World Games 2025: Sân chơi đa dạng của thể thao phi Olympic

World Games là một sự kiện thể thao đa môn quốc tế lớn, dành riêng cho các môn không nằm trong chương trình Olympic. Ra đời từ năm 1981, sự kiện này diễn ra 4 năm một lần và thường sau Olympic mùa Hè một năm.

World Games 2025 đang diễn ra sôi nổi tại Thành Đô (Chengdu), Trung Quốc, từ ngày 7/8 đến 17/8. Đại hội có khoảng 5.000 vận động viên tham gia tranh tài ở 34 môn thể thao, 60 phân môn và 256 sự kiện huy chương. Tính đến ngày 13/8, đã có hàng trăm huy chương được trao, với nhiều kỷ lục bị phá vỡ và những màn trình diễn ấn tượng.

World Games khác Olympic như thế nào

World Games và Olympic đều là những sự kiện thể thao đa môn lớn nhất thế giới, nhưng chúng có những điểm khác biệt rõ nét về mục đích, quy mô và cách thức tổ chức. Trước hết, World Games tập trung vào các môn thể thao không có trong chương trình Olympic, như Muay Thai, Kickboxing, Wushu hay Lacrosse (bóng vợt). Mục đích chính là thúc đẩy sự phát triển của những môn này, tạo cơ hội cho vận động viên thi đấu đỉnh cao và có thể góp phần đưa chúng vào Olympic trong tương lai. Sport Climbing hay Breaking đã từng xuất hiện ở World Games trước khi trở thành môn Olympic.

Về quy mô, Olympic lớn hơn nhiều với hơn 10.000 vận động viên và hàng trăm quốc gia, trong khi World Games chỉ khoảng 4.000-5.000 vận động viên từ hơn 100 quốc gia. Olympic đòi hỏi đầu tư khổng lồ vào cơ sở hạ tầng mới, như sân vận động và làng Olympic, dẫn đến chi phí cao và đôi khi lãng phí. Ngược lại, World Games nhấn mạnh tính bền vững bằng cách tận dụng hạ tầng sẵn có, không yêu cầu xây dựng mới, giúp giảm gánh nặng tài chính cho nước chủ nhà.

Cách chọn vận động viên cũng khác biệt: Ở World Games, các liên đoàn quốc tế môn thể thao chọn dựa trên thứ hạng thế giới hoặc giải loại, đảm bảo chất lượng cao nhất. Olympic thì do Ủy ban Olympic Quốc gia (NOC) quyết định, thường ưu tiên các môn truyền thống. Lịch sử Olympic có từ thời cổ đại và hiện đại từ 1896, trong khi World Games mới bắt đầu từ 1981. Tần suất tương tự (4 năm/lần), nhưng World Games diễn ra sau Olympic Hè một năm, tạo sự liên kết nhưng vẫn độc lập.

Tổng thể, World Games mang tính sáng tạo và đa dạng hơn, tập trung vào các môn "phi Olympic" để bổ sung cho hệ sinh thái thể thao toàn cầu, trong khi Olympic đại diện cho tinh thần cổ điển và quy mô khổng lồ.

Những cường quốc hàng đầu ở World Games

World Games chứng kiến sự thống trị của một số quốc gia châu Âu và Mỹ, nhưng cũng ngày càng đa dạng với sự nổi lên của châu Á. Dựa trên bảng huy chương lịch sử từ 1981 đến 2022, Italy dẫn đầu với 166 vàng, 171 bạc và 153 đồng (tổng 490). Đức theo sát với 162 vàng, 118 bạc, 156 đồng (tổng 436). Mỹ xếp thứ ba (161 vàng, 137 bạc, 115 đồng, tổng 413), Nga thứ tư (136 vàng, 110 bạc, 72 đồng, tổng 318), Pháp thứ năm (114 vàng, 116 bạc, 121 đồng, tổng 351), và Trung Quốc – chủ nhà World Games 2025 – xếp thứ sáu (78 vàng, 59 bạc, 29 đồng, tổng 166).

Italy và Đức thống trị nhờ truyền thống mạnh ở các môn như thể dục dụng cụ, bắn cung và võ thuật. Mỹ vượt trội ở thể thao sức mạnh và bóng, trong khi Nga và Pháp có lợi thế đa môn. Trung Quốc nổi lên với các môn châu Á như Wushu. So với Olympic, World Games cho thấy sự đa dạng hơn, với châu Âu chiếm ưu thế nhưng châu Á đang vươn lên.

Tại World Games 2025 đang diễn ra, bảng huy chương tạm thời (tính đến ngày 13/8) cho thấy sự thay đổi thú vị. Trung Quốc dẫn đầu với 19 vàng, 6 bạc, 3 đồng (tổng 28), nhờ lợi thế sân nhà và các môn như Wushu, Life Saving. Đức thứ hai (15 vàng, 12 bạc, 9 đồng, tổng 36), Italy thứ ba (9 vàng, 15 bạc, 14 đồng, tổng 38), Ukraine thứ tư (8 vàng, 9 bạc, 6 đồng, tổng 23), Pháp thứ năm (7 vàng, 10 bạc, 9 đồng, tổng 26). Sự nổi bật của Trung Quốc phản ánh chiến lược đầu tư vào các môn phi Olympic, có thể thay đổi thứ hạng lịch sử sau kỳ đại hội này.

World Games 2025 có gì đặc biệt?

World Games 2025 tại Thành Đô đánh dấu lần đầu tiên sự kiện được tổ chức ở Trung Quốc, cũng là lần thứ ba tại châu Á. Thành Đô, với dân số hơn 20 triệu, nổi tiếng với gấu trúc và cơ sở hạ tầng hiện đại, đã tận dụng các địa điểm từ FISU 2023 để đảm bảo tính bền vững. Chiến lược "Growth Beyond Excellence" mới của Hiệp hội World Games quốc tế (IWGA) tăng số lượng tham gia lên 5.000 người, bao gồm 200 vận động viên khuyết tật ở para freediving và para ju-jitsu – lần đầu tiên para sports được tích hợp đầy đủ.

World Games 2025 giới thiệu các môn mới như powerboating, cheerleading, và esports (biểu diễn). Các môn đặc trưng châu Á như Wushu, Muay Thai, Kickboxing được nhấn mạnh, kết hợp văn hóa địa phương – mascot là gấu trúc Shubao và khỉ Jinzai. Lễ khai mạc tại Thiên Phủ International Convention Centre ấn tượng với rước đuốc lần đầu tiên trong lịch sử World Games, kết thúc bằng màn thắp lửa trên hồ bởi vận động viên trượt nước, tượng trưng cho sự hài hòa lửa-nước. Lễ bế mạc dự kiến tại World Horticultural Expo Park.

Đến nay, World Games 2025 đã có nhiều điểm nhấn: 4 kỷ lục thế giới bị phá ở môn Life Saving, Đan Mạch bất ngờ giành HCV bắn cung, Đức chiến thắng ở môn DanceSport. Nền tảng streaming miễn phí toàn cầu The World Games Live mang sự kiện đến hàng triệu khán giả, từ coverage trực tiếp, highlights và VoD. Sự kết hợp văn hóa Trung Quốc như biểu diễn opera Tứ Xuyên và biểu tượng Tam Tinh Đôi làm nên sức hút đặc biệt.

World Games 2025 không chỉ là sân chơi cho các môn phi Olympic mà còn thể hiện sự khác biệt rõ nét với Olympic qua tính bền vững và đa dạng. Với các cường quốc như Italy, Đức dẫn dắt lịch sử nhưng Trung Quốc đang tỏa sáng tại kỳ này, sự kiện thúc đẩy thể thao toàn cầu và hòa nhập. Và khi đại hội sắp kết thúc vào ngày 17/8, nó hứa hẹn ảnh hưởng đến việc thêm môn vào Olympic tương lai.

Phương Chi