Quảng Ninh: 62 năm phát triển cùng đất nước

Tỉnh Quảng Ninh trải qua 62 năm hình thành và phát triển (1963-2025) với những ưu ái của thiên nhiên khi hội tụ đầy đủ các dạng địa hình (trung du, đồng bằng, đồi núi, ven biển, hải đảo).

Quảng Ninh hôm nay đã vươn mình mạnh mẽ, trở thành tỉnh trưởng toàn diện, năng động và tiên phong hàng đầu trong công cuộc đổi mới của đất nước, hướng tới mục tiêu trở thành tỉnh kiểu mẫu, giàu đẹp, văn minh, hiện đại.

Hợp nhất lịch sử, hun đúc tinh thần "Kỷ luật và Đồng tâm"

Quảng Ninh - một tỉnh biên giới thuộc vùng Đông Bắc Việt Nam, có bề dày lịch sử kéo dài từ thời Hùng Vương với hai bộ Ninh Hải, Lục Hải. Dưới các triều đại phong kiến, vùng đất này từng được gọi là trấn An Bang, rồi trấn Quảng Yên, nơi ghi dấu những chiến công lẫy lừng của dân tộc, điển hình là ba lần chiến thắng trên sông Bạch Đằng. 

Quảng Ninh hội tụ tiềm năng đa dạng và phong phú, đặc biệt là nguồn than đá quý giá, chiếm tới 90% trữ lượng khai thác của toàn quốc và Di sản/Kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long. Vị trí trọng yếu về quốc phòng, an ninh và kinh tế khiến vùng đất này sớm lọt vào tầm ngắm của thực dân Pháp, biến khu mỏ thành "vùng đất nhượng" và chia thành ba đơn vị hành chính: Tỉnh Quảng Yên, Tỉnh Hải Ninh và Đặc khu Hòn Gai, nơi nhân dân chịu đựng sự áp bức, bóc lột nặng nề. 

Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954, miền Bắc được hoàn toàn giải phóng. Để phát huy sức mạnh tổng hợp của khu vực Đông Bắc, ngày 22/2/1955, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 22/SL hợp nhất tỉnh Quảng Yên và Đặc khu Hòn Gai thành Khu Hồng Quảng. 

Ngày 30/10/1963, tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khoá II đã ra Nghị quyết phê chuẩn việc hợp nhất này. Tỉnh Quảng Ninh chính thức ra đời, mang theo ý nghĩa sâu sắc do Bác Hồ gợi ý: "Quảng là rộng lớn. Ninh là yên bình, bền vững. Quảng Ninh ghép vào với nghĩa là một vùng rộng lớn, yên bình, bền vững". 

Ngày 1/1/1964, tỉnh Quảng Ninh chính thức đi vào hoạt động, mở ra một chương mới cho vùng đất địa đầu Tổ quốc.

Ngay sau khi thành lập, chính quyền non trẻ Quảng Ninh phải đối mặt với cuộc chiến tranh phá hoại ác liệt. Phát huy truyền thống "Kỷ luật và đồng tâm" của giai cấp công nhân vùng Mỏ, thợ mỏ vẫn bám tầng, bám máy, giữ vững sản xuất, hoàn thành vượt mức khai thác 1 triệu tấn than vào năm 1964. 

Đồng thời, tỉnh đã anh dũng chiến đấu, đánh thắng giặc Mỹ ngay trận đầu (5/8/1964), góp phần viết nên truyền thống hào hùng của Quân chủng Phòng không - Không quân Việt Nam. Sau đại thắng mùa Xuân 1975, trong bối cảnh đất nước khó khăn, Quảng Ninh đã thể hiện sự năng động, tự tháo gỡ khó khăn bằng việc thành lập đoàn tàu viễn dương và xuất khẩu hàng hóa, thu ngoại tệ, tạo nguồn vốn đầu tư quan trọng.

Công cuộc cải cách từ "nâu" sang "xanh"

Công cuộc đổi mới theo đường lối Đại hội VI của Đảng (1986) là bước ngoặt quan trọng. Từ một tỉnh phải dựa vào sự hỗ trợ lớn của Trung ương về lương thực và ngân sách, Quảng Ninh đã đạt được tốc độ tăng trưởng GDP ấn tượng. Đến năm 1995, Quảng Ninh đã tự cân đối được ngân sách và bắt đầu có đóng góp cho Trung ương. 

Đặc biệt, sau hơn 20 năm đổi mới, năm 2011 Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã có sự thay đổi mang tính đột phá về tư duy phát triển, xác định chuyển đổi phương thức phát triển từ "nâu" (dựa vào than) sang "xanh" (dịch vụ, công nghiệp, du lịch) dựa trên ba trụ cột: Thiên nhiên - Con người - Văn hóa.

Để cụ thể hóa định hướng này, Quảng Ninh đã tiên phong thực hiện hiệu quả cơ chế huy động nguồn lực đầu tư theo hình thức đối tác công-tư (PPP) với phương châm "lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư". 

Điều này giúp thu hút khối lượng vốn ngoài ngân sách rất lớn, tạo bước chuyển quan trọng trong phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, hiện đại, đặc biệt là hạ tầng giao thông chiến lược như 176km đường cao tốc, cảng hàng không, cảng biển quốc tế. Thành công trong huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực đã trở thành nền tảng vững chắc để Quảng Ninh liên tục giữ vững vị thế dẫn đầu cả nước về cải cách hành chính và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. 

Cụ thể, tỉnh đã dẫn đầu liên tục 6 năm về chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), 5 năm về chỉ số cải cách hành chính (PAR Index), 4 năm về chỉ số hài lòng của người dân (SIPAS), và đứng thứ nhất về chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công (PAPI) năm 2022.

Đi đầu trong chuyển đổi số và khát vọng tỉnh kiểu mẫu

Hiện tại, Quảng Ninh đã trở thành một điểm sáng của cả nước và là trung tâm đổi mới của Vùng đồng bằng Bắc Bộ. Tỉnh đã vươn lên trở thành một trong những tỉnh công nghiệp, dịch vụ hiện đại, sáng tạo với tốc độ đô thị hóa đứng ở tốp đầu cả nước. 

Sự tiên phong của Quảng Ninh thể hiện rõ nét qua chiến lược chuyển đổi số toàn diện. Trong Chương trình trực tuyến toàn quốc chào mừng Ngày Chuyển đổi số Quốc gia năm 2025, Quảng Ninh đã được tôn vinh là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước. Tỉnh nằm trong tốp 10 địa phương dẫn đầu về mức độ chuyển đổi số năm 2024, với 2.238 thủ tục hành chính được thực hiện trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia và 2.163 thủ tục hành chính được cung cấp trực tuyến.

Với quan điểm chiến lược "xây dựng chính quyền số thì phải có công dân số", tỉnh đã triển khai nhiều mô hình sáng tạo. Tiêu biểu là phường Bãi Cháy đã được vinh danh nhờ thành tích xuất sắc trong chiến dịch "Bình dân học vụ số", tổ chức tập huấn cho hơn 5.000 lượt người với tinh thần "người biết hướng dẫn người chưa biết". 

Kết quả là 100% cán bộ, công chức, viên chức xử lý công việc trên môi trường mạng và chuyển đổi từ tư duy "quản lý hành chính" sang "quản trị dựa trên kết quả". Bên cạnh đó, tỉnh đã ban hành 19 chính sách riêng về an sinh xã hội, ưu tiên bố trí nguồn lực lớn cho các vùng đặc biệt khó khăn và hoàn thành đưa điện lưới quốc gia đến 100% các đảo có người dân sinh sống, đảm bảo "mỗi người dân tỉnh Quảng Ninh đều được hưởng thành quả tăng trưởng, không để ai bị bỏ lại phía sau".

Với diện mạo ngày càng hiện đại, Quảng Ninh đang phát huy cao độ sự chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, và tinh thần "Kỷ luật và Đồng tâm" để hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược: năm 2025, trở thành tỉnh dịch vụ, công nghiệp hiện đại, là một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện của khu vực phía Bắc, với GRDP bình quân đầu người đạt trên 10.000 USD.

Quảng Ninh xác định mục tiêu trước năm 2030 trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, đến năm 2045 hình thành vùng đô thị lớn mang tầm khu vực, quốc tế - một cực tăng trưởng năng động của miền Bắc và cả nước. 

Để hiện thực hóa khát vọng đó, tỉnh tiếp tục kiên trì 3 đột phá chiến lược: Phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo vệ môi trường là nhiệm vụ trọng tâm; xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh là then chốt; phát triển văn hóa và con người Quảng Ninh hiện đại, nhân văn, sáng tạo là nền tảng bền vững.