Viết tiếp trang sử 80 năm của cơ quan Thông tấn anh hùng

Trong hành trình 100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam không thể không nhắc đến Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) với vai trò là cơ quan thông tin chiến lược tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân, hãng thông tấn có uy tín trong khu vực và trên thế giới.

Chặng đường vẻ vang một thế kỷ qua của báo chí cách mạng Việt Nam được mở đầu bằng sự kiện lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập báo Thanh Niên vào ngày 21/6/1925. 100 năm qua, Báo chí cách mạng Việt Nam luôn đồng hành với con đường cách mạng của Đảng và Bác Hồ, đồng hành với lịch sử đấu tranh vẻ vang của dân tộc Việt Nam, trở thành một trong những lực lượng xung kích tiên phong, vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng, văn hóa của Đảng.

Trong hành trình 100 năm ấy, Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) với vai trò là cơ quan thông tin chiến lược tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân, hãng thông tấn có uy tín trong khu vực và trên thế giới. Trong suốt lịch sử 80 năm hình thành, phát triển, từ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ đến thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế và cách mạng công nghiệp lần thứ tư, TTXVN luôn tiên phong trên mặt trận thông tin, phản ánh kịp thời diễn biến thời sự trong và ngoài nước, cung cấp nguồn tin chính thống, trung thực, khách quan phục vụ sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, nhu cầu thông tin của công chúng.

Với những đóng góp, hy sinh xứng đáng trên các chặng đường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, TTXVN đã ba lần vinh dự đón nhận danh hiệu Anh hùng: Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới (năm 2001); Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (năm 2005 và 2020); được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng, hai Huân chương Hồ Chí Minh, hai Huân chương Độc lập hạng Nhất và nhiều huân, huy chương cao quý khác.

* Tiên phong trong hoạt động thông tin

Ngày 15/9/1945, từ Đài phát sóng vô tuyến điện Bạch Mai (Hà Nội), những bản tin đầu tiên của Việt Nam Thông tấn xã (VNTTX), nay là TTXVN, được phát đi toàn thế giới bằng ba thứ tiếng Việt, Anh, Pháp, trong đó có toàn văn Bản Tuyên ngôn Độc lập và danh sách các thành viên Chính phủ lâm thời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đây chính là bản tin đầu tiên đánh dấu sự ra đời cơ quan thông tấn quốc gia của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, một sự kiện lịch sử đối với TTXVN, đồng thời có ý nghĩa trọng đại đối với quốc gia, dân tộc.

Bắt đầu từ đó, những sự kiện quan trọng của công cuộc kháng chiến, kiến quốc được VNTTX thông tin kịp thời, đều đặn bằng cả văn bản đánh máy và sóng vô tuyến với ký hiệu viết tắt là VNTT (sau được đối là VNTTX). Bản tin tiếng Pháp với kỳ hiệu AVI đầu tiên được ấn hành vào dịp Tổng tuyển cử bầu đại biểu Quốc hội khóa 1 (6/1/1946). Bản tin tiếng Anh với ký hiệu VNA đầu tiên ấn hành vào tháng 8 cùng năm. VNTTX cũng là cơ quan đầu tiên cử phóng viên ảnh (kiêm phóng viên báo Cứu quốc) vào chiến trường Nam bộ.

Trong mấy mươi năm kháng chiến cứu quốc, với trái tim tràn đầy nhiệt huyết, sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp chung, cán bộ, phóng viên, điện báo viên, chiến sỹ lái xe... của VNTTX đã có mặt trên hầu khắp các chiến trường, kề vai sát cánh cùng cán bộ, chiến sỹ Quân đội nhân dân Việt Nam Anh hùng, tác chiến bằng ngòi bút, máy ảnh và khi cần, sẵn sàng cầm súng đối diện quân thù. Hơn 20 năm đất nước bị chia cắt, nhưng dòng thông tin của VNTTX vẫn luôn thông tuyến, thông mạch giữa hai miền Nam - Bắc. Với mật danh "đi B", VNTTX đã cử vào chiến trường miền Nam gần 450 cán bộ, phóng viên, biên tập viên, nhân viên kỹ thuật, chưa kể hàng trăm lượt cán bộ, phóng viên, nhân viên kỹ thuật được giao bám sát các mũi tiến quân, các chiến dịch và các trận đánh lớn...

Đặc biệt, từ sau ngày 12/10/1960, TTXGP chính thức được thành lập, với bản tin đầu được phát từ Chiến khu Dương Minh Châu miền Đông Nam bộ, với ký hiệu viết tắt là GPX. Ngày 20/12/1960, TTXGP phát đi thông tin Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam ra đời và được coi là cơ quan ngôn luận chính thức của Mặt trận cũng như của Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam sau này. Trong suốt giai đoạn này ở miền Nam, không một chiến trường, địa bàn chiến lược, mũi tiến quân nào không có lực lượng TTXGP. Cán bộ, phóng viên TTXGP vừa cầm súng chiến đấu bảo vệ căn cứ chống địch, vừa viết tin, chụp ảnh, bảo đảm cung cấp thông tin đầy đủ cho Trung ương Cục, cho Mặt trận, cho Quân ủy miền và chuyển tin ra miền Bắc. Tại Hà Nội, qua VNTTX, bản tin mang tên TTXGP không chỉ được đăng, phát trên các cơ quan báo, đài Trung ương và các địa phương mà còn được phát đi toàn thế giới.

Đáng chú ý, trong suốt những năm kháng chiến trường kỳ, gian khổ, cũng như những năm tháng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc sau này, VNTTX, nay là TTXVN luôn có tuyến tin tham khảo, tham khảo đặc biệt, được chuyển hằng ngày, thông tin nhanh đến Bộ chính trị, Ban chấp hành Trung ương Đảng, Chính phủ... giúp các cấp lãnh đạo cập nhật tình hình, xử lý kịp thời các tình huống trong chỉ đạo, điều hành các hoạt động trên chiến trường miền Nam, chống trả chiến tranh phá hoại trên đất Bắc, chủ động trong hoạt động đối ngoại, tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của bè bạn năm châu. Các phóng viên VNTTX và TTXGP là trong số những người đầu tiên có mặt tại Dinh Độc lập trưa 30/4/1975 và ghi lại bằng các tin bài, hình ảnh về khoảnh khắc lịch sử này.

Là lực lượng tiên phong, "mũi nhọn của mũi nhọn" trong hoạt động thông tin, TTXVN luôn ở vị thế tiên phong, đi đầu trong binh chủng thông tin cách mạng. Trong những bước chuyển lịch sử của cách mạng và những thời khắc đáng nhớ, TTXVN đã và luôn đảm nhiệm tốt vai trò, vị thế dòng thông tin chủ lưu, với trách nhiệm định hướng và chỉnh hướng thông tin, củng cố và tăng cường sự tin cậy của Đảng, Nhà nước, nhân dân, cùng sự hợp tác, đồng hành, chia sẻ của đồng nghiệp và bạn đọc.

Để dòng chảy thông tin quý giá luôn thông suốt, gần 260 phóng viên, biên tập viên, nhân viên kỹ thuật của TTXVN đã anh dũng hy sinh trên khắp các chiến trường từ Việt Bắc tới Cà Mau và làm nghĩa vụ quốc tế, chiếm hơn 25% số cán bộ, nhân viên TTXVN trong thời kỳ chiến tranh và chiếm 2/3 tổng số nhà báo - liệt sỹ của cả nước.

* Phát huy vai trò chủ lực trong hệ thống truyền thông quốc gia

Đất nước đang bước vào thời kỳ phát triển mới, hướng tới mục tiêu 100 năm thành lập Đảng, 100 năm thành lập nước với những thời cơ chiến lược và thách thức to lớn. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ số đòi hỏi các cơ quan báo chí, trong đó có TTXVN, phải đổi mới mạnh cả về nội dung, phương thức tác nghiệp và truyền phát thông tin theo hướng đa phương tiện, đa nền tảng, đáp ứng yêu cầu thông tin của công chúng, góp phần thực hiện hiệu quả các định hướng chiến lược của Đảng, Nhà nước, đưa đất nước vào kỷ nguyên phát triển mới.

Trước những yêu cầu mới, TTXVN tập trung thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ là cơ quan thông tấn quốc gia, đăng, phát thông tin, văn kiện chính thức của Đảng, Nhà nước; thu thập, cung cấp thông tin phục vụ yêu cầu lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, là nguồn tin chính thông, tin cậy phục vụ các cơ quan thông tin đại chúng và đông đảo công chúng. Thông tin của TTXVN còn giúp lãnh đạo các cấp nắm bắt tình hình, có cơ sở ra quyết định đúng đắn, kịp thời. Trong nhiều tình huống, thông tin nhanh, đúng, trúng còn hỗ trợ tích cực công tác phòng, chống thiên tai, xử lý khủng hoảng truyền thông, bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng trước sự chống phá, xuyên tạc của các thế lực thù địch...

Phóng viên Thông tấn xã Việt Nam tác nghiệp ở các vùng bão lũ. Ảnh tư liệu: TTXVN phát

Thực hiện định hướng tại Nghị quyết số 01-NQ/ĐU của Đảng ủy TTXVN khóa XXVI, xây dựng TTXVN thành cơ quan truyền thông đa phương tiên chủ lực quốc gia, khẳng định và nâng cao vai trò, vị thế trong hệ thống báo chí cách mạng Việt Nam thời kỳ mới, Ban lãnh đạo TTXVN đã có nhiều đổi mới, sáng tạo trong công tác chỉ đạo, điều hành, tạo chuyển biến rõ nét trong thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao. TTXVN đẩy mạnh chuyển đổi số trong quy trình sản xuất thông tin; ra mắt nhiều sản phẩm thông tin đa phương tiện; lan tỏa rộng rãi thông tin chính thống trên các nền tảng truyền thông, đẩy mạnh thông tin bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng bằng các loại hình, tiếp tục khẳng định vị thế cơ quan thông tin chiến lược tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân, giữ vững, phát huy vai trò chủ lực trong hệ thống truyền thông quốc gia.

Trong bối cảnh chuyến đổi số báo chí diễn ra sâu sắc, làm tốt chức năng "ngân hàng tin" bằng các loại hình, TTXVN chú trọng xây dựng các gói thông tin đa phương tiện để cung cấp cho hệ thống báo chí thông qua việc tăng cường tích hợp tin - ảnh. Đặc biệt, từ năm 2023, loại hình thông tin video chính thức được tích hợp để dần trở thành gói tin-ảnh-video hoàn chỉnh. TTXVN đã tổ chức sản xuất thông tin âm thanh (podcast) tại một số báo điện tử để phân phối lên các nền tảng số. Đồng thời, đẩy mạnh việc ứng dụng AI và các công nghệ thông minh trong nghiệp vụ báo chí như: Đọc máy đa ngữ, nhận dạng tiếng nói, nhận dạng nhân vật trong ảnh, nhận dạng văn bản, soát lỗi chính tả..., đồng thời xây dựng các công cụ chuyên biệt khác để triển khai rộng rãi trong toàn ngành.

Với 5 ban biên tập tin, 2 trung tâm thông tin nguồn, hệ thống 63 cơ quan thường trú trong nước, 30 cơ quan thường trú ngoài nước cùng các đơn vị báo chí, xuất bản, thông tin của TTXVN phản ánh đầy đủ, đúng định hướng, kịp thời, chuẩn xác các sự kiện quan trọng trên tất cả các lĩnh vực; phản ánh kịp thời những vấn đề của Việt Nam mà dư luận quan tâm thể hiện lập trường của Việt Nam về các vấn đề trong nước, khu vực và quốc tế; đáp ứng nhu cầu thông tin tuyên truyền đổi nội, đối ngoại của đất nước.

Thông tin nguồn của TTXVN luôn tạo được sự tin cậy đối với các đối tượng khách hàng bởi sự chuẩn xác, định hướng cao. Nhiều sự kiện chính trị - xã hội quan trọng, các cơ quan báo chí lớn đều khai thác thông tin của TTXVN do bảo đảm được tính chính thống, tin cậy, là kênh phát ngôn chính thức của Đảng, Nhà nước. Tại các sự kiện lớn, TTXVN đảm trách tốt vai trò ảnh chủ nhà cung cấp cho các cơ quan báo chí trong và ngoài nước. Thông tin tư liệu và đồ họa tiếp tục được đổi mới, gắn với các sự kiện quan trọng diễn ra trong nước và thế giới, được sử dụng rộng rãi. Thông tin báo cáo tham khảo luôn được lãnh đạo Đảng, Nhà nước, giới nghiên cứu đánh giá cao. Các báo, tạp chí, nhà xuất bản của TTXVN không ngừng nỗ lực đa dạng hóa các sản phẩm thông tin, mở rộng các kênh phân phối nhằm tiếp cận đa dạng đối tượng công chúng; đưa thông tin lên mạng xã hội như YouTube, TikTok, Facebook, Zalo, Instagram, với hàng triệu lượt theo dõi và tương tác mỗi tháng.

Năm 2025, TTXVN thực hiện tinh gọn tổ chức bộ máy theo Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 và Nghị định 27/2025/NĐ-CP của Chính phủ, sáp nhập một số đơn vị; rà soát, xây dựng lại quy định về chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của các đơn vị trong ngành, xây dựng lại nhiều quy chế hoạt động phù hợp với Nghị định 27/2025/NĐ-CP và luật pháp hiện hành. Với vai trò cơ quan thông tấn quốc gia, cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, cơ quan báo chí đối ngoại chủ lực quốc gia, TTXVN tiếp tục truyền đi thông điệp về những nỗ lực, thành tựu của đất nước sau gần 40 năm đổi mới, thể hiện vai trò của báo chí cách mạng trong công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên phát triển mới.