Chúng ta vừa khép lại tháng đầu tiên kể từ mốc 1/7 - thời điểm bộ máy chính quyền địa phương hai cấp chính thức vận hành tại 34 tỉnh, thành phố trên cả nước. Một tháng ấy không đơn thuần là thời gian để làm quen, mà là chuỗi phép thử đầu tiên cho sức bền và sức sống của cuộc cải cách hành chính vừa qua.

Thành quả đổi mới không còn nằm trên giấy, mà đã được "thử lửa" trong thực tế, tại những địa phương vốn đã quen với mô hình nhiều tầng nấc trung gian. Chính vì vậy, nhịp vận hành của bộ máy hai cấp suốt tháng qua đã được kiểm chứng sinh động qua hàng loạt chuyến đi kiểm tra thực địa của lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Không chỉ để giám sát, mỗi chuyến đi ấy còn là dịp để trực tiếp cảm nhận nhịp sống cải cách, đánh giá hiệu quả và tiếp thêm động lực cho đội ngũ thực thi ở cơ sở.

Tiêu biểu là ngày 26/7, Tổng Bí thư Tô Lâm đã tới xã biên giới Si Pa Phìn (Điện Biên), đi dọc đường, quan sát không khí sinh hoạt của người dân, kiểm tra trung tâm hành chính công. Ông ghi nhận tinh thần chủ động từ chính quyền địa phương: Dù mới sắp xếp tổ chức, bộ máy đã nhanh chóng vận hành nhịp nhàng, không để gián đoạn thủ tục, dù là thường nhật hay tình huống phát sinh.

Khi nhấn mạnh rằng "chính quyền xã phải sâu sát, hiểu dân", Tổng Bí thư đã chỉ rõ một bước chuyển rất lớn trong nhận thức: Chính quyền cấp cơ sở không còn là nơi "chờ lệnh", mà trở thành điểm xuất phát thực chất cho mọi giải pháp, nơi dám chịu trách nhiệm và chủ động hành động.

Tương tự, trong chuyến kiểm tra tại xã Quảng Hà (Quảng Ninh) ngày 29/7, Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh: Bộ máy hành chính phải đảm bảo hiệu lực, hiệu quả - nhưng đồng thời phải "gần dân, sát dân" trong từng hoạt động.

Trước đó, ngày 21/7, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đến kiểm tra thực tế tại phường Thới Sơn (An Giang) và xã Mỹ Hiệp (Đồng Tháp). Bên cạnh ghi nhận kết quả bước đầu, Thủ tướng khẳng định quan điểm nhất quán: Bộ máy hành chính phải chuyển từ "quản lý" sang "kiến tạo", phục vụ nhân dân thuận lợi hơn, giảm chi phí, giảm phiền hà, giảm tiêu cực.

Vượt khỏi phạm vi từng địa phương, hội nghị sơ kết toàn quốc ngày 28/7 đã đưa ra một bức tranh tổng thể về diện mạo mới sau 1 tháng chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động.

Như Thủ tướng Chính phủ đánh giá: Mô hình đã bước đầu vận hành ổn định, thông suốt, bảo đảm tính liên tục của quản lý nhà nước, phục vụ người dân hiệu quả hơn. Hàng nghìn trung tâm hành chính công các cấp đã được kiện toàn, hoạt động không gián đoạn, đáp ứng nhu cầu số lượng lớn người dân. Dù có thay đổi địa giới hành chính, an ninh chính trị và trật tự xã hội vẫn được giữ vững. Công tác chỉ đạo, điều hành từ Trung ương đến địa phương tiếp tục đồng bộ, nhiều vướng mắc được tháo gỡ. Quá trình cải cách thủ tục, phân cấp - phân quyền, và công tác giám sát đều được tăng cường. 

Đặc biệt, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã họp hàng tuần để chỉ đạo quyết liệt việc sắp xếp bộ máy, còn Chính phủ sẽ tiếp tục họp hàng tuần để xử lý từng vướng mắc - cho đến khi toàn bộ bộ máy mới thực sự "vận hành trơn tru, toàn diện".

Chuyển từ trạng thái "ổn định, thông suốt" sang đích đến "trơn tru, toàn diện" - đó không chỉ là thay đổi trong ngôn ngữ đánh giá, mà là thách thức thực sự về chất lượng vận hành, nơi từng mắt xích, từng cán bộ đều góp phần tạo nên diện mạo cải cách. Nếu như sự ổn định, thông suốt bước đầu là kết quả của quyết tâm chính trị và sự vào cuộc đồng bộ, thì để đạt đến sự trơn tru, toàn diện - như lời Thủ tướng – cần một tầng nấc cao hơn: "Nỗ lực, cố gắng, quyết tâm cao hơn nữa; hành động quyết liệt, hiệu quả hơn nữa".

Nói cách khác, khoảng cách giữa "ổn định" và "trơn tru" chính là khoảng cách giữa kết quả bước đầu và khát vọng vươn xa; giữa bộ máy đáp ứng yêu cầu trước mắt và một hệ thống không ngừng tự hoàn thiện, không ngừng đổi mới để tiến bộ từng ngày. Chuỗi phiên họp đều đặn, những chuyến đi thực địa liên tục của lãnh đạo cấp cao chính là lời khẳng định mạnh mẽ cho tinh thần không thỏa hiệp với những kết quả nửa vời. Đó là chất xúc tác để từng địa phương, từng cá nhân trong bộ máy phải tự soi chiếu lại vai trò và trách nhiệm của mình.

Bởi để thực sự đạt tới trạng thái "trơn tru, toàn diện", điều cốt lõi không chỉ nằm ở tổ chức hay quy trình, mà còn nằm ở chuyển biến tư duy và ý thức trách nhiệm cá nhân. Cải cách chỉ có giá trị thực sự khi từng cán bộ chủ động tháo gỡ vướng mắc, chăm chút từng chi tiết nhỏ, và tiếp nhận phản hồi người dân như một phần không thể thiếu trong quá trình vận hành. Chính sự chuyển động không ngừng ấy sẽ làm nên khác biệt giữa một bộ máy chỉ "đủ để làm việc" với một hệ thống hành chính hướng đến sự tiến bộ và phục vụ nhân dân. Cải cách, vì vậy, không nên được nhìn như một "dự án ngắn hạn" mà phải là hành trình lâu dài, bền bỉ - nơi mỗi thành tựu chỉ là điểm xuất phát cho những cải tiến tiếp theo.

 "Ổn định", "thông suốt" là bước khởi đầu. Khi được nối dài bởi những nỗ lực tự đổi mới, tinh thần sáng tạo và ý thức phụng sự người dân ở mọi vị trí, thì cải cách mới thực sự trở thành giá trị chung của toàn xã hội. Và chính khi ấy, bộ máy hành chính sẽ không chỉ "vận hành được", mà sẽ "vận hành tốt" - trơn tru, toàn diện - trong từng quyết định, từng hành động và từng kết quả cụ thể vì lợi ích của người dân.

Người dân tại nhiều địa phương khi tới làm thủ tục hành chính cấp xã phường được giúp đỡ, hướng dẫn cụ thể, nhanh chóng - Ảnh: TTXVN

Bài: Trí Uẩn
Trình bày: Bách Việt
Báo Thể thao và Văn hóa