Làn sóng xây dựng AI chưa từng có (kỳ 2): Meta và vết nứt đầu tiên của bong bóng, Mark Zuckerberg mất 25 tỷ USD

Giữa làn sóng xây dựng AI chưa từng có, Meta đang chi tiêu nhiều hơn hầu hết các công ty khác. Công ty này đang xây dựng hai trung tâm dữ liệu khổng lồ, và các báo cáo cho thấy sẽ có tới 600 tỷ USD chi cho hạ tầng tại Mỹ trong 3 năm tới.

Những khoản đầu tư khổng lồ này không chỉ phản ánh tham vọng dẫn đầu trong kỷ nguyên siêu trí tuệ nhân tạo (AI), mà còn đang đặt áp lực lớn lên lợi nhuận, đặc biệt khi sản phẩm AI của Meta vẫn chưa mang lại doanh thu đáng kể.

Những con số này có thể không gây ngạc nhiên ở Thung lũng Silicon, nhưng đang khiến Phố Wall lo lắng nghiêm trọng. Vấn đề bùng phát trong tuần qua khi Meta công bố kết quả kinh doanh quý III/2025, cho thấy doanh thu đạt 51,2 tỷ USD – vượt kỳ vọng 49,5 tỷ USD của Phố Wall – nhưng lợi nhuận ròng chỉ vỏn vẹn 2,7 tỷ USD, thấp hơn nhiều so với dự báo. Sự sụt giảm này chủ yếu do khoản thuế một lần khổng lồ 15,9 tỷ USD theo đạo luật thuế mới của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, khiến lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS) chỉ đạt 1,05 USD, thấp hơn tới 84% so với kỳ vọng 6,72 USD.

Nếu loại trừ khoản thuế bất thường, lợi nhuận thực tế sẽ đạt 7,25 USD EPS và 18,64 tỷ USD lợi nhuận ròng – cao hơn dự báo. Tuy nhiên, chi phí hoạt động vẫn tăng mạnh 7 tỷ USD so với cùng kỳ năm trước, cùng với gần 20 tỷ USD chi phí vốn, chủ yếu dành cho nhân tài và hạ tầng AI.

Công ty còn nâng dự báo chi đầu tư năm 2025 từ 66–72 tỷ USD lên 70–72 tỷ USD, khẳng định cam kết "chi mạnh tay" để chạy đua AI. Khi các nhà phân tích yêu cầu chi tiết hơn, Mark Zuckerberg khẳng định chi tiêu mới chỉ bắt đầu, nhưng điều này không đủ để xoa dịu nhà đầu tư.

Báo cáo lợi nhuận gây sốc: Cổ phiếu lao dốc, CEO mất hàng chục tỷ USD

"Việc đúng đắn là đẩy nhanh tiến độ để đảm bảo chúng tôi có đủ sức mạnh tính toán cho nghiên cứu AI, các dự án mới và thay đổi vị thế tính toán trong mảng kinh doanh cốt lõi" - Mark Zuckerberg nói với các nhà phân tích trong cuộc gọi thu nhập. "Quan điểm của chúng tôi là khi đưa các mô hình mới từ MSL (Meta Superintelligence Lab) vào và đạt được những mô hình tiên phong thực sự với khả năng độc đáo mà nơi khác không có, thì đây sẽ là một cơ hội tiềm năng khổng lồ. Chúng tôi đang chuẩn bị tích cực cho làn sóng AI siêu trí tuệ, và tin rằng Meta có vị thế đặc biệt để hưởng lợi từ sự chuyển dịch thế hệ này".

Nếu mục tiêu của ông là trấn an nhà đầu tư, thì rõ ràng thất bại. Đến cuối cuộc gọi, cổ phiếu Meta lao dốc hơn 9% trong giao dịch sau giờ, và tiếp tục giảm 12,3% xuống 658,50 USD vào phiên đóng cửa thứ Năm (30/10) – phiên tệ nhất kể từ tháng 10/2022. Sự sụt giảm này cuốn bay hơn 200 tỷ USD vốn hóa thị trường, đồng thời khiến tài sản ròng của Mark Zuckerberg bốc hơi 25 tỷ USD chỉ trong một ngày, đẩy ông tụt từ vị trí thứ 3 xuống thứ 5 trong bảng xếp hạng tỷ phú thế giới theo Bloomberg Billionaires Index. Kể từ đó, giá cổ phiếu liên tục giảm, tài sản của CEO Meta cũng theo đó mà "bốc hơi" và tụt xuống vị trí thứ 6 trong bảng xếp hạng.

Đừng quá đọc vị giá cổ phiếu một cách vội vã, và về mặt tài chính thuần túy, kết quả quý của Meta không tệ đến mức thảm họa (lợi nhuận điều chỉnh vẫn ấn tượng). Nhưng đây là quý đầu tiên mà chi tiêu AI mạnh tay cho nhân tài và hạ tầng đã ảnh hưởng rõ rệt đến lợi nhuận, kết hợp với khoản thuế bất ngờ.

Đáng lo hơn là ngoài các trung tâm dữ liệu khổng lồ, nhà nghiên cứu AI lương cao và các thỏa thuận điện toán đám mây hàng tỷ USD (như hợp đồng 10 tỷ USD với Google), chưa rõ số tiền đó đã mua được sản phẩm AI nào mang lại giá trị kinh doanh thực sự.

Sản phẩm AI: Thử nghiệm hứa hẹn nhưng chưa tạo đột phá

Các nhà phân tích chất vấn Mark Zuckerberg tại sao chi nhiều cho AI đến vậy và khi nào sẽ có doanh thu từ khoản chi đang tăng. Nhưng cuộc gọi diễn ra ở thời điểm kỳ lạ trong kế hoạch của Meta, không có ngân sách dự chi rõ ràng và không có sản phẩm nào để neo giữ dự báo doanh thu. Kết quả là ông chỉ đưa ra những tuyên bố chung chung về tiềm năng AI, dù công ty đã đầu tư 14,3 tỷ USD vào startup Scale AI và đưa CEO Alexandr Wang về dẫn dắt mảng AI chiến lược.

"Sẽ có hàng loạt sản phẩm mới xoay quanh các định dạng nội dung khác nhau, và chúng tôi bắt đầu thấy điều đó" - Mark Zuckerberg nói trong cuộc gọi - "Còn có phiên bản dành cho doanh nghiệp… phần khác là các mô hình thông minh hơn sẽ cải thiện kinh doanh cốt lõi, cải thiện gợi ý trên toàn bộ gia đình ứng dụng và quảng cáo".

Meta không phải công ty duy nhất chi hàng tỷ USD cho hạ tầng AI, vậy tại sao chi tiêu tương tự không làm nhà đầu tư Google hay Nvidia hoảng sợ – cả hai đều có quý tuyệt vời, với Alphabet (Google) tăng 2,7% sau doanh thu vượt 100 tỷ USD? OpenAI là "tội đồ" lớn nhất, chi tương đương nhưng đệm tài chính ít hơn Meta nhiều. Microsoft cũng giảm 2,2% dù vượt kỳ vọng, do chi phí 3,1 tỷ USD đầu tư vào OpenAI.

Thực sự có lo ngại về bong bóng AI, và nếu có, mảng kinh doanh cốt lõi của Meta (với ba tỷ người dùng trên Facebook và Instagram) sẽ giúp công ty vượt qua tốt hơn hầu hết đối thủ. Nhưng nếu hỏi Sam Altman tại sao chi hàng trăm tỷ USD cho sức mạnh tính toán, ông sẽ nói đang vận hành một trong những dịch vụ tiêu dùng tăng trưởng nhanh nhất lịch sử nhân loại – mang về 20 tỷ USD doanh thu mỗi năm. Có thể tranh cãi về tính bền vững của tốc độ tăng trưởng, nhưng thực tế có một sản phẩm tăng trưởng nhanh (ChatGPT, Sora) dưới lớp hào nhoáng của OpenAI. Con số doanh thu định kỳ hàng năm tăng vọt giúp trả lời nhiều câu hỏi.

Meta không có sản phẩm như vậy, và chưa rõ nó sẽ đến từ đâu. Sản phẩm AI mạnh nhất của công ty là trợ lý Meta AI, Zuckerberg nhắc trên cuộc gọi có hơn 1 tỷ người dùng hoạt động. Nhưng con số này chắc chắn được "bơm" từ ba tỷ người dùng trên Facebook và Instagram, và khó coi phiên bản hiện tại của Meta AI là đối thủ của ChatGPT. Còn có Vibes – công cụ tạo video – thực sự tăng người dùng hoạt động hàng ngày, nhưng tác động kinh doanh hạn chế.

Dự án tham vọng nhất là kính thông minh Vanguard ra mắt đầu tháng 10. Tuy nhiên, kính này giống phần mở rộng của Reality Labs (công ty con của Meta) hơn là nỗ lực thực sự khai thác sức mạnh LLM (Mô hình ngôn ngữ lớn). Bộ phận Reality Labs tiếp tục lỗ nặng với 4,4 tỷ USD trong quý, dù doanh số đạt 470 triệu USD – cải thiện nhẹ so với dự báo lỗ 5,1 tỷ USD của Phố Wall.

Nói ngắn gọn, đây là những thử nghiệm hứa hẹn, chưa phải sản phẩm hoàn chỉnh. Do đó, khi bị chất vấn về chi tiêu hạ tầng, Mark Zuckerberg không chỉ ra các ra mắt gần đây mà tập trung vào thế hệ tiếp theo.

Áp lực đè nặng: Meta cần đột phá nhanh chóng

Mark Zuckerberg nhấn mạnh, khi nói về tác động sắp tới của các mô hình mới từ Superintelligence Lab, rằng ông rất hào hứng với sản phẩm mới. "Không chỉ là Meta AI như trợ lý" - ông nói - "Chúng tôi kỳ vọng xây dựng các mô hình và sản phẩm mới, và tôi hào hứng chia sẻ thêm khi sẵn sàng".

Nhưng đây là cuộc gọi kết quả kinh doanh, không phải ra mắt sản phẩm, nên ông chỉ nói sẽ có thêm thông tin "trong vài tháng tới". Phản ứng thị trường cho thấy câu trả lời đó đang mất dần sức thuyết phục, đặc biệt khi cổ phiếu Meta vẫn tăng 10% từ đầu năm nhưng biến động mạnh.

Công bằng mà nói, chỉ mới 4 tháng kể từ khi Zuckerberg tái cấu trúc đội AI, và nhóm Superintelligence mới chưa kịp ra mắt sản phẩm AI gây sốc. Nhưng khi công ty chi hàng tỷ USD để cạnh tranh trong AI, vẫn chưa rõ CEO Meta muốn đóng vai trò gì trong ngành mới.

Meta AI có dùng kho dữ liệu cá nhân chi tiết để trở thành đối thủ ChatGPT? Vibes có phải bước đầu trong chiến lược giải trí tiêu dùng, dựa trên hệ thống quảng cáo nhắm mục tiêu của Meta? Hay những nhắc đến "AI doanh nghiệp" của Mark Zuckerberg là gợi ý về kế hoạch doanh nghiệp chi tiết hơn?

Hiện tại, chưa ai đoán được. Dù câu trả lời là gì, áp lực đang đè nặng lên Meta để tìm ra – và phải nhanh, trước khi làn sóng AI biến thành cơn bão tài chính. Thị trường đang chờ báo cáo từ Nvidia (dự kiến ngày 19/11) để đánh giá bức tranh lớn hơn.

(Còn tiếp)