Thể thao thế giới đang chứng kiến một cuộc cách mạng công nghệ khi trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng được ứng dụng sâu rộng vào huấn luyện, thi đấu. Những cường quốc thể thao đã sớm nắm bắt xu hướng này, tận dụng AI để phân tích dữ liệu, tối ưu hiệu quả huấn luyện và hạn chế chấn thương cho vận động viên.

Đối với thể thao Việt Nam, "chạy chậm" đồng nghĩa với bị bỏ lại phía sau. Bước vào kỷ nguyên mới, chúng ta không thể để nhịp độ phát triển của AI vượt xa sự đổi mới của ngành thể thao nước nhà.

AI đang chiếm lĩnh "cuộc chơi" thể thao

Không phải đến tương lai, AI đã và đang hiện diện ngay trong đời sống thể thao đỉnh cao. Nhiều nền thể thao lớn trên thế giới đã ứng dụng AI từ nhiều năm nay nhằm nâng cao chất lượng huấn luyện và giảm nguy cơ chấn thương cho vận động viên. Thậm chí ở khu vực Đông Nam Á, các quốc gia như Thái Lan, Singapore cũng sớm tích hợp công nghệ vào quá trình huấn luyện, cho thấy mức độ cạnh tranh ngày càng quyết liệt.

Điển hình là bóng đá chuyên nghiệp châu Âu. Các câu lạc bộ hàng đầu như Real Madrid, Manchester City hay Bayern Munich đang tiên phong dùng AI để dự đoán và ngăn ngừa chấn thương cho cầu thủ. AI giúp các đội bóng theo dõi lượng vận động, giấc ngủ, dinh dưỡng... của cầu thủ, từ đó dự báo rủi ro chấn thương và điều chỉnh giáo án phù hợp. Không chỉ bóng đá, nhiều môn thể thao khác như điền kinh, bóng rổ, quần vợt... cũng đang sử dụng các mô hình AI phân tích thống kê, nhận diện chiến thuật nhằm hỗ trợ huấn luyện viên đưa ra quyết định chính xác hơn.

Nhìn chung, việc ứng dụng công nghệ này giúp loại bỏ bớt yếu tố cảm tính trong huấn luyện, thay bằng các chỉ số khoa học cụ thể. Rõ ràng, nếu thể thao Việt Nam không nhanh chóng bắt kịp xu hướng, chúng ta có nguy cơ tụt hậu ngay cả trong khu vực.

Thể thao Việt Nam và những bước đi đầu tiên

Không nằm ngoài dòng chảy chung của thể thao thế giới, thể thao Việt Nam cũng đã có những bước đi đầu tiên để bắt kịp xu thế này.

Ngay trong tháng 7 vừa qua, ngành thể thao TP. HCM đã có động thái tiên phong khi tổ chức lớp tập huấn chuyên đề "Ứng dụng sinh lý vận động và trí tuệ nhân tạo trong huấn luyện võ thuật". Sự kiện thu hút 152 học viên là các huấn luyện viên võ đối kháng (Taekwondo, Karate, Muay, Kickboxing, Vovinam, Wushu…) đến từ TP.HCM và các tỉnh lân cận. Đây được xem là hoạt động khoa học ứng dụng AI đầu tiên của thể thao TP.HCM, tập trung vào việc tích hợp dữ liệu sinh học và công nghệ AI trong huấn luyện để bắt kịp xu thế thể thao hiện đại.

TP.HCM cũng đã tổ chức Hội thảo - Khóa học nâng cao về "Ứng dụng Sinh lý vận động và Trí tuệ nhân tạo (AI) trong huấn luyện thể dục thể thao" với điểm nhấn là phần giới thiệu hệ thống "Trí Lực Master" - thiết bị công nghệ "Made in Vietnam" giúp đo đạc nhiều chỉ số trong đòn đánh võ thuật.

Hệ thống AI này có khả năng cảm biến và ghi lại lực đấm, tốc độ ra đòn, phản xạ, gia tốc và tư thế của vận động viên trong từng cú đánh. Những dữ liệu thu được cho phép huấn luyện viên phân tích cụ thể điểm mạnh, điểm yếu của từng cá nhân, từ đó điều chỉnh bài tập một cách phù hợp và khoa học. Trên thực tế, đây là bước chuyển từ phương pháp huấn luyện truyền thống sang tiếp cận khoa học dữ liệu trong thể thao đối kháng.

TP.HCM cũng đang tiếp tục từng bước mở rộng phạm vi ứng dụng AI vào những lĩnh vực chuyên sâu hơn của thể thao, trong đó nổi bật là kế hoạch triển khai phòng phân tích sóng não vận động viên ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Đây là hướng đi tiên phong nhằm đánh giá trạng thái tâm lý, sự tập trung, căng thẳng và mức độ sẵn sàng thi đấu của vận động viên thông qua các chỉ số điện não (EEG), từ đó đưa ra giải pháp huấn luyện tâm lý cá nhân hóa.

Nếu TP.HCM khởi đầu xu hướng ở cấp địa phương, thì ở tầm vĩ mô, trong tháng 7/2025, Cục TDTT Việt Nam đã ký kết thỏa thuận hợp tác với Công ty công nghệ Dreamax nhằm triển khai AI trong huấn luyện thể thao thành tích cao. Sự kiện này được đánh giá là bước đi mang tính lịch sử của thể thao nước nhà trong công cuộc chuyển đổi số.

Theo thỏa thuận, phía đối tác Dreamax sẽ phối hợp cùng Cục TDTT ứng dụng AI vào hàng loạt nhiệm vụ trọng yếu của thể thao thành tích cao. Mục tiêu được xác định rõ ràng, bao gồm:

- Phân tích chuyên môn thể thao: Thu thập, xử lý dữ liệu tập luyện và thi đấu của vận động viên để đưa ra những thống kê chuyên sâu, hỗ trợ huấn luyện viên trong việc đánh giá hiệu quả kỹ chiến thuật.

- Tối ưu hóa kế hoạch huấn luyện: Xây dựng giáo án "chuyên biệt" cho từng vận động viên dựa trên dữ liệu hiệu suất, qua đó nâng cao thành tích bền vững.

- Dự báo phong độ và thể trạng: Sử dụng AI để dự đoán điểm rơi phong độ, theo dõi trạng thái sung sức của vận động viên trước các giải đấu quan trọng.

- Nhận diện sớm nguy cơ chấn thương: Tích hợp dữ liệu y sinh (nhịp tim, tải vận động, chất lượng giấc ngủ, v.v.) để cảnh báo nguy cơ chấn thương, giúp đội ngũ y học thể thao can thiệp kịp thời.

- Hỗ trợ tuyển chọn tài năng trẻ: Xây dựng hệ thống tiêu chí và dữ liệu chuẩn để phát hiện vận động viên triển vọng, thay vì chỉ dựa trên mắt nhìn cảm tính như trước.

Để triển khai hiệu quả, trước mắt Cục TDTT đã lựa chọn một số môn thể thao trọng điểm làm dự án thí điểm gồm Bắn súng, Bắn cung, Taekwondo và Boxing. Đây đều là những môn Olympic mũi nhọn mà Việt Nam có thế mạnh (đã từng giành huy chương quốc tế), vì vậy kỳ vọng việc áp dụng công nghệ sẽ tạo đột phá đáng kể.

Không dừng lại ở Dreamax, Cục TDTT Việt Nam còn ký biên bản ghi nhớ hợp tác với Tập đoàn công nghệ FPT nhằm đẩy mạnh truyền thông, tổ chức sự kiện và đặc biệt là chuyển đổi số trong lĩnh vực thể thao. Thoả thuận này đặt nền móng cho một quan hệ hợp tác chiến lược, hướng tới mục tiêu lan tỏa giá trị của một nền thể thao Việt Nam hiện đại, gắn với công nghệ trong kỷ nguyên số.

Hai bên cũng hợp tác phát triển các chiến dịch truyền thông số như giải chạy ảo, chuyên mục thể thao trên ứng dụng truyền hình trực tuyến, v.v. Đặc biệt, FPT cam kết cung cấp các nền tảng số phục vụ thể thao bao gồm hệ thống giải chạy ảo (vRace), nền tảng tin tức thể thao ứng dụng AI (AI Newsroom), quảng bá thông minh (Smart Ads), cùng các công nghệ VR/AR để số hóa các môn thể thao biểu diễn như võ thuật, thể dục dụng cụ, khiêu vũ thể thao.

Kỷ nguyên mới: Thể thao Việt Nam sẵn sàng tăng tốc cùng AI

Nhìn lại bức tranh chung, có thể thấy thể thao Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ để không bị "chạy chậm hơn AI". Từ những khóa tập huấn tiên phong tại TP.HCM cho đến các đề án quốc gia hợp tác với doanh nghiệp công nghệ, tất cả đều thể hiện quyết tâm đưa khoa học dữ liệu vào mọi ngóc ngách của thể thao.

Lần đầu tiên, chúng ta có một chương trình hành động cụ thể nhằm số hóa công tác huấn luyện. Các huấn luyện viên, vận động viên bắt đầu làm quen với thiết bị cảm biến, phần mềm phân tích; đội ngũ quản lý cũng dần thay đổi tư duy, bỏ cách làm thủ công để hướng tới quản trị thông minh.

Tất nhiên, chặng đường phía trước không ít thách thức. Đòi hỏi đặt ra là phải đào tạo kỹ năng số cho huấn luyện viên, chuyên gia thể thao; xây dựng hệ thống hạ tầng dữ liệu an toàn, bảo mật; đồng thời có cơ chế khuyến khích các liên đoàn, CLB thể thao áp dụng AI một cách đồng bộ. Song, với định hướng đúng đắn và sự vào cuộc quyết liệt từ cấp lãnh đạo, ngành thể thao đang đứng trước cơ hội bứt phá trong kỷ nguyên mới. AI sẽ không thay thế con người, nhưng sẽ là công cụ hỗ trợ đắc lực giúp vận động viên Việt Nam tối ưu tiềm năng, từ đó hiện thực hóa những mục tiêu lớn như chinh phục đấu trường ASIAD, Olympic.

Khi dữ liệu và trí tuệ nhân tạo trở thành "vũ khí" cạnh tranh mới, thể thao Việt Nam không có lựa chọn nào khác ngoài việc tăng tốc. Chúng ta không thể để mình chạy chậm hơn AI - bởi đó chính là nhịp đập của thể thao hiện đại. Kỷ nguyên AI đã mở ra, và thể thao Việt Nam đang nỗ lực hòa mình vào dòng chảy ấy, sẵn sàng cho những bước tiến dài trong tương lai.