Lớn thêm từ "Giai điệu mùa Thu"

Chương trình Giai điệu mùa Thu lần thứ 14 đã khép lại với 6 đêm diễn nhiều cảm xúc cho cả khán giả và nghệ sĩ. Các tác phẩm kinh điển như Bản giao hưởng số 1 của Mahler, trích đoạn vũ kịch Hồ thiên nga, Red Priest (Giáo sĩ đỏ), Bản giao hưởng số 9 của Beethoven... đã là những dấu ấn.

Ở lần thứ 14 này, Giai điệu mùa Thu vẫn giữ được không khí chung của một liên hoan nghệ thuật hàn lâm. Nhà hát Giao hưởng Nhạc Vũ kịch TP.HCM (HBSO) đã mời các nghệ sĩ người Đức, Na Uy, Nga… và các nghệ sĩ ở Hà Nội, các diễn viên trường múa cùng tham gia.

Không khí rộn ràng của một liên hoan nghệ thuật

Với nhiều nghệ sĩ, Giai điệu mùa Thu luôn là dịp để giao lưu, cọ xát và cạnh tranh thú vị về chuyên môn, nghệ thuật. "Chính tinh thần cùng nhau hòa nhịp đã tạo nên sự gắn kết giữa các nghệ sĩ, dù họ đang hoạt động ở nhiều nơi khác nhau, để cùng nhau tạo nên đời sống âm nhạc rất đẹp" - nhạc trưởng Lê Ha My (Giám đốc Nhà hát Giao hưởng Nhạc Vũ kịch TP.HCM) chia sẻ.

Qua các đêm hòa nhạc, thanh nhạc, khán giả cũng dễ dàng nhận thấy được điều mà vị nhạc trưởng này chia sẻ. Những giọng ca đến từ Hà Nội như Đào Tố Loan, Nguyễn Khắc Hòa… cùng với các nghệ sĩ của HBSO là Phạm Khánh Ngọc, Đào Mác, Duyên Huyền, Phạm Trang… đã có được những tiết mục hay. Nghệ sĩ kèn clarinet Hoàng Ngọc Anh Quân của HBSO đã có dịp diễn cùng với nghệ sĩ clarinet đến từ Hà Nội là Trần Khánh Quang…

Không chỉ vậy, dàn hợp xướng HBSO lần đầu tiên được biểu diễn với sự chỉ huy của nữ nhạc trưởng người Đức Kerstin Behnke và cũng là lần đầu tiên họ hát a cappella. Biên đạo múa người Na Uy Johanne Jakhelln Constant đã trở lại để dựng trích đoạn vũ kịch Hồ thiên nga, trước đó cô đã cộng tác với HBSO qua các vở nhạc kịch như Kẹp hạt dẻ.

Cũng chính trong Hồ thiên nga, khán giả lại thấy được sự hợp tác ăn ý, những hình ảnh rất đẹp giữa các diễn viên đoàn vũ kịch HBSO với các diễn viên Trường Trung cấp múa TP.HCM và Trung tâm SaSa Ballet.

Dù Hồ thiên nga đến tháng 10/2025 mới diễn trọn vở, nhưng những trích đoạn chính của đêm 23/8 cũng đủ khiến diễn viên và khán giả háo hức chờ đợi. Hai cảnh quan trọng của màn 1 đã được biểu diễn. Cảnh 1 ở cung đình, khi hoàng tử Siegfried tròn 18, đã đến lúc nhận trách nhiệm của một vị vua và cả việc kén vợ. Cảnh 2 ở ven hồ nước trong rừng. Ở đây, chàng gặp công chúa Odette, vì lời nguyền nên phải sống trong thân hình một thiên nga.

Đỗ Hoàng Khang Ninh - nghệ sĩ trẻ đang rất được chú ý của HBSO - đã thể hiện tốt những kỹ thuật rất khó, đòi hỏi kỹ thuật và nghệ thuật cao. Khang Ninh ngày càng "biết diễn" hơn, biểu cảm gương mặt bên cạnh biểu diễn hình thể, các kỹ thuật múa và cả cách phối hợp tốt với bạn diễn cặp là Lê Đức Anh, trong vai hoàng tử Siegfried.

Khang Ninh cho biết: "Tôi rất vui khi được chọn vào vai chính sau vòng tuyển lựa. Đây là lần đầu tiên hóa thân thành thiên nga, trước đó tôi chỉ diễn nhân vật người, vì vậy, tôi phải thay đổi cách múa thông thường, cánh tay không còn là cánh tay mà là đôi cánh thiên nga, nên khi đưa lên cao phải để sau đầu, đôi vai lúc nào cũng phải mở..."

"Với bản dựng này của biên đạo Johanne Jakhelln Constant tôi thấy thú vị ở những phá cách, thay đổi. Thay vì 4 thiên nga sẽ do diễn viên người lớn đảm nhiệm, thì cô đổi thành 6 cô "thiên nga nhí", trang phục của 6 nhân vật này thay vì trắng như thông thường, thì có ngả màu xám như giai đoạn thiên nga thay lông để lớn lên". Chỉ hơi tiếc, do khuôn khổ và điều kiện của nhà hát, khán giả chưa được xem Hồ thiên nga với dàn nhạc biểu diễn trực tiếp, mà phải nghe "qua đĩa".

Nỗ lực cho những lần đầu tiên

Nhạc trưởng Lê Ha My cho biết, khi HBSO chọn những tác phẩm kinh điển và khó nhiều mặt với một nhà hát không có đủ quy mô về nhân lực và cơ sở hạ tầng như Bản giao hưởng số 1 của Gustav Mahler hoặc vũ kịch Hồ thiên nga... là chấp nhận đối mặt với nhiều thách thức, nhưng thú vị.

"Không cần nói nhiều thì chúng ta đều đã biết những khó khăn của HBSO, nhưng nếu vì gặp khó khăn mà không làm thì không bao giờ làm được. Tôi lấy ví dụ, nghệ sĩ múa thường có tuổi nghề biểu diễn ngắn, nếu không được diễn Hồ thiên nga thì tội quá. Đời nghệ sĩ múa, ai cũng muốn được diễn vở vũ kịch kinh điển này và họ xứng đáng được như vậy. Chính vì vậy, dù rất ước mơ có được một nhà hát lớn hơn, sàn diễn lớn, được múa trực tiếp với dàn nhạc, có hố nhạc để dàn nhạc biểu diễn... nhưng chúng tôi không thể đợi đến ngày ấy, mà phải bắt tay vào làm với những gì mình đang có. Có như vậy, tầm vóc của nhà hát, dàn nhạc và nghệ sĩ mới có thể lớn thêm lên" - Lê Ha My tâm tình.

Cũng với suy nghĩ đó, nhạc trưởng Lê Ha My quyết định cho HBSO thử sức với tác phẩm đồ sộ của nhà soạn nhạc người Đức Gustav Mahler là Bản giao hưởng số 1 - "Titan". Chinh phục những tác phẩm của Mahler chưa bao giờ là dễ dàng, biên chế dàn nhạc hai quản như HBSO thông thường sẽ có 14 violon, 12 viola, 4 kèn cor, 2 flute, 2 trumpet...  nhưng với tác phẩm này, biên chế lớn hơn nhiều, ví dụ phải đến 7 kèn cor và nghệ sĩ chơi kèn cor hiện nay của nước ta đang là quá hiếm. Vì vậy, nhạc trưởng phải mời các nghệ sĩ ở Hà Nội và 1 nghệ sĩ người Nga. Hiện tại, ở TP.HCM kiếm được nghệ sĩ thứ 3 chơi hautbois đã khó, mà tác phẩm này thì cần đến 4; với kèn clarinet cũng vậy.

Nói thế để thấy rằng, nếu muốn làm thì phải tìm cách xoay xở. Lê Ha My cảm thán: "Sau đêm diễn, tôi thật sự xúc động, vì cảm thấy chúng tôi thật mạnh mẽ". Tuy vậy, nhạc trưởng này cũng thẳng thắn: "Nếu chúng tôi có thời gian ít nhất một tuần trọn vẹn chỉ để tập tác phẩm này thôi, thì nó sẽ hoàn chỉnh hơn, nhưng vì tôi vừa làm chuyên môn, vừa làm quản lý với các công tác tổ chức, mời nghệ sĩ... nên vẫn thấy tập luyện chưa đủ độ. Hy vọng khán giả sẽ được xem những buổi diễn hoàn hảo hơn của chúng tôi ở những dịp sau".  

Trình diễn những tác phẩm lớn là quyết định của người đứng đầu HBSO để cho khán giả thấy được năng lực của nghệ sĩ nhà hát và để công chúng có cơ hội được thưởng thức chúng ngay tại TP.HCM. Các tác phẩm này không phải chỉ được diễn trong Giai điệu mùa Thu, mà sẽ còn tiếp tục được xếp lịch trong những dịp biểu diễn định kỳ của nhà hát, như Hồ thiên nga sẽ được diễn trọn vẹn tác phẩm vào trung tuần tháng 10 năm nay.