc xử lý cục bộ.

Nếu lựa chọn ấy được theo đuổi một cách nhất quán và có trách nhiệm, sự thay đổi trong tương lai của sông Hồng sẽ không chỉ được nhận diện qua những tuyến đường hay công trình mới, mà còn ở sự gần gũi và tự nhiên mà mỗi người dân cảm thấy khi đến với nó như một phần tự nhiên trong đời sống hằng ngày. Được vậy, Trục đại lộ cảnh quan sông Hồng sẽ không chỉ là một công trình lớn của Hà Nội trong kỷ nguyên mới, mà còn trở thành dấu mốc mới về mối quan hệ giữa Hà Nội và dòng sông vốn gắn bó với nó qua nhiều thế hệ.