Bên cạnh khả năng sáng tạo nội dung, trí tuệ nhân tạo (AI) còn được khai thác để phân tích thông tin và định hướng dư luận. Tuy nhiên, việc ứng dụng AI vào báo chí cũng đi kèm nhiều rủi ro. 

Một trong những mối lo ngại lớn nhất hiện nay là sự xuất hiện tràn lan của các nội dung kém chất lượng được tạo ra tự động bởi AI.

1. Trong tham luận của mình, PGS-TS Trần Quang Diệu - Nguyễn Thị Thanh Phương (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) đưa ra dẫn chứng cụ thể, rằng trước đây, các tờ báo lớn như The New York Times, The Guardian, hay Le Monde chủ yếu dựa vào báo in và truyền hình để phát hành nội dung. Khi internet và công nghệ số phát triển mạnh từ những năm 1990, các cơ quan này buộc phải chuyển sang báo điện tử, cho phép người đọc tiếp cận thông tin nhanh chóng, mọi lúc, mọi nơi. 

Những năm gần đây, việc tích hợp các công nghệ mới như AI, Big Data và tự động hóa đã thay đổi cách thu thập, xử lý và phân phối thông tin. Các tòa soạn bắt đầu ứng dụng trí tuệ nhân tạo để viết tin ngắn, phân tích dữ liệu xu hướng, cá nhân hóa nội dung cho người đọc, ví dụ như, hãng Associated Press đã sử dụng phần mềm tự động để viết báo cáo tài chính hằng quý, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí sản xuất tin tức.

2. Đảng và Nhà nước ta đã xác định công nghệ là yếu tố then chốt trong hiện đại hóa báo chí, nâng cao chất lượng thông tin và đáp ứng yêu cầu phát triển trong thời đại số, trong đó các cơ quan báo chí chuyển đổi số, áp dụng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và điện toán đám mây để tối ưu hóa quy trình sản xuất, phân phối và tiếp cận độc giả, đồng thời hướng tới nền Báo chí Cách mạng Việt Nam chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại, hướng tới phát triển bền vững, ứng dụng khoa học, công nghệ, phát triển nền tảng số, nâng cao chất lượng báo chí, đẩy mạnh hoạt động đào tạo nguồn nhân lực báo chí không chỉ giỏi nghiệp vụ mà còn am hiểu công nghệ, đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên mới và tham gia tích cực vào hoạt động bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

PGS-TS Trần Quang Diệu - Nguyễn Thị Thanh Phương cũng chỉ ra rằng, trong những năm gần đây, trí tuệ nhân tạo và tự động hóa đã trở thành xu hướng nổi bật trong ngành báo chí toàn cầu, giúp các cơ quan truyền thông tối ưu hóa quy trình làm việc và cá nhân hóa trải nghiệm người dùng. Một trong những ví dụ tiêu biểu là tờ II Foglio của Italy. Tờ báo này đã phát hành một phụ bản hoàn toàn do AI viết trong suốt một tháng. Kết quả thu về rất khả quan khi lượng độc giả tăng lên đáng kể, thúc đẩy doanh thu, và đến nay phụ bản này đã được duy trì dưới dạng phát hành hằng tuần. 

Bên cạnh khả năng sáng tạo nội dung, AI còn được khai thác để phân tích thông tin và định hướng dư luận. Chẳng hạn, tờ Los Angeles Times tại Mỹ đã phát triển công cụ “Insights”, ứng dụng AI nhằm phân tích xu hướng chính trị của từng bài viết, đồng thời đưa ra các đề xuất về quan điểm đối lập để bảo đảm sự cân bằng trong tiếp cận thông tin. Mục tiêu của họ là giúp độc giả có cái nhìn toàn diện hơn, tránh rơi vào “buồng vọng âm” - nơi người đọc chỉ tiếp cận thông tin một chiều. 

Tuy nhiên, việc ứng dụng AI vào báo chí cũng đi kèm nhiều rủi ro. Một trong những mối lo ngại lớn nhất hiện nay là sự xuất hiện tràn lan của các nội dung kém chất lượng được tạo ra tự động bởi AI - hiện tượng được gọi là “AI slop”. 

Ở nước ta, nền Báo chí Cách mạng Việt Nam đang trải qua quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ, nhằm nâng cao chất lượng thông tin và đáp ứng nhu cầu đa dạng của công chúng, đồng thời phát triển bền vững, hướng tới “chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại” theo định hướng của Đảng và Nhà nước. Thông qua ứng dụng chuyển đổi số, nhiều cơ quan báo chí tại Việt Nam đã đạt được kết quả đáng khích lệ. Theo thống kê, số lượng cơ quan báo chí đạt mức “Xuất sắc” trong chuyển đổi số tăng 6,27%, mức “Tốt” tăng 14,99%, cho thấy các cơ quan báo chí đang tích cực đầu tư cho chuyển đổi sổ”. Điều này đã khẳng định quan điểm đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta trong phát triển nền Báo chí Cách mạng Việt Nam.

Mặc dù một số cơ quan báo chí đã bắt đầu ứng dụng công nghệ số như nền tảng trực tuyến và mạng xã hội để phát sóng tin tức, nhưng việc áp dụng công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn hay phân tích dữ liệu chưa được triển khai rộng rãi. Hạ tầng công nghệ số của nhiều cơ quan báo chí còn yếu, thiếu đồng bộ và chưa đáp ứng được yêu cầu chuyển đổi số toàn diện, dẫn đến bất cập trong việc cung cấp, phân phối và tối ưu hóa thông tin. Chất lượng nội dung là một vấn đề, khi việc ứng dụng công nghệ không bảo đảm được tính chính xác, minh bạch và ngăn ngừa sự lan truyền của tin giả. Hơn nữa, nhiều cơ quan báo chí thiếu nhân lực có kỹ năng chuyên sâu về công nghệ, chưa có đội ngũ đủ mạnh để vận hành các nền tảng số hiệu quả. Điều này khiến chuyển đổi số trong báo chí Việt Nam gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của ngành trong kỷ nguyên số…

Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, chuyển đổi số là động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp nội dung số tại Việt Nam. 

Các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và điện toán đám mây giúp các cơ quan báo chí không chỉ tạo ra nội dung nhanh chóng mà còn nâng cao hiệu quả quản lý và phân phối tin tức. 

Mang lại lợi ích nhiều mặt

Theo PGS- TS Trần Quang Diệu – Nguyễn Thị Thanh Phương (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh), việc tích hợp các công nghệ vào quy trình sản xuất tin tức cho phép báo chí có thể cá nhân hóa nội dung và tối ưu hóa trải nghiệm người dùng, từ đó tạo ra các nguồn thu mới thông qua quảng cáo trực tuyến, dịch vụ đăng ký trả phí hoặc các hình thức sản phẩm số khác như video, podcast, hoặc sự kiện trực tuyến. 

Các nền tảng này giúp mở rộng kênh phân phối và tạo ra nhiều hình thức kết nối với độc giả, từ đó nâng cao doanh thu và giúp cơ quan báo chí duy trì hoạt động trong môi trường cạnh tranh khốc liệt của thị trường truyền thông số. Chuyển đổi số còn giúp các cơ quan báo chí xây dựng các mô hình kinh doanh sản phẩm nội dung số phù hợp, giúp tối ưu hóa doanh thu từ các nguồn thu trực tuyến.

Chuyển đổi số không chỉ mang lại cơ hội phát triển cho ngành báo chí mà còn giúp nâng cao chất lượng thông tin đáp ứng nhu cầu thông tin đa dạng và chính xác của công chúng. Việc ứng dụng công nghệ vào quy trình sản xuất giúp các cơ quan báo chí tối ưu hóa quy trình biên tập, kiểm tra thông tin và phát hiện tin giả nhanh chóng, bảo đảm chất lượng nội dung luôn được duy trì ở mức cao nhất. Trí tuệ, thị hiếu của công chúng, giúp phát hiện các sự kiện nóng và cung cấp nội dung phù hợp, đáp ứng nhu cầu của từng nhóm độc giả. Điều này không chỉ tăng cường sự tin cậy của công chúng đối với thông tin mà còn giúp các cơ quan báo chí nâng cao tính chuyên nghiệp trong công tác thông tin.

Chuyển đổi số cũng mang lại cơ hội lớn cho báo chí Việt Nam trong hội nhập quốc tế. Trong kỷ nguyên số, thông tin không có biên giới và việc ứng dụng công nghệ giúp báo chí Việt Nam kết nối mạnh mẽ hơn với báo chí quốc tế. Các cơ quan báo chí Việt Nam có thể sử dụng nền tảng số để không chỉ chia sẻ thông tin với độc giả trong nước mà còn mở rộng đến các đối tượng người đọc toàn cầu.

Trong bối cảnh chuyển đổi số, nền Báo chí Cách mạng Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ với mô hình tòa soạn hội tụ, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và phát triển nền tảng số. Đó là, mô hình tòa soạn hội tụ tích hợp báo in, báo điện tử, truyền hình và mạng xã hội vào một hệ thống chung, giúp tối ưu quy trình sản xuất, tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả tiếp cận công chúng và tạo hệ sinh thái thông tin linh hoạt, tương tác đa kênh. Bên cạnh đó, trí tuệ nhân tạo trở thành công cụ thiết yếu trong tự động hóa biên tập, phân tích dữ liệu lớn và cá nhân hóa nội dung cho từng nhóm độc giả. AI giúp nhận diện xu hướng, nâng cao chất lượng thông tin, tăng tốc độ sản xuất tin tức và hỗ trợ phát hiện tin giả, bảo vệ uy tín báo chí. Các cơ quan báo chí cũng tập trung xây dựng nền tảng số và hệ sinh thái báo chí số quốc gia với các nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu, ứng dụng di động và kênh thông tin số, tạo môi trường thuận lợi để tương tác trực tiếp với độc giả, đáp ứng kịp thời nhu cầu thông tin, tăng khả năng cạnh tranh, phát triển nguồn thu mới và bảo vệ chủ quyền thông tin quốc gia.

Theo PGS-TS Trần Quang Diệu - Nguyễn Thị Thanh Phương, những xu hướng này giúp Báo chí Cách mạng Việt Nam phát triển bền vững, hướng tới chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại; thực hiện tốt sứ mệnh tuyên truyền phục vụ sự nghiệp cách mạng, đổi mới đất nước; giữ vững vai trò định hướng dư luận xã hội, bảo vệ chủ quyền thông tin trên không gian mạng; nâng cao trải nghiệm độc giả; tạo nguồn thu mới và thúc đẩy ngành công nghiệp nội dung số.

Để chuyển đổi số báo chí bền vững

Nhằm ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số báo chí bền vững, theo PGS-TS Trần Quang Diệu - Nguyễn Thị Thanh Phương trước hết các cơ quan báo chí cần xây dựng và nâng cấp hệ thống hạ tầng số đồng bộ, bao gồm các nền tảng phân phối nội dung, công cụ phân tích dữ liệu, và nền tảng đám mây để bảo đảm việc cung cấp thông tin ổn định và hiệu quả. Việc phát triển các nền tảng số không chỉ giúp báo chí dễ dàng tiếp cận độc giả mà còn tối ưu hóa việc quản lý và phân phối tin tức. Các hệ thống quản lý nội dung (CMS) hiện đại sẽ giúp tự động hóa - trình biên tập, phân phối và theo dõi hiệu quả của từng bài viết. Các cơ quan báo chí cần hợp tác với các công ty công nghệ trong nước và quốc tế để xây dựng nền tảng này, giảm thiểu sự phụ thuộc vào các nền tảng của bên thứ ba và bảo vệ chủ quyền thông tin.

Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí cần tập trung vào việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn. Công nghệ AI hỗ trợ tự động hóa quy trình biên tập, giúp phát hiện tin giả, phân tích xu hướng và cá nhân hóa nội dung cho từng đối tượng độc giả. Việc phân tích dữ liệu giúp các cơ quan báo chí hiểu rõ hơn về hành vi và sở thích của độc giả, từ đó cải thiện chiến lược nội dung và tăng cường tương tác với công chúng. Các nền tảng phân tích tổng hợp, có khả năng xử lý dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, sẽ giúp các cơ quan báo chí đưa ra các quyết định nhanh chóng, chính xác và phù hợp với nhu cầu thực tế. Hơn nữa, việc tích hợp Al vào các hoạt động sáng tạo như tạo video, viết báo tự động sẽ giúp giảm tải cho đội ngũ biên tập viên, tăng năng suất làm việc.

Một trong những yếu tố then chốt trong quá trình chuyển đổi số là đào tạo và phát triển nhân lực. Theo PGS-TS Trần Quang Diệu - Nguyễn Thị Thanh Phương, các cơ quan báo chí cần có kế hoạch đào tạo đội ngũ nhân viên để làm quen và sử dụng thành thạo công nghệ mới như phân tích dữ liệu, trí tuệ nhân tạo và các nền tảng quản lý nội dung số. Đặc biệt, việc trang bị kiến thức về bảo mật thông tin và quyền riêng tư sẽ giúp các cơ quan báo chí giữ vững uy tín trong việc cung cấp thông tin chính xác và bảo vệ quyền lợi độc giả.

Việc chuyển đổi số cũng đòi hỏi các cơ quan báo chí cần phát triển mô hình tòa soạn hội tụ, tích hợp nhiều phương tiện truyền thông khác nhau, từ báo in, báo điện tử, truyền hình đến các kênh mạng xã hội và ứng dụng di động. Mô hình này giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất và phân phối tin tức, đồng thời gia tăng sự tương tác với độc giả qua các nền tảng khác nhau. Báo chí đa nền tảng không chỉ giúp đưa thông tin đến người đọc nhanh chóng mà còn tạo cơ hội mở rộng đối tượng độc giả và phát triển các nguồn thu từ quảng cáo trực tuyến, đăng ký dịch vụ, hoặc các hình thức nội dung sáng tạo khác. Để làm được điều này, các cơ quan báo chí cần tích hợp các công cụ công nghệ hiện đại vào quy trình biên tập, nhằm tối ưu hóa sản phẩm nội dung cho từng nền tảng và đối tượng người dùng.

Và cuối cùng, theo PGS-TS Trần Quang Diệu - Nguyễn Thị Thanh Phương, các cơ quan nhà nước cần xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách và quy định pháp lý hỗ trợ quá trình chuyển đổi số báo chí một cách cụ thể, có trọng tâm, trọng điểm. Các chính sách cần tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai công nghệ, bảo vệ quyền lợi người sử dụng và khuyến khích đổi mới sáng tạo cho ngành báo chí trong kỷ nguyên mới. Bên cạnh đó, cần hoàn thiện dữ liệu và đạo đức báo chí trong môi trường số, nhằm bảo đảm sự phát triển bền vững nền Báo chí Cách mạng Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Trong bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh mẽ và mạng xã hội trở thành kênh thông tin chủ đạo, việc xây dựng một không gian mạng lành mạnh, văn minh, đồng thời nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật và chuẩn mực đạo đức xã hội trên internet trở thành nhiệm vụ cấp thiết. 

Nhận thức rõ vai trò quan trọng này, Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ VH,TT&DL) đã chủ động triển khai nhiều giải pháp truyền thông sáng tạo, hiệu quả nhằm tuyên truyền, giáo dục và vận động người sử dụng internet thực hiện đúng các quy định, góp phần xây dựng môi trường mạng an toàn, tích cực và giàu bản sắc văn hóa Việt Nam.

Sáng tạo nội dung sạch, phù hợp văn hóa Việt Nam

Trước hết, theo ông Lê Quang Tự Do, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, Cục tổ chức tập huấn đa dạng cho các bộ, ngành, địa phương về xây dựng và vận hành hệ thống truyền thông đa phương tiện, trong đó các cơ quan báo chí chính thống giữ vai trò nòng cốt. Đồng thời, tận dụng các trang thông tin điện tử, tài khoản mạng xã hội, trang cộng đồng và kênh video trên các mạng xã hội lớn để lan tỏa thông tin tuyên truyền, giáo dục, vận động người dùng internet tuân thủ pháp luật và chuẩn mực xã hội trên không gian mạng.

Cục cũng đẩy mạnh tuyên truyền Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội và Quy tắc ứng xử của người hoạt động nghệ thuật nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dùng internet nói chung và nghệ sĩ, người hoạt động nghệ thuật nói riêng khi tham gia cung cấp, sử dụng thông tin trên mạng.

Bên cạnh đó, Cục phối hợp xây dựng và ban hành Quy chế phối hợp hạn chế xuất hiện trên báo chí, truyền thông xã hội và sân khấu biểu diễn đối với nghệ sĩ, người nổi tiếng vi phạm pháp luật, thuần phong mỹ tục hoặc có hành vi, phát ngôn phản cảm, gây ảnh hưởng xấu đến cộng đồng.

Về xử lý thông tin xấu độc, Cục phát triển hệ thống tiếp nhận phản ánh vi phạm pháp luật, tin giả qua hotline, email, ứng dụng nhắn tin... Trung tâm Xử lý tin giả Việt Nam (VAFC) được thành lập với chức năng xác minh, gắn nhãn và công bố tin giả trên trang tingia.gov.vn. Cục cũng hướng dẫn các địa phương xây dựng Trung tâm xử lý tin giả, hình thành mạng lưới quốc gia với hơn 22 địa phương đã thành lập bộ phận xử lý tin giả, giúp xử lý vi phạm nhanh chóng, hiệu quả.

Đồng thời, Cục biên soạn và phát hành Cẩm nang phòng chống tin giả, tin sai sự thật trên không gian mạng dưới nhiều hình thức (bản giấy, điện tử, video) nhằm cung cấp kiến thức, kỹ năng nhận biết và xử lý tin giả cho các cơ quan, tổ chức và cá nhân sử dụng internet.

Nhận thức rằng, quản lý không gian số không thể chỉ dựa vào cơ quan nhà nước, Cục đã tập hợp ba nhóm lực lượng đồng hành gồm: KOLs và các công ty quản lý KOLs, kênh đa nền tảng; Công ty quảng cáo và nhãn hàng; Các nền tảng mạng xã hội xuyên biên giới lớn. Thay vì coi đây là đối tượng quản lý, Cục tiếp cận họ như đối tác cùng triển khai các chiến dịch truyền thông nhằm lan tỏa giá trị tích cực, bảo vệ lợi ích quốc gia. Cách tiếp cận mềm dẻo này đã tạo sự đồng thuận và hợp tác rộng rãi, tiếp nhận và thẩm định 765 phản ánh về thông tin xấu độc từ cộng đồng.

Tận dụng thế mạnh của ba nhóm lực lượng này, Cục đã phát động nhiều chiến dịch truyền thông chính sách, khuyến khích phát triển nội dung “sạch”, lành mạnh, lan tỏa văn hóa Việt Nam trên môi trường số. Tiêu biểu như: Hội thảo chuyển đổi số cho các đài phát thanh - truyền hình; Chiến dịch Tin năm 2023 nhằm nâng cao nhận thức người dùng mạng, khuyến khích sáng tạo nội dung tích cực, chung tay đẩy lùi tin giả; Chuỗi sự kiện Vietnam IContent 2024 - Ngày hội các Nhà sáng tạo nội dung số Việt Nam, vinh danh và thúc đẩy các nhà sáng tạo, đơn vị phát triển nội dung tích cực lan tỏa giá trị “sạch” trên các nền tảng số. Hướng đi này đã tạo ra chuyển biến đột phá trong công tác thông tin - tuyên truyền, góp phần hình thành không gian mạng văn minh, tích cực và giàu bản sắc.

Phát triển nền tảng truyền thông số “Make in Vietnam"

Ông Lê Quang Tự Do cho hay, việc phát triển các nền tảng truyền thông số “Make in Vietnam” đang được xác định là một hướng đi chiến lược, góp phần giảm phụ thuộc vào các nền tảng nước ngoài và thúc đẩy quá trình chuyển đổi số quốc gia một cách toàn diện. Trong bối cảnh người dùng ngày càng quan tâm đến các giá trị văn hóa, lịch sử và mong muốn có những trải nghiệm số an toàn, lành mạnh, các nền tảng nội địa không chỉ giúp bảo vệ chủ quyền số mà còn tạo dựng một hệ sinh thái nội dung gắn liền với bản sắc dân tộc Việt Nam.

Để tạo động lực cho sự phát triển này, việc khuyến khích doanh nghiệp công nghệ Việt Nam đầu tư vào lĩnh vực truyền thông số là hết sức cần thiết. Thời gian qua, Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử đã chủ động phối hợp với các đơn vị liên quan xây dựng, đề xuất chính sách hỗ trợ toàn diện - từ ưu đãi thuế, hỗ trợ tài chính cho đến đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Đồng thời, việc hoàn thiện hành lang pháp lý thuận lợi cũng đang được đẩy mạnh, nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nội địa phát triển bền vững và mở rộng quy mô trong lĩnh vực truyền thông số.

Một ví dụ tiêu biểu cho nền tảng “Make in Vietnam” là YooLife - mạng xã hội thực tế ảo tiên phong của Việt Nam. Không đi theo lối mòn giải trí thuần túy, YooLife lựa chọn một hành trình thách thức nhưng giàu ý nghĩa hơn: tái hiện và lan tỏa giá trị văn hóa, lịch sử dân tộc thông qua các công nghệ hiện đại như AI, IoT và VR360. Với định hướng phục vụ cộng đồng học tập, trải nghiệm và gìn giữ bản sắc Việt, YooLife thể hiện rõ tinh thần của một nền tảng công nghệ “do người Việt làm chủ, vì người Việt phục vụ”. Đây cũng là minh chứng sống động cho tiềm năng cạnh tranh của các sản phẩm “Make in Vietnam” nếu biết khai thác đúng nhu cầu và lợi thế nội tại của thị trường trong nước.

Trong giai đoạn tới, Cục sẽ tiếp tục định hướng và khuyến khích các nền tảng truyền thông số, đặc biệt là mạng xã hội, phát triển theo chiều sâu, chuyển mình mạnh mẽ để quay trở về với giá trị cốt lõi: Trở thành những nền tảng vì lợi ích chung của xã hội, góp phần lan tỏa những nội dung tích cực, nhân văn và mang đậm tinh thần Việt Nam trên không gian số.

Bên cạnh phát triển nền tảng số nội địa, Cục cũng tăng cường công tác chấn chỉnh, xử lý vi phạm trong hoạt động thông tin điện tử trên mạng. Công tác này tập trung vào: chấn chỉnh tình trạng “báo hóa” trang thông tin điện tử tổng hợp, mạng xã hội và hiện tượng “tư nhân hóa báo chí”; xử lý vi phạm quy tắc ứng xử trên mạng xã hội; siết chặt hoạt động quảng cáo trên mạng; đấu tranh, ngăn chặn, gỡ bỏ thông tin xấu độc, vi phạm pháp luật trên mạng xã hội và các loại hình truyền thông khác.

Cục triển khai nhiều giải pháp đồng bộ như: rà soát, thanh tra, xử phạt nghiêm các tổ chức, doanh nghiệp vi phạm; phối hợp với các bộ ngành kiểm tra, xử lý quảng cáo sai phạm, đặc biệt quảng cáo gây nhầm lẫn về chất lượng sản phẩm; yêu cầu các nền tảng mạng xã hội trong và ngoài nước chủ động rà soát, gỡ bỏ quảng cáo vi phạm; tăng cường kiểm duyệt nội dung quảng cáo và quản lý chặt chẽ đội ngũ phóng viên, biên tập viên.

Tỷ lệ ngăn chặn, gỡ bỏ thông tin xấu độc trên 3 nền tảng Facebook, YouTube, TikTok từ đầu năm 2025 đến nay vẫn duy trì ở mức cao (93%). Cụ thể: Facebook đã ngăn chặn, gỡ bỏ 2.164 bài viết có nội dung vi phạm; YouTube đã ngăn chặn, gỡ bỏ 673 video có nội dung vi phạm; TikTok đã ngăn chặn, gỡ bỏ 762 nội dung vi phạm gồm: 507 tài khoản (đã đăng tải khoảng 29.000 video) và 255 video. 

Bên cạnh đó, hoạt động hợp tác quốc tế trong đào tạo và chia sẻ kinh nghiệm quản lý truyền thông số cũng được đẩy mạnh, giúp cán bộ cập nhật kiến thức mới, tiếp cận công cụ quản lý hiện đại, tiệm cận trình độ các quốc gia phát triển. Đây là nền tảng quan trọng giúp quản lý chủ động, kịp thời và hiệu quả các loại hình truyền thông số, góp phần xây dựng môi trường mạng an toàn, lành mạnh, giàu bản sắc văn hóa Việt Nam.

Trong bối cảnh chuyển đổi số và sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, báo chí Việt Nam đang đứng trước những cơ hội và thách thức chưa từng có. Để thích nghi và phát triển bền vững, các cơ quan báo chí cần đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ hiện đại, đồng thời xây dựng mô hình hoạt động linh hoạt, đa dạng và chuyên nghiệp. 

Đó là ý kiến của hầu hết các chuyên gia trong Hội thảo chuyên đề “Đón đầu tương lai báo chí: Kiến tạo mô hình bền vững” quy tụ hơn 70 đại biểu là lãnh đạo cơ quan báo chí, truyền thông và chuyên gia trong ngành diễn ra hồi đầu tháng 6 tại Hà Nội.

Tại hội thảo này, ông Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng biên tập báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, đã chia sẻ những quan điểm sâu sắc về vai trò của đổi mới sáng tạo và công nghệ trong việc kiến tạo mô hình báo chí bền vững, góp phần nâng cao chất lượng nội dung và thích nghi hiệu quả với môi trường truyền thông số.

Công nghệ lên ngôi, công chúng thay đổi

Ông Lê Quốc Minh nhấn mạnh, báo chí truyền thống như báo in, phát thanh, truyền hình và báo điện tử vẫn giữ vai trò quan trọng, nhưng thực tế cho thấy thói quen tiếp nhận thông tin của công chúng đã thay đổi sâu sắc. Số lượng người mua báo in giảm mạnh, các điểm bán báo truyền thống gần như không còn, đặc biệt sau đại dịch Covid-19, lượng phát hành báo in giảm rất nghiêm trọng. Phát thanh vẫn giữ vai trò không nhỏ, và sự lên ngôi của podcast là điều chúng ta cần thừa nhận, nhưng số lượng người bật đài phát thanh để nghe trực tiếp không nhiều, kể cả người lớn tuổi. Truyền hình cũng giảm bớt lượng người xem, ngay cả chương trình tin tức 19h - vốn là chương trình rất quan trọng - cũng không còn thu hút đông đảo khán giả như trước, dù tầm quan trọng của nó vẫn rất lớn. Báo điện tử, dù phổ biến với thế hệ trẻ, cũng không thể thay thế hoàn toàn các loại hình truyền thống.

Để thích nghi và phát triển trong môi trường truyền thông số, báo chí Việt Nam cần mạnh dạn đổi mới, không chỉ đuổi theo mà còn phải dẫn đầu trong việc tìm kiếm và ứng dụng các nền tảng công nghệ mới. Ông Lê Quốc Minh đã giới thiệu nhiều công nghệ tiên tiến đang được ứng dụng, như thiết bị đeo thông minh (kính Ray-Ban Meta), loa thông minh, đồng hồ thông minh, và các thiết bị có khả năng nhận diện hình ảnh, dịch thuật tự động, giúp người dùng tiếp cận thông tin một cách tiện lợi và nhanh chóng.

Những thiết bị này không chỉ giúp người dùng tiếp nhận thông tin một cách đa dạng và linh hoạt mà còn mở ra những trải nghiệm hoàn toàn mới trong việc tương tác với nội dung báo chí. Ví dụ, kính thông minh có thể hiển thị bản đồ, thông tin trực tiếp ngay trước mắt người dùng, giúp họ vừa di chuyển vừa cập nhật tin tức mà không cần dùng đến điện thoại hay máy tính.

Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành công cụ không thể thiếu trong ngành báo chí. AI hỗ trợ tự động hóa quy trình biên tập, phân tích dữ liệu lớn, cá nhân hóa nội dung cho từng nhóm độc giả, đồng thời giúp phát hiện tin giả và bảo vệ uy tín báo chí. Ông Minh cũng nhấn mạnh việc sử dụng AI để tra cứu, kiểm chứng thông tin và xây dựng nội dung sơ bộ, giúp nâng cao hiệu quả công việc của nhà báo.

Cần đón đầu độc giả trên các nền tảng mới

Báo chí hiện đại không chỉ là truyền tải thông tin mà còn phải tạo ra trải nghiệm đa dạng, cá nhân hóa cho độc giả. Ông Lê Quốc Minh đưa ra dẫn chứng về việc báo Nhân Dân đã tiên phong tích hợp ứng dụng cá nhân hóa nội dung, giúp độc giả dễ dàng tiếp cận các tin tức phù hợp với sở thích và nhu cầu của mình. Ứng dụng này có thể tự động ưu tiên hiển thị tin chính trị cho người quan tâm chính trị, hoặc tin thể thao cho người yêu thích thể thao, tạo nên trải nghiệm đọc báo thân thiện và hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, ông Minh cũng thẳng thắn nhìn nhận các cơ quan báo chí Việt Nam hiện nay chưa đáp ứng kịp xu thế công nghệ mới. Việc phát triển các chương trình đọc tin qua smart speaker, ứng dụng trên kính thông minh hay các nền tảng thực tế ảo (VR, Metaverse) còn rất hạn chế. Đây là những lĩnh vực cần được đầu tư và phát triển để đón đầu tương lai báo chí.

Ngoài ra, việc xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ, tích hợp đa phương tiện truyền thông như báo in, báo điện tử, truyền hình và mạng xã hội vào một hệ thống chung cũng là xu hướng tất yếu. Mô hình này giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất, tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả tiếp cận công chúng và tạo ra hệ sinh thái thông tin linh hoạt, tương tác đa kênh.

Ông Minh kêu gọi các lãnh đạo cơ quan báo chí cần suy nghĩ nghiêm túc về việc đầu tư vào công nghệ mới, đón đầu độc giả trên các nền tảng mới. Việc tiếp cận và giữ chân độc giả trên các nền tảng số hiện đại là yếu tố sống còn để báo chí tồn tại và phát triển bền vững.

Bên cạnh đó, ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chia sẻ, hợp tác giữa các cơ quan báo chí để cùng nhau vượt qua khó khăn, tận dụng tối đa các công nghệ mới nhằm nâng cao chất lượng nội dung và hiệu quả hoạt động.

Việc xây dựng mô hình kinh tế báo chí phù hợp với môi trường số cũng là một thách thức lớn. Nhà nước cần tạo hành lang pháp lý thuận lợi để hỗ trợ thử nghiệm và phát triển các mô hình kinh tế báo chí đúng hướng, đồng thời duy trì cơ chế đặt hàng, hỗ trợ ngân sách cho các nội dung phục vụ nhiệm vụ chính trị, đối ngoại, vùng sâu vùng xa và đồng bào dân tộc thiểu số.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh hợp tác quốc tế về báo chí truyền thông là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao năng lực và vị thế của báo chí Việt Nam. Việc trao đổi, hợp tác với các đối tác quốc tế về tổ chức, quản lý, sản xuất nội dung, công nghệ, kỹ thuật sản xuất và đào tạo nhân lực chất lượng cao sẽ giúp các cơ quan báo chí Việt Nam tiếp cận nhanh hơn với các xu hướng báo chí và truyền thông toàn cầu.