Nhạc sĩ Nhuận Phú - "chạm vào" ký ức Hà Nội bằng âm nhạc

Ngày Phụ nữ Việt Nam (20/10) vừa qua, nhạc sĩ Nhuận Phú chính thức trình làng cùng lúc hai MV mới: Hà Nội đêm giao mùa và Mẹ hiền dấu yêu. Đây cũng là cột mốc tiếp theo trên hành trình sáng tác của nữ nhạc sĩ sinh năm 1981, sau dấu ấn đầu tháng 7/2025 với MV Việt Nam kỷ nguyên vươn mình.

1. Chia sẻ về quyết định "sinh đôi" nhưng ở hai mạch cảm xúc khác nhau, Nhuận Phú dùng chữ "duyên" - cái duyên đến tự nhiên và khiến chị biết ơn: "Tôi viết nhạc trước hết là để giải phóng năng lượng trong mình, bộc lộ những cảm xúc và suy nghĩ của người nghệ sĩ trước cuộc đời. Mỗi tác phẩm có câu chuyện, số phận riêng. Với tôi, âm nhạc là nơi chứa đựng rung động, lòng trắc ẩn và những điều bình dị mà bền lâu".

Nếu Mẹ hiền dấu yêu là lời tri ân dịu dàng gửi tới đấng sinh thành - một khúc ru của người con trưởng thành trở về bên vòng tay mẹ - thì Hà Nội đêm giao mùa lại là tiếng lòng của người yêu Hà Nội tha thiết, soi chiếu quá khứ để gìn giữ niềm tin nơi mảnh đất hào hoa, thanh lịch.

Hà Nội đêm giao mùa được phổ từ bài thơ của nhà thơ Hồng Thanh Quang - người "lớn lên trên hè phố Hà Nội, vừa dân dã lại vừa mộng mơ". Tìm thấy sự đồng điệu trong tứ thơ, Nhuận Phú thổi hồn những giai điệu trữ tình, thâm trầm, dung dị, gợi liên tưởng đến không khí âm nhạc của Phú Quang - nhưng không lặp lại. Chị mạnh dạn đưa vào một đoạn rap đương đại, tạo điểm nhấn bất ngờ, vừa giữ trọn tinh thần nguyên tác thơ vừa mở lối tiếp cận mới.

Ca khúc được giao cho người em họ - divo Tùng Dương - thể hiện, và ngay từ bản audio, nhiều người đã nhận ra sắc thái "Phố Phái" phảng phất theo cách rất riêng của anh.

MV hiện lên như cuốn phim tua chậm, đưa người xem bước ngược về những năm tháng cũ của kinh kỳ: cầu Long Biên rêu phong, ga Hà Nội, trường Đại học Tổng hợp, những biệt thự Pháp cổ, mảng tường loang lổ… Những "nhân chứng của huy hoàng một thuở" và cả "những tội đồ làm nát trái tim nhau" lẩn khuất trong ánh đèn phố, trong sương mỏng giao mùa, trong tiếng bước chân trở về qua ký ức.

"Bài hát rất đẹp về Hà Nội, đưa màu sắc Phố Phái vào âm nhạc rõ nét" - Tùng Dương nói. Anh cũng cho rằng người chị họ của mình chịu ít nhiều ảnh hưởng từ Phú Quang, nhưng điều quan trọng nhất là "tấm lòng yêu quê hương, yêu nơi đang sống" cùng những chiêm nghiệm đời sống đã tạo nên tiếng nói riêng: "Ngày trước chị học rất giỏi Văn. Ngôn từ phong phú đã chắp cánh cho chị khi viết nhạc".

Khi được hỏi về "bóng dáng Phú Quang" trong nhạc của mình, Nhuận Phú không né tránh: "Nhạc sĩ Phú Quang là người tôi ngưỡng mộ và có ảnh hưởng rất lớn. Nhưng mọi sáng tác tôi viết đều xuất phát từ cảm xúc của chính mình với cuộc đời, quê hương và con người. Với tôi, cảm xúc là yếu tố quan trọng hàng đầu". Cảm xúc ấy cũng chính là lý do chị "nghe bài thơ trên Facebook trong sinh nhật, đọc đi đọc lại, giai điệu vang lên trong đầu và ca khúc ra đời". Sau đó, chị nhắn tin xin phép Hồng Thanh Quang để phổ nhạc.

Nhà thơ Hồng Thanh Quang, tác giả bài thơ, xúc động khi nghe bản hát và xem MV. Ông gọi Tùng Dương là "sự chắt lọc, "hiện tượng" lâu lắm âm nhạc Việt Nam mới có" - người "hát lần nào cũng như lần cuối, như "bài ca thiên nga" của mình".

Với Hà Nội đêm giao mùa, ông nói: "Không có gì đáng ngạc nhiên khi một người hâm mộ nhạc sĩ Phú Quang như Nhuận Phú - một phụ nữ Hà thành mỏng manh, đẫm cốt cách Hà Nội - viết về Hà Nội khiến ta nhớ đến ông. Nhưng đó không phải sự lặp lại. Tôi hy vọng chính cô ấy sẽ dẫn dắt thơ tôi đi theo một con đường mới… Và khi nghe Tùng Dương hát trong MV này, nước mắt tôi như trào ra. Khi sự sôi nổi trôi qua, thứ còn lại chính là sự thấu hiểu".

Hình ảnh trong MV “Hà Nội đêm giao mùa”

2. Trái ngược với Hà Nội đêm giao mùa trầm mặc, Mẹ hiền dấu yêu của Nhuận Phú là một khúc ru mộc mạc, du dương, vắt qua tuổi thơ để đến trái tim người lớn. MV được thể hiện bởi soprano Đỗ Tố Hoa - một giọng hát cao vút, âm sắc đẹp của làng nhạc Việt Nam.

"Bài hát chạm đến trái tim tôi bằng sự chân thành và mộc mạc" - Tố Hoa nói - "Âm nhạc đưa tôi về bên mẹ, để thấy mình nhỏ bé nhưng cũng đầy đủ sức mạnh… Nó khiến tôi thêm trân trọng tình mẫu tử thiêng liêng".

Nguồn cảm hứng để Nhuận Phú viết về mẹ đến từ ký ức gia đình. Bà ngoại mất sớm, chị biết về bà qua lời kể của mẹ - một cô giáo dạy văn dịu dàng mà nghiêm cẩn. Tuổi thơ của chị, như chị kể, là những đêm đông mẹ soạn giáo án, chấm bài rồi lại ngồi khâu nón, đan len, cắt may gia công… để lo cho gia đình.

"Dù vất vả, mẹ lúc nào cũng quan tâm chăm sóc từng ly từng tí. Hình ảnh ấy khắc sâu trong tôi cho đến tận bây giờ" - Nhuận Phú chia sẻ. Bởi vậy, Mẹ hiền dấu yêu vừa là lời biết ơn cá nhân, vừa là lời nhắc chung: ai còn mẹ xin đừng quên yêu thương, chăm sóc và báo hiếu khi còn kịp.

Hình ảnh trong MV “Mẹ hiền dấu yêu”

Nhuận Phú "chưa nổi tiếng", nhưng có một nền tảng âm nhạc nghiêm túc và một "gia phả nghệ thuật giàu truyền thống" với những người anh em họ hàng ở hai bên nội, ngoại như NSƯT Trọng Thủy, NSƯT Minh Quang, ca sĩ Tùng Dương, ca sĩ - nhạc sĩ Tăng Duy Tân...

"Gen nghệ thuật có sẵn trong máu" - chị nói. Nhưng sự đồng hành của gia đình và người em họ Tùng Dương mới là điều giúp chị bền chí: "Tôi may mắn có một người em như Tùng Dương. Cậu ấy chính là người thầy đầu tiên của tôi trên con đường âm nhạc và cũng là người đầu tiên mà mỗi khi tôi viết xong tác phẩm đều gửi cho để nhờ nghe. Dương luôn cho tôi ý kiến đóng góp để tôi chỉnh sửa cho tác phẩm hoàn thiện hơn".

Đối với Tùng Dương, ở hậu trường sáng tạo, nam divo vẫn là một người bạn đồng hành khó tính nhưng tinh tế. Anh kể, có lúc phải góp ý để Nhuận Phú "ghìm lại" những quãng cao quá sức người hát, giữ lấy sự vừa vặn cho xúc cảm. "Melody nhiều khi chị hơi "bay", quãng rất cao. Tôi nhắc chị điều chỉnh lại cho phù hợp với giọng người, chứ cao quá thì chỉ có AI mới hát được… Nhưng đến Hà Nội đêm giao mùa, tôi hầu như không phải góp ý gì nhiều, vì bản viết đã rất đầy đặn" - nam ca sĩ chia sẻ.

Tình thân giữa hai nghệ sĩ càng khiến buổi ra mắt bộ đôi MV chan chứa những mảng ký ức. Tùng Dương kể lại tuổi thơ "ban nhạc gia đình" với những buổi trưa đứng sau rèm ri-đô, trống phách làm từ chõ xôi và đôi đũa, vé xem bằng giấy phát cho bạn xóm. "Tôi mở mắt ra, khán giả đi hết rồi" - anh cười. Nhưng tiếng hát, những nhịp phách "tự chế" đầy mộng mơ ấy đã bồi đắp cho một bầu trời âm nhạc bền bỉ trong cả hai.

Về phía mình, Nhuận Phú gọi Tùng Dương là "người thầy đầu tiên" dạy chị những nốt nhạc xướng âm, thẩm âm và kỹ thuật thanh nhạc trước khi theo học ca sĩ Minh Ánh (Tam ca 3A) để bước vào con đường bài bản.

Kết lại, Nhuận Phú khẳng định: "Tôi may mắn được sinh ra trong gia đình có truyền thống nghệ thuật, có sự động viên, đồng hành của mọi người dành cho tôi. Và trong đó, Tùng Dương có ảnh hưởng rất lớn đến tôi trên con đường âm nhạc - ngay từ lúc tôi mới bước chân vào học nhạc cho tới bây giờ, và có lẽ còn lâu hơn nữa".