Thể thao Việt Nam và thách thức Top 50 Olympic: Thế khó của thể thao TP.HCM

Tại kỳ họp mới nhất của Hội đồng nhân dân TPHCM (HĐND) khóa X đã thông qua nghị quyết quy định về một số chính sách đặc thù đối với HLV, VĐV thể thao trên địa bàn. Nghị quyết được xây dựng nhằm khắc phục tình trạng mức chi chênh lệch giữa các khu vực sau khi sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính của TP.HCM (cũ), Bình Dương, Bà Rịa Vũng Tàu. Qua đó đảm bảo sự công bằng, đoàn kết, ổn định tâm lý sau sáp nhập.

Sau giai đoạn hợp nhất địa phương, tính nguyên trạng thì số lượng HLV, VĐV của TPHCM là 4.368 người, trong đó đội tuyển có 1.730 người, đội trẻ là 1.741 người và năng khiếu là 1.167 người. Theo kế hoạch, Sở VH&TT TPHCM sẽ tuyển chọn và sắp xếp lại lực lượng theo chỉ tiêu đề án phát triển ngành thể dục thể thao đến năm 2035 còn 3.560 người (giảm 18% so với thời điểm nhập nguyên trạng), phân bổ cho 51 môn và phân môn.

Việc tinh gọn lực lượng này ít nhiều sẽ ảnh hưởng đến thành tích chung của thể thao TP.HCM. Căn cứ vào bảng xếp hạng huy chương tại Đại hội TDTT toàn quốc năm 2022 thì cộng cả 3 đoàn TP.HCM, Bình Dương, Bà Rịa-Vũng tàu thì vẫn kém 5 HCV do với đoàn dẫn đầu là Hà Nội.

Sau khi sáp nhập tỉnh thành, TP.HCM được kỳ vọng sẽ có lần đầu tiên kể từ năm 1995 sẽ vươn lên đứng nhất toàn quốc nhờ sự gia tăng số VĐV, số môn và sự vượt trội về kinh tế xã hội. Nay, đó là sẽ là thách thức đáng kể cho TP.HCM tại Đại hội TDTT toàn quốc lần X, dù sự kiện 4 năm/lần này sẽ tổ chức ngay trên sân nhà vào năm sau.

Đó là lý do mà tại nghị quyết vừa ban hành, chế độ đã ngộ VĐV, HLV đã tăng đáng kể, chủ yếu dành cho ưu đãi VĐV tài năng, khuyến khích thành tích thi đấu đối với HLV, VĐV tại các giải thể thao cấp quốc gia thông qua cơ chế thưởng, tiêu biểu như việc các VĐV đoạt HCV tại Đại hội TDTT toàn quốc 2026 sẽ được nhận chế độ 5 triệu đồng/tháng cho suốt 4 năm, đến kỳ Đại hội tiếp theo.

Dự kiến, năm 2025 sẽ chi 577 tỉ đồng cho các chính sách nêu trên. Kể từ năm 2026, ngân sách chi 472 tỉ đồng, bao gồm 264 tỉ đồng chế độ dinh dưỡng và 208 tỉ đồng cho các chế độ khác.

Mặc dù vậy thì khả năng vượt qua Hà Nội ở Đại hội TDTT toàn quốc 2026 vẫn không đơn giản cho TP.HCM. Thời gian tổ chức Đại hội đã cận kề trong khi quá trình tinh gọn bộ máy vận hành thể thao vẫn đang bộn bề.

Hiện TP.HCM đang sắp xếp đến 52 môn và phân môn sau sát nhập, chưa kể có đến 32 Liên đoàn, Hiệp hội cũng đang tiến hành chuyển đổi do trùng lặp nhiệm vụ và chức năng. Quá trình đó phát sinh không ít tâm tư, bức xúc bởi trong thể thao đỉnh cao, công tác đào tạo, huấn luyện là một quá trình kết nối lâu dài giữa HLV với VĐV.

Bên cạnh đó, các nhà quản lý thể thao thành phố đang đối diện với thách thức vẫn phải duy trì, phát triển hệ thống thể thao phong trào trên địa bàn mới, rộng lớn hơn, đa dạng hơn và cần nhiều nguồn chi hơn. Thế nên, việc Nghị quyết của HĐND thành phố chủ yếu để kích thích thành tích trong thi đấu, tập trung cho kỳ Đại hội sắp đến, được xem là một giải pháp mang tính tình thế.

Về lâu dài, TP.HCM vẫn chịu các áp lực để vươn lên đứng đầu về thành tích nội địa, tăng tỷ trọng đóng góp lực lượng cũng như huy chương cho đoàn thể thao Việt Nam tại các kỳ SEA Games, đồng thời "chia lửa" với Hà Nội trong việc đăng cai, tổ chức các sự kiện tầm cỡ châu lục, thế giới.

Hiện nay, các sự kiện, giải đấu thể thao tại TP.HCM đã đạt đến tỷ lệ 50% xã hội hóa, thuộc hàng cao nhất nước nhờ sự đông đảo của các Liên đoàn/Hiệp hội. Nhưng con số này cần được tăng lên để giải quyết bài toán khó: vừa tinh gọn, vừa đặt mục tiêu cao về thành tích trong bối cảnh mà ngân sách đãi ngộ dành cho thể thao đỉnh cao của thành phố không tăng quá nhiều so với con số tổng của 3 địa phương trước khi sát nhập. Đó là chưa kể, trước khi sáp nhập, thể thao TP.HCM (cũ) đã phải đối diện với những khó khăn về tài chính, cơ sở vật chất và đào tạo lực lượng.