Xây dựng chiến lược học tập phù hợp với xu hướng đa dạng phương thức xét tuyển đại học

Những năm gần đây, hệ thống giáo dục đại học của đất nước đang có sự chuyển mình mạnh mẽ khi các trường từng bước mở rộng và đa dạng hóa phương thức tuyển sinh, thay vì chỉ phụ thuộc vào kỳ thi tốt nghiệp Trung học phổ thông như trước đây. 

Do đó, chiến lược học tập cho học sinh cũng cần được điều chỉnh theo hướng toàn diện, bài bản và cá nhân hóa để học sinh thích ứng, phát triển và lựa chọn phương thức phù hợp nhất với năng lực, điều kiện của bản thân.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thanh Vân, Phó Giám đốc Đại học Thái Nguyên cho rằng: "Chúng ta đang chứng kiến sự chuyển dịch từ một kỳ thi sang một bức tranh mở, nơi các trường đại học chủ động lựa chọn phương thức tuyển sinh. Có trường thiên về xét học bạ, có nơi coi trọng bài thi đánh giá năng lực hoặc tư duy, nơi lại xét tuyển kết hợp… Điều này đòi hỏi học sinh không thể học lệch, học tủ mà phải học toàn diện và có chiến lược rõ ràng từ sớm".

Có thể nói, sự chuyển đổi này vừa là thách thức, cơ hội đối với các trường đại học, trường phổ thông, đặc biệt là học sinh. Sự thay đổi đó đòi hỏi học sinh Trung học phổ thông không chỉ học tốt các môn học theo chương trình phổ thông mà cần có chiến lược học tập phù hợp, biết định hướng nghề nghiệp sớm, phát triển năng lực toàn diện. Các em cần phát triển toàn diện từ kiến thức học thuật đến kỹ năng mềm, từ tư duy phản biện đến khả năng thích ứng.

Ở góc độ đào tạo, Nhà giáo Ưu tú Trần Văn Hưng, Chủ tịch Câu lạc bộ Hiệu trưởng các trường Trung học phổ thông tỉnh Thái Nguyên - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Chuyên tỉnh Thái Nguyên chia sẻ, hầu hết trường đại học không chỉ sử dụng một phương thức mà kết hợp nhiều phương thức tuyển sinh, linh hoạt tỷ lệ chỉ tiêu, nhằm đáp ứng mục tiêu tuyển chọn sinh viên phù hợp nhất; hạn chế rủi ro cho cả trường và thí sinh; khuyến khích học sinh rèn luyện toàn diện bên cạnh việc chuẩn bị cho các kỳ thi. Chính sự thay đổi đó đã tạo cho học sinh Trung học phổ thông có thêm nhiều cơ hội xét tuyển đại học. Tuy nhiên, chính sự đa dạng đó cũng là thách thức đối với học sinh, đòi hỏi các em phải tìm hiểu nhiều nguồn thông tin và có lộ trình học tập rõ ràng để lựa chọn phương thức phù hợp nhất với điều kiện bản thân và kinh tế gia đình.

Các thí sinh trong phần thi năng khiếu tuyển sinh Trường Đại học Sư phạm hệ chính quy năm 2025. Ảnh: Thanh Tùng - TTXVN

Trước bối cảnh đa dạng hóa phương thức tuyển sinh đại học, Ban giám hiệu, giáo viên các trường Trung học phổ thông luôn chủ động, tích cực tìm hiểu để tổ chức hoạt động dạy học, giáo dục, tư vấn tốt nhất cho học sinh. Tuy nhiên, vẫn có một số trăn trở, khó khăn khi thực hiện nhiệm vụ chỉ dẫn, đồng hành cùng học sinh như: Khó cập nhật kịp thông tin đa dạng, thay đổi liên tục; yêu cầu trong công tác tư vấn hướng nghiệp ngày càng cao; trăn trở khi hỗ trợ học sinh vùng khó khăn, dân tộc thiểu số; chưa thiết lập được kênh thông tin hiệu quả với các trường đại học…

Nhà giáo Ưu tú Trần Văn Hưng chia sẻ thêm, giải pháp đặt ra là phải xây dựng một hệ sinh thái hỗ trợ học sinh toàn diện, trong đó các trường đại học đóng vai trò chủ động và kết nối trực tiếp với các trường phổ thông; cần cung cấp tài liệu ôn tập, đề mẫu, tổ chức các kỳ thi thử để học sinh được làm quen với hình thức thi mới và đánh giá đúng năng lực bản thân. Việc công khai sớm quy chế tuyển sinh, phân chia rõ ràng chỉ tiêu cho từng phương thức, tổ chức các kỳ thi riêng tại địa phương để giảm chi phí và rào cản địa lý cho học sinh vùng xa là điều cần thiết. Bên cạnh đó, sự đồng hành đóng vai trò hỗ trợ tích cực trong việc công bố cấu trúc đề thi, tổ chức thi thử trực tuyến, tư vấn các kênh chính thức để giáo viên và học sinh được tiếp cận thông tin chính thống cũng cần được Trung tâm Khảo thí và Quản lý chất lượng giáo dục – Đại học Thái Nguyên chú trọng quan tâm. Ngoài ra, cần tăng cường các chương trình hỗ trợ cộng đồng giáo dục vùng cao thông qua tập huấn, hội thảo chuyên đề, hướng dẫn cụ thể để giáo viên và học sinh vùng khó không bị đứng ngoài cuộc.

Thêm một điều cốt lõi, đó là sự chủ động từ phía học sinh và gia đình. Việc xây dựng chiến lược học tập cần bắt đầu bằng việc học sinh phải hiểu rõ bản thân, biết mình học tốt môn nào, muốn theo đuổi ngành nghề nào, từ đó lựa chọn phương thức xét tuyển phù hợp. Cha mẹ cần đồng hành cùng con trong việc tiếp cận thông tin, hỗ trợ về tâm lý và điều kiện học tập. Em Nguyễn Minh Huy, năm nay lên lớp 12, Trường Trung học phổ thông Chuyên Thái Nguyên chia sẻ: "Trước đây, em nghĩ chỉ cần thi tốt nghiệp là được, nhưng giờ phải tìm hiểu thêm nhiều loại hình xét tuyển nữa như kỳ thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy và các phương án xét tuyển của mỗi trường lại khác nhau nên em cũng cần phải điều chỉnh phương pháp học để không bị động".

Rõ ràng, trong bối cảnh phương thức tuyển sinh ngày càng phong phú, chiến lược học tập không còn là câu chuyện của riêng học sinh mà là trách nhiệm chung của cả nhà trường, gia đình và toàn hệ thống giáo dục. Đổi mới tuyển sinh là xu hướng không thể đảo ngược, nhưng cần gắn liền với tính công bằng. Công bằng không chỉ là cho điểm cộng mà còn là tạo điều kiện để tiếp cận tri thức và cơ hội thi tuyển một cách thực chất. Nếu có một hệ thống hỗ trợ kịp thời, đồng bộ và minh bạch, thì dù học sinh ở đâu, điều kiện ra sao, các em cũng có thể bước vào kỳ tuyển sinh với tâm thế vững vàng và cơ hội ngang bằng. Đó không chỉ là mục tiêu của mỗi trường học, mỗi gia đình, mà còn là cam kết lâu dài của toàn xã hội đối với tương lai của thế hệ trẻ.