Những "câu chuyện thị giác" về huyền thoại Radiohead

Đang diễn ra tại bảo tàng Ashmolean (Oxford, Anh quốc) và kéo dài cho đến hết ngày 11/1/2026, triển lãm This Is What You Get khám phá quan hệ hợp tác nghệ thuật giữa Thom Yorke, thủ lĩnh ban nhạc huyền thoại Radiohead và người bạn lâu năm, nghệ sĩ - nhà văn Stanley Donwood.

Tại đó, những tác phẩm trong triển lãm cho thấy hình ảnh về ban nhạc huyền thoại Radiohead đã được định hình bởi phong cách thị giác biểu tượng như thế nào. (Phong cách thị giác biểu tượng là phong cách mang nét thẩm mỹ đặc trưng và dễ nhận biết, gắn liền với một nghệ sĩ, phong trào, hay thậm chí một tác phẩm cụ thể, thường đại diện cho những niềm tin chung, giá trị văn hóa, hay cách nhìn nhận thế giới độc đáo).

Quan hệ hợp tác bền chặt

Vào cuối những năm 1980, Thom Yorke và Stanley Donwood đang là sinh viên Đại học Exeter, chuyên ngành mỹ thuật và văn học Anh. Ban nhạc rock Radiohead của Yorke chỉ mới biểu diễn vài buổi ở địa phương. Trong khi đó, Donwood (nghệ danh của ông) vẫn được biết đến nhiều hơn với tên thật là Dan Rickwood.

Nhưng cuộc sống của họ sẽ sớm thay đổi. Donwood bắt đầu sự nghiệp nghệ thuật và viết lách thành công, trong khi Yorke và ban nhạc Radiohead trở thành hiện tượng toàn cầu sau khi phát hành đĩa đơn đầu tay Creep vào năm 1992. Sau hơn 3 thập kỷ và 9 album phòng thu, Radiohead hiện được biết đến như một trong những ban nhạc rock có ảnh hưởng nhất thế giới.

Mặc dù hành trình của mỗi người trong số họ khác nhau, Yorke và Donwood vẫn là bạn bè và thường xuyên hợp tác với nhau, kết hợp các phương tiện nghệ thuật của họ và khám phá những phương tiện mới.

Tác phẩm của họ xuất hiện trên mọi bìa album của Radiohead kể từ The Bends năm 1995, mọi bản thu âm solo của Yorke, mọi áp phích và áo phông. Không có gì được giao cho các nhà thiết kế hoặc đại lý: Các hình ảnh của Radiohead được Donwood và Yorke giám sát hoàn toàn.

Giờ đây, hơn 180 tác phẩm nghệ thuật của bộ đôi này đang được trưng bày trong một triển lãm mới, This Is What You Get, tại bảo tàng Ashmolean ở Oxford, Anh. Chúng bao gồm bìa gốc nhiều album, sổ phác thảo lời ca khúc, các bản vẽ chưa từng được công bố, các tác phẩm kỹ thuật số, bản khắc,… trải dài hơn 30 năm cộng tác.

Được phát triển và giám tuyển bởi chính Yorke và Donwood, triển lãm mang tới cơ hội hiếm có để biết về các động lực sáng tạo đằng sau một số tác phẩm âm nhạc quan trọng và có ảnh hưởng nhất trong vài thập kỷ qua.

"Tên triển lãm được lấy từ 1 câu trong ca khúc nổi tiếng của Radiohead là Karma Police (1997)" - Lena Fritsch, người phụ trách triển lãm, cho biết – "Nó thể hiện cách tiếp cận sáng tạo của Stanley Donwood và Thom Yorke: trực tiếp, chân thực, nên thơ, u ám và đôi khi hài hước. Thể hiện sự hợp tác nghệ thuật độc đáo của họ, triển lãm này mang đến những góc nhìn mới mẻ về nghệ thuật làm bìa album, khám phá mối quan hệ phức tạp giữa nghệ thuật thị giác, âm nhạc và văn bản".

Theo dấu lịch sử

Các tác phẩm trong triển lãm This Is What You Get được trình bày theo thứ tự thời gian, cho thấy sự phát triển trong  thẩm mỹ của Radiohead cũng như mối quan hệ hợp tác giữa Thom Yorke và Stanley Donwood.

Một số hiện vật đầu tiên mà khách tham quan sẽ bắt gặp là tranh bìa của đĩa đơn năm 1994 của Radiohead, My Iron Lung, và album thứ 2 của ban nhạc, The Bends.

Để làm hình ảnh cho album, Yorke và Donwood từng lẻn vào tầng hầm của một bệnh viện ở Oxford để quay phim mặt của một hình nộm hồi sức. "Tôi không nhớ làm thế nào chúng tôi lại vào được đó" - Yorke kể lại sau này.

"Thật tuyệt vời… khi có cơ hội theo dấu những ý tưởng xuyên suốt trong mỗi album của Yorke và Radiohead" - Roisin O'Connor của tờ Independent đánh giá.

Được thành lập vào năm 1683, bảo tàng Ashmolean nổi tiếng với bộ sưu tập khảo cổ học và nghệ thuật đồ sộ. Và bất chấp danh tiếng "khó nhằn" của bảo tàng, Yorke và Donwood hy vọng triển lãm miễn phí của họ sẽ được coi là một không gian dễ tiếp cận với khán giả.

"Phải mất nhiều năm tôi mới có thể bước vào một phòng trưng bày" - Donwood viết trong lời giới thiệu về triển lãm - "Chúng có vẻ đáng sợ, trong khi một cửa hàng băng đĩa thì đầy những thứ rất ngộ".

Việc chuẩn bị cho buổi khai mạc triển lãm bao gồm một chiến dịch quảng cáo tương tác trên đường phố London. Được tổ chức bởi công ty sáng tạo Anything Is Possible, chiến dịch này dán những tấm áp phích phiên bản giới hạn khắp thành phố để bất kỳ ai cũng có thể xé ra và giữ lại. Bên dưới những tấm áp phích, người qua đường sẽ thấy hình ảnh đen trắng của logo bảo tàng Ashmolean và tên triển lãm.

"Chúng tôi rất hào hứng được hợp tác với Anything Is Possible để đưa những sáng tạo phi thường và mang tính định hình thời đại của Stanley Donwood và Thom Yorke ra khỏi Oxford và hoà vào nhịp đập của London" - Phil Brooks, giám đốc tiếp thị của Ashmolean, chia sẻ.

Radiohead có truyền thống lâu đời trong việc chia sẻ tác phẩm nghệ thuật miễn phí. Ban nhạc này nổi tiếng với việc phát hành album In Rainbows năm 2007 trên trang điện tử của mình, cho phép người hâm mộ tùy chọn mức phí để tải nhạc. Album sau đó đã được chứng nhận bạch kim tại Anh và Canada, và chứng nhận vàng tại Mỹ, Bỉ và Nhật Bản.

"Tôi rất thích những người ở công ty thu âm của chúng tôi, nhưng đã đến lúc ta phải tự hỏi tại sao lại cần một công ty như vậy" - Yorke chia sẻ với tạp chí Time vào năm 2007.

Ngày nay, trang điện tử của ban nhạc, mang tên Radiohead Public Library (Thư viện Công cộng Radiohead), đóng vai trò là "nguồn tài nguyên trực tuyến chính thức chứa đựng tất cả những gì chúng tôi, Radiohead, ít nhiều đã từng làm".