Sớm đưa di tích Trường Lũy thành Di tích quốc gia đặc biệt

25/08/2025 20:18 GMT+7 | Văn hoá

Ngày 25/8, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai tổ chức Hội thảo khoa học "Nghiên cứu giá trị định hướng bảo tồn, phát huy giá trị di tích Trường Lũy tỉnh Gia Lai và bảo tồn sơ bộ kết quả khai quật khảo cổ di tích Trường Lũy".

Phát biểu tại hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Bùi Văn Liêm, nguyên Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu cổ học Việt Nam cho rằng: Để bảo tồn và phát huy giá trị Trường Lũy, cần tăng cường công tác bảo tồn cả di sản vật thể lẫn tên gọi, giữ gìn tối đa tính nguyên trạng, đồng thời phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa của di tích. Ông đề nghị tiếp tục khảo sát toàn bộ chiều dài Trường Lũy ở khu vực Bình Định (cũ), áp dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học, chính xác và sớm hoàn thiện hồ sơ để trình công nhận Trường Lũy là Di tích Quốc gia đặc biệt.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Nguyễn Thị Thanh Lịch khẳng định: Trường Lũy có giá trị lịch sử, văn hóa to lớn, thể hiện rõ dấu ấn mở mang bờ cõi của cha ông, đồng thời có ý nghĩa quan trọng trong giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ về lịch sử dân tộc. Bà nhấn mạnh việc nghiên cứu cần toàn diện, bài bản, kết hợp khảo cổ, lịch sử, địa chất và phối hợp liên vùng. Gia Lai sẽ tiếp tục bảo vệ nguyên trạng Trường Lũy, đưa di tích vào quy hoạch, khoanh vùng gắn với các hoạt động phát huy giá trị, đồng thời sớm ban hành chính sách để trình công nhận Trường Lũy là Di tích Quốc gia đặc biệt.

Sớm đưa di tích Trường Lũy thành Di tích quốc gia đặc biệt - Ảnh 1.

Các chuyên gia thực địa làm rõ các giá trị di tích Trường Lũy. Ảnh: Báo Sài Gòn Giải Phóng

Trường Lũy là một hệ thống di tích phức hợp, bao gồm lũy - đường cổ - hào và hệ thống đồn/bảo (hệ thống công sự phòng thủ quân sự) có tổng chiều dài (từ Quảng Ngãi đến Gia Lai) khoảng 127,4km, trong đó đoạn ở Gia Lai dài khoảng 14,4km (tuy nhiên, nhiều nghiên cứu gần đây cho rằng chiều dài Trường Lũy trên địa bàn tỉnh Gia Lai có thể dài 19km) được xây dựng uốn lượn theo địa hình.

Theo các tài liệu, Trường Lũy được hình thành từ thời chúa Nguyễn (thế kỷ XVI) và được hoàn thiện quy mô vào thời triều Nguyễn (thế kỷ XIX). Công trình đặc biệt này kéo dài từ huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi cũ) đến huyện An Lão (Bình Định cũ), chạy dọc sườn phía Đông dãy Trường Sơn theo hướng Bắc – Nam. Trường Lũy được xây dựng chủ yếu bằng đất và đá, đóng vai trò là một hệ thống phòng thủ quy mô lớn. Tuy nhiên, một số kết quả khảo cổ học và điều tra dân tộc học gần đây cũng cho thấy, quá trình hình thành Trường Lũy có thể bắt đầu sớm hơn, từ thế kỷ XVII.

Đoạn Trường Lũy qua địa phận Gia Lai hiện còn khá nguyên vẹn, đặc biệt tại khu vực cao nguyên La Vuông. Công trình bắt đầu từ xã Hoài Sơn, trải dài qua các xã An Hưng, An Tân, An Quang và kết thúc ở khu vực giáp ranh xã Phổ Cường (tỉnh Quảng Ngãi). Trường Lũy được xây dựng ở độ cao 400–800m so với mực nước biển, bám sát địa hình núi đá và thung lũng hẹp – một thế đất phòng thủ lý tưởng. Trường Lũy còn là một di sản phức hợp mang tính quân sự, kinh tế, văn hóa và dân tộc đặc sắc của miền Trung Việt Nam. Theo tài liệu triều Nguyễn, hệ thống này từng có tới 115 đồn, bảo được lính triều đình luân phiên canh giữ trên địa bàn Quảng Ngãi và Bình Định. Ngoài nhiệm vụ phòng thủ, Trường Lũy còn là công cụ quản trị của nhà nước phong kiến – một không gian biên giới linh hoạt, vừa kiểm soát, vừa tạo ranh giới giao thoa quyền lực, văn hóa giữa các cộng đồng miền xuôi và miền ngược. Đây cũng là công trình ghi dấu bước mở đất, trấn biên của người Việt, thể hiện nghệ thuật phòng thủ địa hình núi rừng và kỹ thuật xây dựng truyền thống kết hợp yêu cầu chiến lược.

XEM THÊM TIN TỨC VĂN HOÁ TẠI ĐÂY

Trịnh Bang Nhiệm/TTXVN

Tags:
Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm