Nhiều năm qua, cho đến nay tuổi đã ngoài 80, nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành (nguyên Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, nguyên Trưởng Ban Biên tập Ảnh - TTXVN) vẫn dành trọn tâm huyết cho một công việc đầy nghĩa tình: tôn vinh những thế hệ tiền bối, đàn anh, đồng đội từng gắn bó cùng ông dưới mái nhà TTXVN trong những năm tháng chiến tranh gian khó.

Họ là những phóng viên chiến trường từng vào sinh ra tử, cùng nhau vượt qua lằn ranh sống chết bằng tình đồng đội keo sơn, để hoàn thành sứ mệnh của "người thư ký thời đại" với chiếc máy ảnh luôn sẵn trong tay giữa khói lửa. Nay, nhiều đồng nghiệp, đồng đội đã lần lượt đi xa, chỉ còn ít người ở lại. Và trong tâm thế của "người ở lại", nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành tự trao cho mình trách nhiệm lặng lẽ góp công sức để tôn vinh, gìn giữ tên tuổi và tác phẩm của họ.

Đó là những năm tháng ông miệt mài chọn ảnh, lập hồ sơ đề nghị xét tặng Giải thưởng Nhà nước, Giải thưởng Hồ Chí Minh cho đồng nghiệp; dày công biên soạn sách, tổ chức triển lãm, viết báo; bền bỉ nghiên cứu, bổ sung tư liệu để làm rõ hơn cống hiến của những tên tuổi nhiếp ảnh chưa được giới thiệu, ghi nhận xứng đáng. Chừng ấy công việc, chừng ấy tâm huyết đã gói trọn nghĩa tình sâu nặng mà ông luôn đau đáu dành cho những người đồng nghiệp yêu quý của mình tại TTXVN.

Khi được hỏi vì sao đã ở tuổi ngoài 80 nhưng vẫn dành trọn tâm huyết cho việc tôn vinh các thế hệ nhiếp ảnh đàn anh, đồng đội của mình ở TTXVN, nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành chỉ gói gọn trong một chữ: cảm phục.

"Các bậc tiền bối của chúng tôi, nhất là các nhà nhiếp ảnh TTXVN đi trước, phần lớn không được đào tạo bài bản về nghề. Nhưng tác phẩm của họ lại chuẩn xác đến ngạc nhiên: kỹ thuật vững vàng, nghệ thuật giàu cảm xúc, ý tưởng thể hiện rõ ràng. Tôi thực sự khâm phục!" - ông bày tỏ. Chính từ sự cảm phục này, ông mong muốn những tác phẩm của thế hệ phóng viên chiến trường không chỉ lưu lại trong kho tư liệu mà phải đến được với đông đảo công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, để họ thấy rõ giá trị thực của những năm tháng kháng chiến. Hiện thực đã đọng lại trong ảnh là một hiện thực trung thực, chính xác, không ai có thể xuyên tạc.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành cũng đặc biệt quý trọng tinh thần cống hiến vô tư của những đồng nghiệp đi trước. "Họ đã hết lòng, hết sức với sự nghiệp thông tấn, báo chí. Họ thể hiện một lòng yêu nước vô bờ bến, không ngại hy sinh gian khổ, không bận tâm mình có trình độ cao hay thấp, cũng chẳng nghĩ đến chuyện danh tiếng hay giải thưởng. Với họ, việc duy nhất là ghi lại thực tế hào hùng của dân tộc. Họ rất khiêm nhường, chỉ nghĩ đơn giản: cầm máy để giữ lại những khoảnh khắc chân thực của lịch sử" - ông chia sẻ.

Đặc biệt, nhà báo Chu Chí Thành còn chia sẻ một lý do quan trọng khiến ông say mê tìm tòi, nghiên cứu về ảnh của các nhà nhiếp ảnh nổi tiếng ở TTXVN, vì những tác phẩm ảnh xuất sắc của họ đích thực là dòng "nhiếp ảnh thuần khiết", hay còn gọi là "nhiếp ảnh khoảnh khắc". Ở đó, ảnh mang tính thông tin chính xác, mang tính thẩm mỹ văn học nghệ thuật cao, và mang tính lịch sử sâu sắc.

Từ góc nhìn này, ông đã cùng con trai của liệt sĩ Lương Nghĩa Dũng - anh Lương Xuân Trường - tập hợp gần 200 ảnh của nhà nhiếp ảnh này để dựng nên cuốn sách Việt Nam trong ánh chớp lửa đạn, xuất bản năm 2012, và bộ ảnh Những khoảnh khắc để lại giành Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2017.

"Anh Lương Nghĩa Dũng ra chiến trường trước tôi chỉ một năm. Nhưng ngay khi nhìn những bức ảnh anh chụp từ những năm đầu, tôi ngỡ rằng anh đã có thâm niên 5 - 10 năm. Đó là những tác phẩm sôi động, máu lửa, chân thực và nhiều bức còn đạt giá trị nghệ thuật cao" - ông nhớ lại - "Điều này có được bởi anh vốn là một chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam, lăn xả vào chiến trường, không sợ hy sinh. Chính tinh thần ấy đã giúp anh chụp được những bức ảnh sống động đến vậy".

Thể hiện trách nhiệm với người đồng đội đàn anh của mình, nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành cho biết, liệt sĩ Lương Nghĩa Dũng mất từ năm 1972. Câu hỏi đặt ra là: ai sẽ là người tập hợp tác phẩm của nhà nhiếp ảnh này để giới thiệu trong nước và quốc tế? Ai sẽ đánh giá đúng rằng đó là những tác phẩm đỉnh cao của nhiếp ảnh chiến tranh Việt Nam?

"Tôi nghĩ rằng, trách nhiệm ấy rơi vào mình, không thể rơi vào ai khác. Vì sao? Thứ nhất, tôi là đồng đội cũ. Thứ hai, tôi là người được TTXVN tạo điều kiện học tập bài bản ở trong nước và ngoài nước. Nếu mình không làm, có lẽ sẽ chẳng ai đủ điều kiện để làm. Việc này không cần tới tài năng, mà quan trọng hơn là tâm sức, sự quyết tâm tìm ra, gìn giữ và có lòng giới thiệu những tác phẩm có giá trị" - ông cho hay - "Chỉ trong vòng 5 - 6 tháng, chúng tôi đã tập hơn 2.000 bức ảnh riêng của anh Lương Nghĩa Dũng. Nếu không làm như thế, có lẽ chẳng ai biết được số lượng thực sự lớn đến vậy".

Kể từ sau những việc làm tôn vinh di sản nhiếp ảnh của liệt sĩ Lương Nghĩa Dũng, nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành chuyên tâm nhiều hơn đến công việc hỗ trợ các đồng nghiệp khác làm công việc xây dựng hồ sơ xét tặng Giải thưởng Nhà nước, Giải thưởng Hồ Chí Minh.

Cụ thể, đó là nhà báo Hứa Kiểm (Hứa Thanh Kiểm), người dân tộc Tày. Ông là một trong ba sĩ quan trẻ (cùng với Nghĩa Dũng, Vũ Tạo) và Đoàn Tý là các phóng viên ảnh Phòng Thông tấn Quân sự Tổng cục Chính trị biệt phái sang TTXVN cùng Văn Bảo, Đinh Hữu Thứ, Phạm Hoạt, Xuân Lâm, Chu Chí Thành tạo thành Tổ ảnh Quân sự TTXVN. Ông là một "mũi xung kích" xuyên khắp các chiến dịch lớn.

"Năm 2017, anh Hứa Kiểm bảo tôi: "Gần 80 tuổi rồi, sức đâu mà tìm lại ảnh của mình để đăng ký giải thưởng. Cậu là người trong tổ, thấy ảnh nào hay thì chọn cho mình!" Thế là bộ ảnh Đường 20 - Quyết thắng ra đời" - ông Thành hồi tưởng - "Anh xem lại ảnh và từng lời chú thích, kể lại những ngày ở Trường Sơn năm ấy để tôi viết bài. Rất vui, tác phẩm này đã đoạt Giải thưởng Nhà nước".

Trong khi đó, với 2 đồng nghiệp Phạm Văn Thính và Nguyễn Đặng đều có hồ sơ không lọt qua vòng xét duyệt cuối cùng cấp Nhà nước. "Tôi không nản chí, tiếp tục về kho tư liệu ảnh của cơ quan tìm những tác phẩm ảnh hay của 2 đồng nghiệp trong Nam đáng kính. Tôi bổ sung cho Phạm Văn Thính cụm tác phẩm Trên vành đai thép Tây Ninh đi cùng với tác phẩm Cầu người là ảnh đơn. Còn Nguyễn Đặng (mất năm 2006) dựng ra bộ 10 ảnh Nam Bộ thành đồng Tổ quốc. Những tác phẩm này của Phạm Văn Thính và Nguyễn Đặng đã đoạt Giải thưởng Nhà nước năm 2022" - ông Thành kể.

Cùng với việc làm hồ sơ giải thưởng, nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành còn dày công biên soạn nhiều cuốn sách giá trị từ kho ảnh chiến tranh của TTXVN. Ông đã cùng với Ban biên tập Ảnh làm cuốn Sống mãi những tấm ảnh để lại (in năm 1997) để ghi công hơn 40 phóng viên ảnh và công nhân kỹ thuật ảnh của TTXVN đã hy sinh trong chiến tranh chống Mỹ cứu nước. Tiếp sau là nhiều cuốn sách ảnh được biên soạn theo kênh tác giả như Việt Nam trong ánh chớp lửa đạn (Lương Nghĩa Dũng), Ký ức những con đường trong chiến tranh (Văn Sắc), Ký ức chiến tranh (Chu Chí Thành)…

Sách "Việt Nam trong ánh chớp lửa đạn" và "Sống mãi những tấm ảnh để lại"

Ở góc nhìn rộng hơn, những việc làm lặng lẽ nhưng bền bỉ của nhà báo Chu Chí Thành không chỉ là nghĩa tình với đồng đội đã ngã xuống hay với mái nhà TTXVN thân yêu. Đó còn là cách ông khẳng định giá trị và tầm vóc của nền nhiếp ảnh Việt Nam trong dòng chảy nhiếp ảnh thế giới.

Theo ông, nhiều người thường nể phục các nhà nhiếp ảnh phương Tây đã chụp được những bức ảnh dữ dội, giàu sức tố cáo sự tàn ác của chiến tranh. Ví dụ như nhiếp ảnh gia Horst Faas hay Tim Page của AP, UPI… Song, điều họ không có là hình ảnh quật cường của người lính Việt Nam, của thanh niên xung phong, của những cô du kích kiên trung.

"Những hình ảnh này chỉ chúng ta mới có. Đó mới là thực chất của cuộc chiến tranh này, và cũng là lý do tại sao chúng ta chiến thắng. Chiến thắng là ở những con người đó, chứ không phải ai khác" - ông Thành tâm tư - "Chính vì vậy, tôi đi tìm những bức ảnh thể hiện khí phách dân tộc qua hành động cụ thể của người lính, của thanh niên xung phong, của dân quân du kích".

Một minh chứng là bức ảnh Cầu người của Phạm Văn Thính, được nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành đánh giá đặc biệt có giá trị. Không chỉ sống động, chân thực, bức ảnh này còn gây xúc động mạnh mẽ về những thanh niên xung phong lấy thân mình làm trụ cầu, nối nhau cho đồng đội cáng thương binh vượt sông trong mưa lũ. Ở đó vừa nói được tinh thần nhân đạo đối với đồng đội, vừa thể hiện quyết tâm, gan dạ và trí sáng tạo của thanh niên xung phong trong những năm tháng khốc liệt.

"Ảnh của chúng ta, đặc biệt là ảnh TTXVN, hoàn toàn ngang tầm với ảnh của các hãng thông tấn lớn trên thế giới. Mỗi bên có thế mạnh, có hạn chế riêng, không ai toàn diện. Nhưng với ảnh chiến tranh, nếu tập hợp cả hai phía, thế giới sẽ thấy cuộc chiến dữ dội đến mức nào và chiến thắng của chúng ta vĩ đại ra sao" - ông Thành bày tỏ - "Phía các nhà nhiếp ảnh phương Tây cho thấy sự tàn bạo, khốc liệt của chiến tranh. Còn phía chúng ta thể hiện sự kiên cường, bất khuất của dân tộc: không kẻ thù, không bom đạn, không sức mạnh nào có thể đè bẹp. Đặt hai mảng ảnh này song song, người xem mới thấy hết giá trị của nhiếp ảnh, cũng như sự hy sinh xương máu của nhân dân ta và của chính các nhà nhiếp ảnh đã được ghi lại, được nhìn nhận đúng mức".

Cứ thế, tất cả những tâm tư, tình cảm này đã tiếp thêm cho nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành một động lực lớn lao, nuôi dưỡng nơi ông niềm hứng khởi và say mê bền bỉ trong hành trình không chỉ tôn vinh đồng nghiệp, mà còn khẳng định vị thế của nhiếp ảnh Việt Nam.

Trên hành trình của nghĩa tình đồng đội, nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành nhiều lần xúc động trước mỗi bức ảnh, mỗi câu chuyện ông tìm lại. Những khoảnh khắc này không chỉ gợi nhắc những năm tháng gian khó, những đồng nghiệp đã ngã xuống, mà còn là cách ông tri ân và gìn giữ giá trị xứng đáng của các nhà nhiếp ảnh TTXVN - những người đã góp phần làm nên lịch sử nhiếp ảnh Việt Nam.

Khi thực hiện cuốn sách Sống mãi những tấm ảnh để lại, ông có dịp đến nhà liệt sĩ Bùi Đình Túy (Đinh Thúy). "Con trai cụ đã trân trọng lấy từ trong tủ ra những tập ảnh cũ, từng tấm được dán ngay ngắn trên giấy giang, có chú thích rõ ràng năm tháng, địa điểm. Đó những bức ảnh được cụ Đinh Thúy chụp thời chống Pháp. May mà gia đình giữ lại, nếu không thì bao nhiêu tư liệu vô giá ấy đã thất lạc. Tôi chụp lại, phục dựng và đưa vào sách. Đó thực sự là một may mắn lớn khiến tôi rất xúc động" - ông nhớ lại.

Lần khác, nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành vừa ngạc nhiên vừa sung sướng. Đó là khi ông tìm lại được bức ảnh Đánh chiếm cứ điểm 365 của liệt sĩ Lương Nghĩa Dũng. Bức ảnh chụp sự kiện chiều 30/3/1972, Đại đội 1, Tiểu đoàn Sơn Mỹ, Quân giải phóng Quảng Trị tiến công đánh chiếm cao điểm 365. Sau 30 phút tiến công, vào lúc 17 giờ 30 phút cứ điểm 365 đã bị tiêu diệt, mở màn chiến dịch giải phóng Quảng Trị.

Ông cho biết đã nhìn qua vài lần bức ảnh này nhưng chưa nhận ra giá trị thực của nó. "Khi xem kỹ, tôi mới càng khâm phục anh Lương Nghĩa Dũng. Bức ảnh ghi lại khoảnh khắc ba chiến sĩ quân giải phóng quân lao vào lô cốt địch giữa mịt mù khói đạn. Chính vì khói đạn mù mịt, in mẫu ban đầu non, không hiện rõ, thậm chí có phần trắng lốp, nhưng khi quan sát kỹ, vẫn thấy xác một người lính nằm đó, cùng sự dữ dội của trận đánh".

"Bức ảnh này cho thấy mức độ khốc liệt của chiến tranh và nguy hiểm khôn lường với người phóng viên chiến trường đi theo bộ binh. Nếu tính khoảng cách, anh Dũng đứng chỉ cách những người lính chừng 5m, giữa lúc trong bắn ra, ngoài bắn vào. Đó là cái chết cận kề, nhưng anh vẫn bấm máy, bố cục chặt chẽ, ánh sáng đẹp. Càng ngẫm, tôi càng phục" - ông kể tiếp - "Sau này, tôi yêu cầu phóng lại cảnh để hiện rõ hơn khói đạn, lô cốt và tư thế chiến đấu ngoan cường của các chiến sĩ, giúp người xem cảm nhận trọn vẹn sự hy sinh, dũng cảm của những con người trong thời khắc lịch sử ấy".

Những lần đi tìm như vậy, càng đi sâu vào kho ảnh tư liệu, nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành càng thấy hay, càng bị lôi cuốn, càng thấy rõ sức nặng và giá trị của từng bức ảnh chiến trường.

Song hành với niềm hứng khởi, người nghệ sĩ nhiếp ảnh này cũng đầy trăn trở khi nhận ra còn nhiều nhà nhiếp ảnh chưa được vinh danh xứng tầm. Ông nhắc đến liệt sĩ Bùi Đình Túy (Đinh Thúy) - người đã được đặt tên đường, tên cầu, nhưng đến nay vẫn chưa có Giải thưởng Hồ Chí Minh hay Giải thưởng Nhà nước, trong khi tác phẩm nhiếp ảnh ông để lại thực sự xứng đáng.

Rồi, phóng viên ảnh Nguyễn Đăng Bẩy (quay phim nổi tiếng của bộ phim Con chim vành khuyên), từng là Trưởng ban Nhiếp ảnh của Nha thông tin, xông xáo khắp chiến khu Việt Bắc, lại ít được biết đến với vai trò một nhà nhiếp ảnh. Tương tự, "cánh chim đầu đàn của nhiếp ảnh miền Nam", liệt sĩ Trần Bỉnh Khuôl mới chỉ được ghi nhân ở Giải thưởng Nhà nước, trong khi có những tác phẩm ông để lại hoàn toàn xứng đáng với Giải thưởng Hồ Chí Minh.

Tương tự, nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành cho rằng, sự nghiệp của nhà nhiếp ảnh Triệu Đại cũng là một trường hợp cần phải bổ sung để thấy được tầm vóc của ông. Nhà nhiếp ảnh này đã có thiên phóng sự Chiến thắng Điện Biên đã đoạt Giải thưởng Nhà nước. Nhưng ông còn có những ảnh xuất sắc khác dữ dội và hoành tráng hơn, mang tính nghệ thuật cao về Điện Biên Phủ chưa được tôn vinh, ví như bức ảnh Toàn cảnh chiến thắng Him Lam (chắp 4 phim ngang). Theo ông Thành, đây là một tác phẩm hoành tráng đáng được giới thiệu rộng rãi và biết đến nhiều hơn của nhà nhiếp ảnh Triệu Đại.

Nhiều tác phẩm và số phận của các nghệ sĩ nhiếp ảnh vẫn còn bỏ trống, bị lãng quên. Trong khi, họ xứng đáng được tôn vinh đúng tầm, không chỉ vì những đóng góp cho nền nhiếp ảnh Việt Nam, mà còn vì vai trò của họ trong những cuộc đấu tranh bảo vệ Tổ quốc.

Nói rộng ra, nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành bày tỏ trăn trở, nhiếp ảnh Việt Nam, đặc biệt là ảnh TTXVN trong chiến tranh, vẫn còn rất nhiều giá trị chưa được khai thác. Ông cho rằng, để thực sự tôn vinh dòng ảnh này, phải đi sâu từng tác phẩm, từng tác giả, gom lại thành một "bộ sử thi" bằng ảnh, để lịch sử chiến tranh hiện lên sinh động, chân thực, đồng thời lưu giữ tinh hoa của nhiếp ảnh Việt Nam, thay vì để chúng rải rác trong kho tư liệu, bị lãng quên dần theo thời gian.

Để kho ảnh của TTXVN không nằm yên một chỗ cần phải xây dựng các bộ ảnh theo từng chuyên đề, theo kênh tác giả để công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, được nhìn thấy lịch sử đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, lịch sử xây dựng đất nước qua từng bức ảnh. Việc này đòi hỏi chú trọng đầu tư về con người, từ biên tập viên đến người làm số hóa, rồi làm sách chuyên đề để giới thiệu trong nước và quốc tế.

"Những ai nghiên cứu lịch sử, văn hóa, dân tộc đều tìm đến TTXVN. Nhưng nếu cứ dùng lại những bức ảnh đã từng công bố, người xem sẽ nhàm chán. Trong khi thực tế, trong kho ảnh còn vô số tác phẩm chưa khai thác, chứa đựng giá trị lịch sử và nghệ thuật vô cùng quý báu" - ông bày tỏ.

Trong những ngày này, hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống TTXVN (15/9/1945 – 15/9/2025), ký ức về tình đồng đội lại ùa về trong tâm trí những phóng viên chiến trường năm nào. Với nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành (nguyên Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, nguyên Trưởng Ban Biên tập Ảnh - TTXVN) những hồi ức ấy vẫn còn vẹn nguyên, như một phần máu thịt không bao giờ phai nhạt.

Ông chia sẻ, ngay từ những ngày đầu, ông may mắn được đồng hành và hướng dẫn bởi một đội ngũ phóng viên, nhiếp ảnh hùng hậu của TTXVN. Những người đi trước không chỉ dạy ông kỹ thuật, mà còn truyền cho ông cách nhìn, cách suy nghĩ, cách quan sát và cảm nhận từng khoảnh khắc lịch sử.

Nhà nhiếp ảnh Lâm Hồng Long với các bức ảnh nổi tiếng "Bác bắt nhịp bài ca Kết đoàn", "Mẹ con ngày gặp lại"

Ông nhớ mãi những kỉ niệm về nhà nhiếp ảnh Lâm Hồng Long (tác giả các bức ảnh nổi tiếng như Bác bắt nhịp bài ca Kết đoàn, Mẹ con ngày gặp lại), một người đàn anh ít nói nhưng sâu sắc, đã hướng dẫn ông rất tận tình trong nghề nghiệp. "Anh bảo, Thành biết tiếng Trung thì nên tham khảo tài liệu Trung Quốc để học hỏi kỹ thuật chụp, còn nếu biết tiếng Nga thì xem các họa báo Liên Xô. Khi không đi tác nghiệp, có thể đến thư viện nghiên cứu những tài liệu này"...

"Anh lại nói, phải có "thuật" để chụp. Anh chia sẻ cách phán đoán vị trí, thời điểm, vị trí lấy nét, chuẩn bị các điều kiện, thời cơ, chọn góc độ để chụp ăn ngay chuẩn xác... Anh dạy tôi phải quen ước lượng khi chụp ảnh động, phải chụp nhiều kiểu khác nhau, thì mới chắc chắn có một bức đẹp. Những kỹ thuật này, kết hợp với cảm xúc của mình, đã giúp tôi khi đi vào chiến trường, như ở Quảng Bình, có thể chụp được những bức ảnh rất tốt chỉ sau vài tháng thực hành" - ông kể.

Tình đồng đội trong chiến tranh còn hiện lên rõ nét hơn trong những lần tác nghiệp nguy hiểm. Năm 1968, khi ra chiến trường lần đầu tiên, chàng phóng viên trẻ Chu Chí Thành được đồng hành với nhà nhiếp ảnh Lương Nghĩa Dũng. "Anh Dũng được "giao nhiệm vụ" kèm cặp, giúp đỡ tôi. Anh vừa đi cùng, vừa hướng dẫn tôi từ chọn nơi tác nghiệp, đến cách quan sát, chọn khung hình, chụp ngày hay chụp đêm".

Đặc biệt, một kỉ niệm đáng nhớ trở thành tình cảm đặc biệt khiến ông Thành không bao giờ quên đó là khi B52 dội bom xã Vĩnh Thủy. "Tôi ở trong vòng nguy hiểm, còn anh Dũng đứng ngoài vòng B52, nhưng vì lo lắng cho tôi, anh lao lao đến hầm và gọi rất gấp: "Đồng chí Thành, đồng chí có làm sao không?". Tôi trả lời "Em không sao". Lúc đó anh mới yên tâm và giục tôi ra ra chụp ảnh cảnh khắc phục hậu quả sau trận bom. Lúc đó tôi vừa bàng hoàng, vừa cảm phục cách anh suy nghĩ và xử lý tình huống nhanh nhạy".

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành còn nhớ đến những chuyến đi tác nghiệp, những lần hỗ trợ, dẫn đường và hướng dẫn của người đồng nghiệp Trần Mai Hưởng trong các sự kiện tại Quảng Trị năm 1973. Điều này không chỉ giúp ông Thành hoàn thành nhiệm vụ, mà còn tạo nên những mối quan hệ gắn bó sâu sắc với đồng nghiệp. "Qua chiến đấu, thì quý nhau cho đến già. Đó là điều quan trọng" - ông bày tỏ. Với ông, chính nghĩa tình đồng đội là nguồn cội sâu xa dẫn dắt ông trong hành trình tri ân, gìn giữ và tôn vinh các nhà nhiếp ảnh TTXVN.

Mặt khác, những trải nghiệm này khắc sâu trong nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành ý thức về giá trị của tình đồng đội, gắn bó máu thịt giữa các nhà nhiếp ảnh TTXVN. Để rồi ông nhận ra: "Chúng tôi thực sự hạnh phúc được sống trong một gia đình Thông tấn, như một gia đình thật sự".

"Các bác lãnh đạo như bác Hoàng Tuấn, bác Đào Tùng, bác Đỗ Phượng, bác Hoàng Tư Trai… gần như là những người anh trong gia đình, rất thân thiết, bảo ban nhau dễ dàng, thậm chí có những khi vui đùa rất thân tình" - ông trải lòng.

Đáng nói, bên cạnh tình cảm, TTXVN còn nuôi dưỡng ý chí phấn đấu và tinh thần trách nhiệm của từng phóng viên. Nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành nhớ lại chuyến đi Quảng Trị cùng người đàn anh Lương Nghĩa Dũng: "Trước khi anh Dũng ra Cồn Cỏ, vùng nguy hiểm, rất dễ bị quân địch bắt, anh đã trao cho tôi tất cả các giấy tờ quan trọng, dặn nếu anh không về được thì tôi phải giao lại cơ quan và Tổng cục. Anh còn tặng tôi cuốn điều lệ Đảng, nhắc tôi phải phấn đấu trở thành đảng viên".

"Nhờ những người đi trước quan tâm và tin tưởng như vậy, làm sao mình không có khí thế để tiến thủ? Sống trong bầu không khí toàn những người nhiệt huyết, sẵn sàng hiến dâng cho Tổ quốc, mình cũng được thôi thúc làm việc tốt, cống hiến hết mình" - ông bộc bạch.

Cũng theo nhà nhiếp ảnh này, TTXVN còn có truyền thống nâng cao tay nghề cho anh em phóng viên. "Sau những lần đi chụp ảnh, dù thời chiến hay thời bình, chúng tôi đều rút kinh nghiệm, trình bày tác phẩm của mình, nhận góp ý từ đồng nghiệp. Nhờ môi trường đó, tôi cầm máy chỉ sáu năm mà tiến bộ vượt bậc, tay nghề vững vàng. Mọi người ở TTXVN đều tạo điều kiện và truyền cảm hứng, giúp tôi trưởng thành cả về nghề nghiệp lẫn con người".

Chính tình cảm tựa một gia đình, sự dìu dắt của những đồng nghiệp đi trước đã trở thành động lực sâu xa để nghệ sĩ nhiếp ảnh Chu Chí Thành tự nguyện làm những việc tri ân, tôn vinh đồng đội và các thế hệ nhà nhiếp ảnh của TTXVN trong suốt nhiều năm qua.

Đó là những năm tháng ông miệt mài chọn ảnh, lập hồ sơ đề nghị xét tặng Giải thưởng Nhà nước, Giải thưởng Hồ Chí Minh cho đồng nghiệp; dày công biên soạn sách, tổ chức triển lãm, viết báo; bền bỉ nghiên cứu, bổ sung tư liệu để làm rõ hơn cống hiến của những tên tuổi nhiếp ảnh chưa được giới thiệu, ghi nhận xứng đáng…

Như chính ông thổ lộ: "Tôi làm không vì ai hô hào hay yêu cầu, mà hoàn toàn tự nguyện, vì tình cảm đó đã ăn sâu vào lòng mình. Còn sống, tôi có trách nhiệm làm thay những người đã khuất, những người hy sinh, và cả những người không có điều kiện thực hiện… Đó là thôi thúc tự nhiên, đúng tình cảm sâu nặng của những phóng viên TTXVN dành cho nhau. Và tôi tin, rất nhiều người khác cũng làm như vậy, chứ không chỉ riêng tôi".