Từ cậu bé 7 tuổi say mê những nước cờ đầu tiên đến chiến thắng trước "Vua cờ" Magnus Carlsen, Lê Quang Liêm đã trải qua một hành trình dài để giúp cờ vua Việt Nam vươn tầm thế giới.

Cậu bé mê cờ vua trở thành nhà vô địch thế giới

Hành trình đến với cờ vua của Lê Quang Liêm bắt đầu từ khi anh mới 7 tuổi. Người anh trai Lê Quang Long chính là người đầu tiên giới thiệu bộ môn này cho Liêm. Sớm nhận ra tố chất đặc biệt của con trai, gia đình đã tạo điều kiện cho Liêm tham gia Câu lạc bộ cờ vua tại Thành phố Hồ Chí Minh, nơi anh bắt đầu đặt những viên gạch đầu tiên trên con đường trở thành một trong những kỳ thủ xuất sắc của Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung.

Năm 2005, Liêm bước lên bục cao nhất của giải vô địch cờ vua thế giới lứa tuổi U14, một dấu mốc quan trọng khẳng định tài năng vượt trội. Chỉ một năm sau, ở tuổi 15, anh đã chính thức đạt danh hiệu Đại kiện tướng quốc tế (Grandmaster – GM), thành tích mà ít kỳ thủ nào ở độ tuổi này có thể đạt được.

Năm 2011, Liêm trở thành Siêu đại kiện tướng quốc tế (Super Grandmaster) đầu tiên và duy nhất của Việt Nam khi đạt Elo trên 2700. Đến năm 2013, anh một lần nữa ghi dấu ấn lịch sử khi giành chức vô địch thế giới cờ chớp, đưa tên tuổi Việt Nam vào bản đồ cờ vua toàn cầu.

Trong một cuộc giao lưu trực tuyến với người hâm mộ sau chức vô địch, Liêm chia sẻ: "Liêm cũng không rõ mình đã yêu cờ vua từ khi nào. Liêm chơi cờ vua từ năm 7 tuổi và nó cứ dần thấm vào máu mình. Liêm rất thích cảm giác được ngồi bên bàn cờ và thi đấu với các đối thủ. Liêm nghĩ rằng chính điều này đã tiếp thêm động lực để Liêm tập luyện nghiêm túc trong nhiều năm qua cũng như dẫn dắt Liêm đến với các giải đấu quốc tế".

Theo Chess Journal, đến năm 2023, chỉ có khoảng 40 kỳ thủ trên thế giới đạt danh hiệu Siêu đại kiện tướng với Elo trên 2700, và Lê Quang Liêm là một trong số đó. Đây là minh chứng cho đẳng cấp của kỳ thủ số 1 Việt Nam trong làng cờ quốc tế.

Thành công trên bàn cờ cũng giúp Liêm trở thành một trong những vận động viên kiếm tiền nhiều nhất Việt Nam. Năm 2013, tiền thưởng của anh đạt khoảng 3 tỷ đồng.

Năm 2015, Lê Quang Liêm ghi dấu ấn với hàng loạt thành tích quốc tế. Anh giành ngôi á quân Millionaire Chess tại Mỹ, nhận 50.000 USD, lọt vòng 3 World Cup được 16.000 USD, rồi vô địch Spice Cup mang về thêm 5.000 USD. Chỉ trong chưa đầy 15 ngày, Liêm kiếm được gần 1,5 tỉ đồng tiền thưởng – con số đáng nể với các VĐV thể thao ngoài bóng đá.

Theo thống kê năm 2019, chỉ trong 5 năm, Liêm đã kiếm được 10 tỷ đồng nhờ thi đấu. Năm 2022, Lê Quang Liêm ghi dấu ấn mạnh mẽ khi lọt vào top 15 kỳ thủ kiếm tiền nhiều nhất thế giới. Theo thống kê của chess.com, Quang Liêm thu về 134.500 USD (hơn 3 tỷ đồng), qua đó xếp thứ 14 toàn cầu và trở thành một trong số ít kỳ thủ Việt Nam góp mặt trong danh sách này.

Tuy nhiên Lê Quang Liêm từng tâm sự rằng anh chưa bao giờ chơi cờ vua vì tiền thưởng. Anh thổ lộ rằng rằng cờ vua là phần chính trong cuộc sống của bản thân. Với Liêm, cờ vua vừa là công việc vừa là đam mê.

Những chiến thắng làm rạng danh cờ vua Việt Nam

Sau nhiều năm gắn bó với bàn cờ, Lê Quang Liêm đã giành nhiều chiến thắng gây tiếng vang. Đặc biệt, Lê Quang Liêm có lần đầu tiên đánh bại "Vua cờ thế giới" Magnus Carlsen, khi vượt qua nhà vô địch thế giới với tỷ số 2,5-1,5 tại vòng hai Oslo Esports Cup ngày 23/4/2022.

Sau chuỗi 15 ván toàn hoà và thua trước Carlsen, kỳ thủ số một Việt Nam đã giành hai chiến thắng trong bốn ván. Ở ván đầu, Quang Liêm cầm đen, tận dụng sai lầm của Carlsen – có thể do lỡ tay di chuột – để chiếm ưu thế và buộc Vua cờ xin thua sau 39 nước. Ván hai kết thúc nhanh chóng với kết quả hoà, trước khi Carlsen thể hiện đẳng cấp ở ván ba, gỡ hoà 1,5-1,5.

Bước vào ván quyết định, Quang Liêm cầm trắng, chơi tấn công táo bạo ở cánh vua, khiến Carlsen mắc sai lầm trong phòng thủ. Dù còn ít thời gian hơn, kỳ thủ Việt Nam vẫn tận dụng triệt để và thắng sau 42 nước. Carlsen chấp nhận thua và chúc mừng Quang Liêm bằng biểu tượng ngón tay cái.

Đây là chiến thắng gây chấn động làng cờ vua thế giới thời điểm đó. Nên nhớ ở 15 lần chạm trán trước, Quang Liêm chưa từng thắng Carlsen và thành tích tốt nhất chỉ là hòa.

Báo chí quốc tế đã ngạc nhiên về chiến thắng của Lê Quang Liêm tại Oslo Esport Cup 2022. Báo chí quốc tế đã ngạc nhiên về chiến thắng của Lê Quang Liêm tại Oslo Esport Cup 2022. Tại quê hương Na Uy của "vua cờ" Magnus Carlsen, tờ Adressa viết: "Một Magnes Carlsen lạnh lùng đã phải nỗ lực chống trả sau khi có khởi đầu tệ hại trước Lê Quang Liêm. Nhưng cuối cùng, Magnus Carlsen đành chấp nhận thua cuộc ở ngày thi đấu thứ 2".

"Sau khi giành chiến thắng ở ván thứ 3, Magnus Carlsen có cơ hội lật ngược tình thế tại ván thứ 4. Tuy nhiên anh lại mắc sai lầm. Trong khi đó, Lê Quang Liêm tận dụng tốt cơ hội để giành chiến thắng", tờ Adressa nhấn mạnh.

"Carlsen thua ván đầu tiên khi cầm quân trắng. Anh mắc một lỗi khủng khiếp với quân hậu. Cụ thể, Carlsen di chuyển quân cờ của mình đến vị trí quá xa là e4. Có thể Carlsen bị trượt tay (mouseslip) ở tình huống này. Hệ quả là anh bị mất quân hậu. Sau khi nhận ra sai lầm của mình, Carlsen chấp nhận thua cuộc ở ván này", tờ Adressa mô tả.

Tờ TV2 của Na Uy viết: "Nhà vô địch thế giới thất thủ trước Lê Quang Liêm sau cú trượt tay tai hại".

"Cú trượt tay ở ván đầu tiên khiến Magnus Carlsen chịu áp lực lớn ngay từ đầu. Tuy nhiên trận thắng ở ván thứ 3 mở ra cơ hội cho Magnus Carlsen. Thế nhưng rốt cuộc Lê Quang Liêm giành thắng lợi ở ván thứ 4", trang TV2 viết tiếp.

Chỉ 3 ngày sau, Liêm tiếp tục vượt qua Jan-Krzysztof Duda, nhà đương kim vô địch Cúp thế giới. Đây là những chiến thắng giúp tên tuổi anh được nhắc đến dày đặc trên truyền thông quốc tế.

Kết quả chung cuộc của Oslo Esports Cup 2022, Quang Liêm giành vị trí á quân với 13 điểm. Trong khi đó, Jan Krzysztof đoạt chức vô địch với 14 điểm. Các vị trí tiếp theo lần lượt thuộc về Magnus Carlsen và Praggnanandhaa. Số tiền thưởng mà Liêm giành được ở giải này là 32.500 USD.

Năm 2023, Liêm giành chức vô địch Lễ hội cờ vua Biel tại Thụy Sĩ ở hạng mục Grandmaster Ba môn phối hợp. Đây là lần thứ hai anh lên ngôi tại giải này, sau lần đầu năm 2022. Đến năm 2024, anh lần thứ ba liên tiếp vô địch giải đấu danh giá này.

Cũng trong năm 2024, tạp chí Top 10 Asia đưa anh vào danh sách "Top 10 huyền thoại cờ vua châu Á". Đây là sự ghi nhận xứng đáng cho những nỗ lực không ngừng nghỉ.

Tại Olympiad cờ vua 2024, Liêm tiếp tục gây tiếng vang khi đánh bại Đinh Lập Nhân (Ding Liren) – đương kim vô địch thế giới. Nhờ chiến thắng này, đội tuyển Việt Nam hòa 2-2 với Trung Quốc, được xem là một kỳ tích trong lịch sử cờ vua Việt Nam.

Trong năm nay, Lê Quang Liêm đã giành chức vô địch tại Giải cờ vua Leon Masters 2025 sau khi giành chiến thắng 3-1 trước cựu "vua cờ" Viswanathan Anand (Ấn Độ) trong trận chung kết diễn ra tối 6/7/2025.

Một trong những điều khiến người hâm mộ yêu mến Lê Quang Liêm là tinh thần cống hiến cho nước nhà. Dù sinh sống và làm việc tại Mỹ, anh khẳng định: "Tôi chưa nhận lời mời thi đấu cho Liên đoàn cờ vua nước nào khác và cũng không có ý định này".

Cho tới nay, Lê Quang Liêm vẫn là kỳ thủ số 1 của Việt Nam trên BXH của FIDE (Liên đoàn cờ vua quốc tế). Theo BXH mới nhất của FIDE, Lê Quang Liêm đứng ở vị trí 23 thế giới. Sẽ không quá lời nếu cho rằng Lê Quang Liêm chính là niềm tự hào của cờ vua Việt Nam.