Việt Nam sẵn sàng đóng vai trò Trung tâm Năng lực AI khu vực châu Á – Thái Bình Dương

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, Việt Nam sẵn sàng đóng vai trò Trung tâm Năng lực AI khu vực châu Á – Thái Bình Dương, thúc đẩy hợp tác nghiên cứu, đào tạo và phát triển công nghệ.

Xem chuyên đề Nghị quyết 57-NQ/TW TẠI ĐÂY

Trong khuôn khổ Tuần lễ Số Quốc tế Việt Nam 2025, đại diện các quốc gia và tổ chức quốc tế, như Nhật Bản, Hàn Quốc, Liên minh châu Âu, Australia, Lào, Áo... đã chia sẻ chiến lược, kinh nghiệm cũng như các sáng kiến hợp tác trong quản trị và phát triển AI có trách nhiệm, lấy con người làm trung tâm.

Nhật Bản: Thúc đẩy hợp tác khu vực qua "Tiến trình AI Hiroshima"

Ông Kiriyama Nobuo, Tổng Giám đốc Cục Hợp tác Quốc tế, Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản (MIC) cho biết, Thủ tướng Kishida Fumio vừa công bố một sáng kiến mới của Nhật Bản nhằm thúc đẩy việc sử dụng AI an toàn, bảo mật và có trách nhiệm để giải quyết các vấn đề chung của khu vực.

Sáng kiến này là bước phát triển tiếp theo trong nỗ lực hợp tác quốc tế của Nhật Bản, nổi bật là "Tiến trình AI Hiroshima", một khuôn khổ tự nguyện được nhiều quốc gia ủng hộ. Tháng 5/2024, nhóm "Những người bạn của Tiến trình AI Hiroshima", trong đó có Việt Nam, đã được thành lập để cùng thúc đẩy các nguyên tắc đạo đức và quản trị AI bền vững.

Ông Kiriyama Nobuo chia sẻ, Nhật Bản hiện là một trong những quốc gia đầu tiên ban hành Đạo luật về AI (cách đây 6 năm) với mục tiêu khuyến khích đổi mới sáng tạo song song kiểm soát rủi ro. Hiện nay Nhật Bản đang xây dựng chiến lược hạ tầng AI thế hệ mới và liên tục cập nhật hướng dẫn cho doanh nghiệp theo cách tiếp cận "dựa trên rủi ro". Chúng tôi mong muốn đóng góp tích cực vào các hoạt động hợp tác quốc tế trong lĩnh vực AI và kỳ vọng Việt Nam cùng tham gia các sáng kiến sắp tới.

Áo: AI phải dựa trên dữ liệu tốt và hạ tầng số bền vững

Phát biểu tại sự kiện, ông Philipp Agathonos, Đại sứ Áo tại Việt Nam đánh giá việc tổ chức hội nghị "rất hợp lý và đúng thời điểm" ngay sau khi Công ước Hà Nội về An ninh mạng được ký kết.

"Nguyên tắc của chúng tôi dựa trên các giá trị nhân văn, phát triển bao trùm và không để ai bị bỏ lại phía sau" - ông nói. Theo ông, hạ tầng số là yếu tố then chốt để đảm bảo mọi người dân đều được hưởng lợi từ AI.

Áo hiện là một trong 13 quốc gia châu Âu xây dựng "Nhà máy số" (Digital Factory), mô hình hợp tác giữa nhà nước, viện nghiên cứu và đại học để hỗ trợ phát triển chính phủ số. Ngoài ra, các "Nhà máy Giga" (Giga Factory) của Áo đang tận dụng dữ liệu quy mô lớn để sản xuất năng lượng sạch, giảm phát thải và hỗ trợ chống biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, Đại sứ Áo tại Việt Nam cũng cảnh báo về hai thách thức lớn, đó là: Chất lượng dữ liệu và sự phụ thuộc vào chip bán dẫn. "AI chỉ tốt khi dữ liệu tốt". Ông Philipp Agathonos nhấn mạnh và cho rằng tình trạng độc quyền chip chất lượng cao là mối lo chung của toàn cầu. Ông kêu gọi tăng cường hợp tác để bảo đảm chuỗi cung ứng cân bằng, tránh phụ thuộc vào một vài tập đoàn lớn.

Đại sứ Áo tại Việt Nam cũng đề xuất xây dựng không gian dữ liệu chung, nơi khu vực công và tư có thể chia sẻ dữ liệu an toàn, minh bạch mà không cần qua bên trung gian.

Australia: Đặt con người và sự tin cậy làm trung tâm quản trị AI

Phát biểu tại sự kiệ, Đại sứ Australia tại Việt Nam nhấn mạnh nguyên tắc cốt lõi trong quản trị AI gồm xây dựng niềm tin thông qua minh bạch và đổi mới gắn liền với trách nhiệm.

Australia áp dụng phương pháp quản trị dựa trên rủi ro xuyên suốt vòng đời AI, đặc biệt trong khu vực công. Năm 2024, nước này đã ban hành Khung đảm bảo AI (AI Assurance Framework), gồm 5 trụ cột: công bằng, quyền riêng tư, an toàn, minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Từ tháng 8/2024, mọi cơ quan liên bang Australia đều phải chỉ định một quan chức chịu trách nhiệm về AI, đồng thời công bố tuyên bố minh bạch khi triển khai công nghệ này.

Vị đại sứ cho biết, hai bài học quan trọng rút ra là: Giám sát của con người luôn cần thiết, và các quy định phải nhất quán, tránh điều chỉnh quá mức.

Bà cũng khẳng định, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là một trong sáu trụ cột của quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam – Australia, với các chương trình tiêu biểu như Aus4Innovation và Aus4Growth đang được triển khai mạnh mẽ.

Liên minh châu Âu: Hướng tới "Lục địa AI" an toàn và tin cậy

Ông Julien Guerrier, Đại sứ Liên minh châu Âu (EU) tại Việt Nam cho biết, EU đang triển khai Chiến lược AI dựa trên ba trụ cột: Sự xuất sắc, sự tin cậy và hợp tác quốc tế.

Trước lo ngại rằng Luật AI của EU (EU AI Act) có thể làm khó doanh nghiệp, ông Guerrier khẳng định: "Thực tế không phải vậy. Cách tiếp cận của EU tập trung vào cả năng lực công nghiệp lẫn quyền lợi người dân. Đây là mô hình giúp châu Âu trở thành một 'lục địa AI' nơi công nghệ phục vụ con người".

Ngày 9/4/2025, EU đã công bố Kế hoạch Hành động Lục địa AI, tập trung vào 5 lĩnh vực: Cơ sở hạ tầng, dữ liệu, kỹ năng, ứng dụng và đơn giản hóa quy định. Ngoài ra, chiến lược "Apply AI" (8/10/2025) tiếp tục thúc đẩy ứng dụng AI trong khu vực công và tư, đồng thời triển khai biện pháp nhận diện, dán nhãn nội dung do AI tạo ra.

EU cũng là đối tác tích cực trong các dự án Đạo đức AI toàn cầu, như báo cáo RAM trị giá 4 triệu euro thuộc chương trình "Chủ nghĩa đa phương và Số hóa". Ông Guerrier khẳng định: "EU sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm với Việt Nam trong xây dựng hành lang pháp lý AI – vừa thúc đẩy đổi mới, vừa bảo vệ quyền con người".

Hàn Quốc: Xây dựng "siêu xa lộ AI" với 200.000 GPU

Ông Deuk Jung Kim, Phó Chủ tịch điều hành Cơ quan Xúc tiến Công nghiệp CNTT Hàn Quốc, chia sẻ tầm nhìn chiến lược dựa trên ba trụ cột: Tạo động lực tăng trưởng mới để vươn lên top 3 thế giới về AI; Xây dựng xã hội AI an toàn, tin cậy, toàn diện; Mở rộng hợp tác, chia sẻ công nghệ AI ra toàn cầu.

Hàn Quốc đang triển khai dự án "AI Highway" (Siêu xa lộ AI), với quy mô ban đầu 50.000 GPU và kế hoạch mở rộng lên 200.000 GPU vào năm 2030 nhằm hỗ trợ phát triển các mô hình ngôn ngữ và hành vi tiên tiến.

Chiến lược này còn bao gồm phát triển chip AI "made in Korea", đồng thời đào tạo nhân tài và thúc đẩy hệ sinh thái AI có đạo đức. "Hàn Quốc sẽ là quốc gia dẫn đầu toàn cầu về AI tin cậy," ông Deuk Jung Kim khẳng định.

Lào: Học hỏi Việt Nam trong xây dựng khung pháp lý AI khu vực

Thứ trưởng Santisouk Simmalavong, Bộ Công nghệ và Truyền thông Lào, cho biết nước này đang hoàn thiện Chiến lược AI quốc gia đầu tiên, dựa trên khuyến nghị của UNESCO và ASEAN, bảo đảm cách tiếp cận nhân văn và bao trùm.

Báo cáo Đánh giá Mức độ Sẵn sàng (RAM) do UNESCO hỗ trợ đã giúp Lào xác định những khoảng trống về pháp lý và hạ tầng. "Thành công của Việt Nam trong chiến lược AI quốc gia và hợp tác công – tư là nguồn cảm hứng lớn cho chúng tôi" - ông chia sẻ.

Dù còn ở giai đoạn đầu, Lào đã ra mắt mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Lào (LLM) và một số ứng dụng AI thử nghiệm. Ba bài học được rút ra gồm: Con người là nền tảng, thu hẹp khoảng cách số là cấp thiết, và đổi mới sáng tạo phải diễn ra trong khuôn khổ an toàn.

Lào khẳng định ủng hộ sáng kiến của Việt Nam về khung pháp lý AI chung cho ASEAN, cùng hướng tới xây dựng một hệ sinh thái AI khu vực tin cậy, vì hòa bình và phát triển bền vững.

Hợp tác toàn cầu vì một hệ sinh thái AI tin cậy và bao trùm

Phát biểu bế mạc Phiên Thảo luận Cấp Bộ trưởng, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới các diễn giả và đại biểu đến từ Liên Hợp Quốc, UNESCO, các quốc gia ASEAN, đối tác quốc tế cùng các tổ chức công nghệ toàn cầu.

Bộ trưởng nhấn mạnh rằng, quản trị AI đã trở thành một lĩnh vực hợp tác toàn cầu không chỉ trong tầm nhìn mà còn trong hành động để AI phục vụ tất cả mọi người, chứ không chỉ một số ít. Ông khẳng định khung pháp lý về AI cần được thiết kế để vừa xây dựng niềm tin, vừa thúc đẩy đổi mới, phù hợp với bối cảnh quốc gia nhưng vẫn hài hòa với chuẩn mực quốc tế.

Bộ trưởng cũng nêu rõ, khu vực tư nhân phải là một phần của giải pháp, thông qua việc thúc đẩy hệ sinh thái AI nguồn mở nhằm trao quyền cho các doanh nghiệp khởi nghiệp và các quốc gia nhỏ. Việt Nam sẵn sàng đóng vai trò Trung tâm Năng lực AI của khu vực châu Á – Thái Bình Dương, thúc đẩy hợp tác nghiên cứu, đào tạo và phát triển công nghệ. "AI là công cụ khuếch đại sức sáng tạo của con người, chứ không thay thế con người. AI phải mang tính bao trùm, không ai bị bỏ lại phía sau" - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, Việt Nam coi quản trị AI là cơ hội để các quốc gia cùng hợp tác, xây dựng niềm tin và phát triển bền vững, vì một tương lai số an toàn, nhân văn và sáng tạo cho toàn nhân loại.