Vàng miếng bước vào cuộc chơi mới

Từ hôm nay 10/10, Nghị định số 232/2025/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng chính thức có hiệu lực, đánh dấu bước ngoặt lớn sau hơn một thập kỷ áp dụng cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất và nhập khẩu vàng miếng. 

Việc mở rộng quyền tham gia cho doanh nghiệp và ngân hàng thương mại được kỳ vọng sẽ định hình lại thị trường vàng Việt Nam theo hướng minh bạch, cạnh tranh và bền vững hơn.

Mở cửa cho doanh nghiệp và ngân hàng

Theo Nghị định 232, Nhà nước không còn độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu. Thay vào đó, các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại đủ điều kiện sẽ được Ngân hàng Nhà nước xem xét cấp phép.

Cụ thể, doanh nghiệp muốn sản xuất vàng miếng phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng, có giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng và không bị xử phạt hành chính trong lĩnh vực này. Với ngân hàng thương mại, điều kiện còn khắt khe hơn, vốn điều lệ phải từ 50.000 tỷ đồng trở lên và đáp ứng đầy đủ các quy định an toàn hoạt động do Ngân hàng Nhà nước ban hành.

Theo luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLAW, những tiêu chí này sẽ giúp thị trường vận hành minh bạch hơn, tạo điều kiện cho những đơn vị có năng lực thực sự tham gia, đồng thời giảm thiểu rủi ro phát sinh. Luật sư cho rằng, việc cho phép nhiều doanh nghiệp, tổ chức tín dụng cùng tham gia sẽ góp phần đa dạng hóa nguồn cung, giảm tình trạng chênh lệch lớn giữa giá vàng trong nước và thế giới, hệ quả của việc nguồn cung bị bó hẹp suốt nhiều năm qua.

Một điểm mới quan trọng khác được quy định tại Nghị định 232 là mọi giao dịch vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên trong một ngày phải thực hiện qua tài khoản ngân hàng. Quy định này nhằm tăng cường minh bạch, truy xuất nguồn gốc và phòng chống rửa tiền.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà cho rằng để đáp ứng quy định trên, doanh nghiệp sẽ cần đầu tư hệ thống thanh toán và kết nối ngân hàng, còn người dân cần làm quen với việc giao dịch qua tài khoản giúp vừa tuân thủ pháp luật, vừa bảo vệ quyền lợi của chính mình.

Trên thực tế, ngay trước thời điểm Nghị định có hiệu lực, nhiều doanh nghiệp như PNJ, DOJI, Bảo Tín Minh Châu đã gửi thông báo hướng dẫn khách hàng, nhấn mạnh rằng giao dịch từ 20 triệu đồng trở lên buộc phải chuyển khoản. Các đơn vị này cũng đồng thời điều chỉnh quy trình bán hàng để đảm bảo tuân thủ quy định mới mà không phát sinh thêm thủ tục hành chính.

Kỳ vọng cạnh tranh lành mạnh

Ông Đào Xuân Tuấn, Cục trưởng Cục Quản lý ngoại hối (Ngân hàng Nhà nước), cho biết cơ quan này đang khẩn trương hoàn thiện Thông tư hướng dẫn thi hành Nghị định 232, dự kiến ban hành ngay trong tháng 10. Trong đó, quy trình cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu và hạn mức cho các doanh nghiệp sẽ được triển khai công khai, minh bạch, bám sát điều hành chính sách tiền tệ quốc gia, đảm bảo nguồn cung vàng cho thị trường trong nước.

Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà nhấn mạnh: "Chính sách mới hướng tới mục tiêu lớn nhất là đảm bảo nguồn cung vàng dồi dào, thị trường cạnh tranh minh bạch và người dân có thêm nhiều lựa chọn. Khi nhiều doanh nghiệp cùng tham gia, chi phí sản xuất giảm, chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới sẽ được thu hẹp".

Theo ông, việc chấm dứt cơ chế độc quyền cũng giúp hạn chế tình trạng đầu cơ, tin đồn thổi giá, đồng thời củng cố niềm tin của người dân vào chính sách điều hành của Nhà nước.

Về phía ngân hàng thương mại, ông Phạm Quang Thắng, Phó Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank), cho biết ngân hàng đã chuẩn bị từ sớm để sẵn sàng tham gia lĩnh vực vàng miếng, từ việc tìm kiếm đối tác nhập khẩu vàng nguyên liệu đến xây dựng hệ thống chế tác, kho lưu trữ và phân phối.

"Techcombank dự kiến không chỉ phân phối tại quầy mà còn mở kênh mua vàng trên nền tảng số, giúp người dân dễ dàng tiếp cận sản phẩm hợp pháp, minh bạch, an toàn", ông Phạm Quang Thắng chia sẻ.

Theo đánh giá của giới chuyên môn, sự tham gia của các ngân hàng lớn sẽ giúp thị trường vàng chuyển mình từ mô hình truyền thống sang mô hình hiện đại hơn, kết hợp thương mại số và quản lý minh bạch. Cạnh tranh gia tăng được kỳ vọng sẽ kéo giảm mức chênh lệch giá vàng SJC với giá vàng thế giới từng có lúc lên tới hàng chục triệu đồng mỗi lượng.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà lưu ý việc rút ngắn thời gian cấp phép kinh doanh vàng là phù hợp với chủ trương của Chính phủ về cải cách thủ tục hành chính, giảm thời gian và đơn giản hóa quy trình cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, đây là hàng hóa đặc biệt, nên quy trình cấp phép cần vừa nhanh gọn vừa đảm bảo chặt chẽ, tránh rủi ro cho thị trường.

Về lâu dài, ông Hà cho rằng, Nghị định 232 là bước đi đúng hướng, song hiệu quả thực tế sẽ phụ thuộc vào việc Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan triển khai giám sát ra sao. "Việc cảnh báo sớm rủi ro, tăng cường kiểm tra thông qua hệ thống quản lý doanh nghiệp điện tử và xử lý vi phạm kịp thời là yếu tố then chốt để thị trường vận hành minh bạch, không tái diễn tình trạng sai phạm kéo dài như trước đây", ông nhấn mạnh.

Cùng với cơ hội mở ra cho doanh nghiệp, người dân cũng cần thay đổi thói quen trong mua bán, đầu tư vàng. Luật sư Nguyễn Thanh Hà khuyến cáo: "Người dân cần hiểu rõ quy định mới để tránh vi phạm khi giao dịch, đặc biệt với các khoản trên 20 triệu đồng. Về dài hạn, thay vì chỉ tích trữ vàng, người dân nên cân nhắc các kênh đầu tư khác tạo giá trị cho nền kinh tế, như chứng khoán hay sản xuất kinh doanh".

Các chuyên gia cho rằng trong ngắn hạn, thị trường vàng có thể diễn biến thận trọng khi các bên thích ứng với quy định mới. Tuy vậy, về trung hạn, việc mở rộng nguồn cung và tăng tính minh bạch sẽ góp phần hạn chế đầu cơ, hướng tới một thị trường ổn định, an toàn hơn cho người dân và doanh nghiệp.