Thể thao Việt Nam nhìn từ SEA Games 33: Nền tảng vươn ra ASIAD và Olympic

SEA Games 33 khép lại với 87 HCV, đưa Việt Nam đứng thứ ba toàn đoàn, sau Thái Lan và Indonesia. Ngoài kết quả đạt chỉ tiêu, thành tích này là sự khẳng định cho bản lĩnh duy trì vị thế giữa cuộc chuyển giao thế hệ của thể thao nước nhà trong gần một thập kỷ qua.

Kỳ Đại hội này, Thể thao Việt Nam đã hoàn thành đầy đủ các mục tiêu đặt ra: giữ vững vị thế top 3 khu vực, khẳng định thế mạnh ở các môn Olympic, và quan trọng hơn - thể hiện một hình ảnh đoàn thể thao chuẩn mực, fair-play, kỷ luật và chuyên nghiệp để đi xa hơn.

Phép thử nghiệt ngã và bản lĩnh của một thế hệ kế thừa

Ở 2 môn cơ bản, thể thao Việt Nam vẫn duy trì ánh sáng mạnh mẽ. Điền kinh khẳng định vị thế là "nữ hoàng" của đoàn với 12 HCV, hoàn thành chỉ tiêu huy chương đề ra giành từ 12-14 HCV trước đại hội. Sự trỗi dậy của thế hệ trẻ khiến người hâm mộ tin rằng tương lai đã thực sự bắt đầu qua những gương mặt như Nguyễn Thị Ngọc, Lê Thị Tuyết Mai hay cô gái 19 tuổi Bùi Thị Kim Anh (người chinh phục mức xà 1m86 ngang bằng HCV ASIAD 19). Ngoài ra, với các đội tiếp sức phá kỷ lục SEA Games, điền kinh Việt Nam đã cho thấy chiều sâu lực lượng, khả năng đột phá ở nhiều "mũi", thể hiện năng lực thích ứng nhanh trong giai đoạn tái thiết.

Trên đường đua xanh, những gương mặt như Phạm Thanh Bảo, Trần Hưng Nguyên, Nguyễn Huy Hoàng… tiếp tục là những điểm tựa vững vàng, trong khi các VĐV 16 - 18 tuổi như Nguyễn Thúy Hiền, Trần Quốc Văn, Dương Văn Hoàng Quy đã bước đầu khẳng định năng lực cạnh tranh ở đấu trường khu vực.

Bắn súng và vật vẫn giữ vững vị thế số một toàn đoàn - những thành trì vững chãi của TTVN. Đặc biệt, xạ thủ trẻ Trịnh Thu Vinh với 4 HCV, 4 kỷ lục SEA Games là minh chứng cho sức mạnh của thế hệ Gen Z khi được đầu tư đúng hướng. Karate, rowing, cầu mây đội 4 nam, bóng đá nam vô địch - tất cả hợp thành một bức tranh thành tích đa sắc, phản chiếu năng lực cạnh tranh toàn diện ở các nhóm môn trọng điểm.

Cũng cần đặc biệt nhấn mạnh đến chiến thắng ở môn bóng đá. Chúng ta vào đến 3 trận chung kết và thắng 2, thậm chí có thể là 3 nếu không có sai sót của trọng tài. Tất cả đều mang ý nghĩa lịch sử. Đó là HCV đầu tiên của futsal nữ và lần đầu tiên, đoạt HCV môn bóng đá nam ngay trên đất Thái Lan. So sánh với việc Thái Lan trắng tay ở toàn bộ môn bóng đá, có thể thấy vị thế bóng đá Việt Nam tại khu vực.

Sai số và bài học cho tầm cao ASIAD, Olympic

Dẫu vậy, SEA Games 33 cũng cho thấy rõ ràng những "vùng trũng" trong năng lực dự báo, trong công tác chuẩn bị và cả sự hụt hơi ở một số môn thế mạnh. Golf, jujitsu, judo, bắn cung, xe đạp, cử tạ, bóng rổ 3x3, futsal nam không đạt chỉ tiêu. Những thất bại ấy là lời cảnh tỉnh cần thiết để thể thao Việt Nam nhìn lại chính mình - từ mô hình huấn luyện, tuyển chọn đến việc đánh giá đối thủ.

Sự sa sút phong độ không đơn thuần nằm ở kỹ thuật, mà còn ở sự thích nghi với xu hướng huấn luyện hiện đại. Các quốc gia trong khu vực đã chuyển mạnh sang mô hình huấn luyện bằng công nghệ - dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, phục hồi sinh học. Nếu không kịp bắt nhịp, chúng ta dễ đánh mất ưu thế vốn có.

Trên 65% HCV của đoàn Việt Nam đến từ các môn Olympic và trên 80% đến từ các môn ASIAD - một tín hiệu đáng mừng. Nhưng vấn đề không nằm ở con số, mà là khả năng chuyển hóa chúng thành huy chương ASIAD hay suất dự Olympic. Đó mới là thước đo thực sự của tầm vóc.

Ngoài các kỷ lục SEA Games của Trịnh Thu Vinh, thì trong nhóm môn cơ bản, có lẽ chiếc HCV nhảy cao của Bùi Thị Kim Anh là ấn tượng hơn cả. Không chỉ ngang bằng thành tích với HCV ASIAD 19, mà mức xà 1m86 mà cô gái 19 tuổi người Ninh Bình chinh phục còn vượt xa so với thành tích lúc tập luyện. Chi tiết này cho thấy một sự tiến bộ đáng kể về bản lĩnh, cũng như tính khả thi khi "tấn công" vào những thành tích cấp châu lục.

Thành công của những VĐV trẻ tại SEA Games 33 đã chứng minh rằng nền TTVN không thiếu tài năng, điều cần là một hệ sinh thái đủ hiện đại để tài năng phát triển bền vững. Cũng cần một chiến lược "giữ chân VĐV" hiệu quả - bởi giữa những cơ hội học tập, thi đấu và cả sức ép mưu sinh, thể thao đỉnh cao chỉ tồn tại khi có sự hậu thuẫn dài hạn về chính sách.

Để làm được điều đó, thể thao Việt Nam cần tái cấu trúc hệ thống huấn luyện và chăm sóc VĐV theo hướng chuyên sâu hơn: đầu tư cho y học thể thao, dinh dưỡng, hồi phục, phân tích dữ liệu, tâm lý thi đấu; mở rộng các chương trình tập huấn dài hạn ở môi trường quốc tế; đồng thời sớm triển khai các trung tâm công nghệ thể thao quốc gia, nơi mỗi chỉ số của VĐV đều được theo dõi, phân tích và tối ưu.

Việc đầu tư tập huấn tại các cường quốc thể thao cũng cần được chọn lọc và đi vào thực chất, thay vì những chuyến đi ngắn ngày mang tính hình thức. Chúng ta cần những "gói đầu tư đặc biệt" cho nhóm 20-30 VĐV tinh hoa, những người thực sự có khả năng tranh chấp huy chương ở ASIAD hay xa hơn là Olympic.

Một chặng dừng, nhiều đường đi mới

Một điểm đáng ghi nhận khác, là hình ảnh văn minh của đoàn Việt Nam tại SEA Games 33. Không có tranh cãi, không vi phạm, không phản ứng tiêu cực trước những tình huống xử lý khó. HLV và VĐV Việt Nam thể hiện tinh thần thể thao chuẩn mực, fair-play và chuyên nghiệp - một giá trị vô hình nhưng là tài sản lớn nhất của một nền thể thao đang vươn lên bằng trí tuệ, bản lĩnh và văn hóa.

Đó là lý do khiến thành tích SEA Games 33 không chỉ đo bằng số huy chương, mà còn bằng cách chúng ta thắng và cách chúng ta thất bại. Ở cả hai chiều, Việt Nam đều thể hiện đẳng cấp của một nền thể thao biết kiềm chế, biết học hỏi và biết tự làm mới mình.

SEA Games 33 đã hoàn thành sứ mệnh của một phép thử. Thể thao Việt Nam có thể chưa vượt qua mốc 90 HCV (không bao gồm HCV các môn thể thao quảng bá), nhưng đã vượt qua được điều quan trọng hơn: nỗi lo về sự hụt hẫng. Một thế hệ trẻ đầy bản lĩnh đã xuất hiện, một hệ thống đang tái cấu trúc, và một nền thể thao Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên của tri thức và công nghệ - nơi thành tích được xây trên khoa học, và vinh quang được xây trên văn hóa.

Nó chỉ ra rằng chúng ta có một thế hệ trẻ đầy khát vọng, nhưng cũng nhắc nhở rằng con đường vươn tầm châu lục và chinh phục thế giới vẫn còn rất nhiều ghềnh thác. Những tấm HCV như bóng đá nam hay cầu mây là niềm tự hào, nhưng sự bứt phá của các môn Olympic mới là nền tảng để TTVN tự tin khẳng định sức mạnh và vị thế trong tương lai.

Sau ánh hào quang tại Bangkok, nhiệm vụ thực sự bây giờ mới bắt đầu.