Liên hoan "Giai điệu mùa Thu" lần thứ 14: Lan tỏa bản sắc khí nhạc Việt Nam

Liên hoan nghệ thuật Giai điệu mùa Thu lần thứ 14 đang diễn ra tại Nhà hát TP.HCM, kéo dài từ ngày 15/8 đến 24/8. Tuy trình diễn được 7 chương trình hoành tráng và tổ chức được các buổi thảo luận nghề nghiệp, nhưng theo nhạc trưởng Lê Ha My (Giám đốc Nhà hát Giao hưởng nhạc vũ kịch TP.HCM) thì cũng còn nhiều thách thức.

Liên hoan nghệ thuật Giai điệu mùa Thu lần thứ 14 không bán vé. Vé mời được cung cấp cho khán giả đăng ký nhận từ trước đêm diễn.

Những kiệt tác

Thách thức mà nhạc trưởng Lê Ha My đề cập chính là các tác phẩm mới lần đầu được Nhà hát Giao hưởng nhạc vũ kịch TP.HCM dàn dựng. Đó là vở vũ kịch kinh điển Hồ thiên nga của Tchaikovsky, do Johanne Jakhelln Constant người Na Uy biên đạo, diễn trích đoạn chủ đạo vào đêm 22/8, toàn vở sẽ diễn thường xuyên tại TP.HCM từ tháng 10/2025.

Thách thức đầu tiên là nhà hát chưa đủ quy mô, tiêu chuẩn để dàn dựng các vở lớn; tiếp đến là diễn viên vào vai các con thiên nga, người Việt Nam rõ ràng có một cách biệt đáng kể với người Nga hoặc châu Âu, nên không biết có đáp ứng nổi không.

Để động viên đoàn vũ kịch, Lê Ha My hứa sẽ mời biên đạo, đoàn vũ kịch của quốc tế cùng tham gia. Cuối cùng thì biên đạo Johanne Jakhelln Constant được chọn lựa, do cô từng cùng Nhà hát Giao hưởng nhạc vũ kịch TP.HCM dàn dựng thành công các vở diễn kinh điển như Kẹp hạt dẻ, Cô bé Lọ Lem, Coppélia… "Với Hồ Thiên Nga, dù khó khăn và thiếu thốn đủ thứ, nhưng do lần đầu tiên được dàn dựng, chúng tôi sẽ làm tối đa, để giữ được tinh thần và thẩm mỹ tuyệt vời của vở diễn này. Sau nhiều tháng tập luyện, chúng tôi tự thấy đã vượt lên được chính mình, đó mới là điều quan trọng nhất" - nhạc trưởng Lê Ha My nói.

Tác phẩm đồ sộ thứ hai là Bản giao hưởng số 1 (quen gọi Titan: Người khổng lồ) của Gustav Mahler, do nhạc trưởng Lê Ha My cùng dàn nhạc giao hưởng trình diễn vào tối 17/8. Kiệt tác này không chỉ được xem là "một quái chiêu về thẩm mỹ" của nhà soạn nhạc người Áo, mà đã trở thành thách thức của bất kỳ dàn nhạc và nhạc trưởng nào, nếu xét về độ khó, về thẩm mỹ mới lạ. Khi hoàn thành vào cuối những năm 1880, Mahler đã hứng chịu nhiều ý kiến trái chiều, nhưng ông đã nói: "Thời của tôi vẫn chưa đến. Về mặt con người, tôi thực hiện mọi nhượng bộ, về mặt nghệ thuật thì không". Đây là lần đầu tiên Nhà hát Giao hưởng nhạc vũ kịch TP.HCM trình diễn trọn vẹn tác phẩm này.

Một điểm nhấn nữa, đó là kiệt tác Symphony No.9 cung rê thứ của Beethoven đêm 24/8, do Kerstin Behnke dàn dựng hợp xướng, Trần Nhật Minh chỉ huy. Mở màn bằng bản anh hùng ca Egmont, kiệt tác này dần đưa người thưởng thức vào những tinh túy, tình cảm và hy vọng của Beethoven.

Phần giao hưởng của kiệt tác này từng đã được trình diễn nhiều lần, nhưng kết hợp giữa hợp xướng và giao hưởng thì đây là lần đầu tiên. Các nghệ sĩ như NSƯT Phạm Khánh Ngọc, Phan Hồng Dịu, Phạm Trang, Đào Mác… cảm thấy háo hức cùng thách thức thú vị này.

Diện mạo đặc sắc của khí nhạc Việt Nam

Đương nhiên rồi, một bản sắc lớn của Giai điệu mùa Thu luôn được phát huy qua các mùa liên hoan, đó là những tác phẩm âm nhạc của Việt Nam.

Tiết mục mở màn luôn là bản giao hưởng Trở về đất mẹ của nhà soạn nhạc Nguyễn Văn Thương, lần này do Lê Ha My chỉ huy dàn nhạc. Người con xa xứ nay trở về, sau những giông tố của cuộc đời, vẫn vẹn nguyên một trái tim tha thiết với quê hương. Đây là thông điệp chủ đạo mà Nguyễn Văn Thương muốn gửi gắm.

Tiếp theo là những tiết mục như Hồ Chí Minh đẹp nhất tên người (Trần Kiết Tường), Ta tự hào đi lên, ôi Việt Nam (Chu Minh), Tổ quốc tôi chưa đẹp thế bao giờ (Nguyễn Văn Thương), Rạng rỡ Việt Nam (Nguyễn Quang Vinh), Khát vọng (Phạm Minh Tuấn), Lên ngàn (Hoàng Việt)... Ngoài ca khúc Ta tự hào đi lên, ôi Việt Nam do NSND Phạm Ngọc Khôi chuyển soạn cho dàn nhạc và dàn hợp xướng, các ca khúc còn lại do nhạc sĩ Trần Mạnh Hùng chuyển soạn.

Một điểm nhấn khác là các tác phẩm overture như Mùa Xuân thế kỷ (Hoàng Cương), duet Mị Châu - Trọng Thủy (trích trong vũ kịch Ngọc trai đỏ của Ca Lê Thuần), chương ba bản Tượng đài vô danh (Đức Trịnh), bản Rhapsody Việt Nam (Đỗ Hồng Quân)… do Trần Nhật Minh chỉ huy.

"Đây không chỉ là cách để chúng tôi trở về với kho tàng khí nhạc Việt Nam, để tôn vinh những tác phẩm đi cùng năm tháng, mà còn để khán giả ngày nay, đặc biệt là giới trẻ và khách quốc tế, thấy được một diện mạo riêng, khá đặc sắc của khí nhạc Việt Nam" - Lê Ha My chia sẻ.

Một điểm hơi khác, hoặc hơi thiếu của Giai điệu mùa Thu năm nay là không có múa đương đại, trình diễn độc tấu, tứ tấu... Nhưng bù lại là những cái lần đầu tiên như vừa đề cập ở trên; bên cạnh đó là một tác phẩm rất đương đại là Red Priest (Giáo sĩ tóc đỏ) của nhà soạn nhạc Oliver Korte, lần đầu chọn Việt Nam để công diễn quốc tế, do Kerstin Behnke chỉ huy.

Kerstin Behnke là nữ nhạc trưởng hiếm hoi nổi tiếng thế giới hiện nay, chị đã đề nghị chồng của mình là Oliver Korte soạn Red Priest để ra mắt tại Giai điệu mùa Thu lần thứ 14.