Khi tình yêu chữa lành vết thương tinh thần

Lạc lối đến thiên đường của nhà văn - đạo diễn Đới Xuân Việt là tiểu thuyết vừa được NXB Tổng hợp TP.HCM phát hành, nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh 2/9. 

Xem chuyên đề 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 TẠI ĐÂY

Tác phẩm tái hiện những ngày chiến đấu kiên cường trong mùa Hè năm 1972 tại chiến trường Quảng Trị - nơi những người lính đối mặt với sự tàn khốc của chiến tranh, và cũng có dịp lưu giữ những tình cảm, kỷ niệm đẹp nhất trong cả cuộc đời.

1. Trong buổi giao lưu giới thiệu sách tại TP.HCM ít ngày trước, tác giả Đới Xuân Việt cho biết: Lạc lối đến thiên đường mở đầu bằng một câu chuyện có thật. Đó là lần bom B52 rải thảm trúng một đơn vị ở chiến dịch Quảng Trị. Đáng ngạc nhiên, không ai chết, chỉ có một anh lính ngất đi khi bom rơi trúng hầm. Tỉnh lại, anh rơi vào trạng thái thất thần. Cho đến khi các anh em ở trạm xá đại đội nhờ mấy cô thanh niên xung phong giúp chăm sóc cơm nước, xoa bóp, sau 1 tuần anh tỉnh, trở lại cuộc sống đời thường.

Từ chuyện có thật đó, Đới Xuân Việt hư cấu xây dựng các chi tiết về tình đồng đội, tình yêu xoay quanh cuộc đời nhân vật Phương trong suốt tác phẩm.

Điểm nổi bật của Lạc lối đến thiên đường là cách kết hợp chất liệu chiến tranh cách mạng với thủ pháp điện ảnh. Tại đó, góc nhìn của nghề đạo diễn thể hiện rõ trong cách Đới Xuân Việt khai thác trạng thái tâm lý của nhân vật lẫn lộn, mơ hồ giữa thực tế và ảo tưởng. Khi bom B52 rơi sập hầm, nhân vật Phương bất tỉnh, cảm thấy "người nhẹ bẫng, bay lơ lửng trên mặt đất" để rồi "không xác định được mình đang ở cõi âm hay ở trên thiên đường. Nhưng dù gì thì mình cũng đã rời khỏi cõi nhân gian và đang sang một thế giới khác".

Trong chiến tranh khắc nghiệt, tác giả xoáy vào không gian mơ hồ, khi người lính chìm vào giữa cõi sống và cõi chết. Tỉnh dậy, Phương mơ màng nửa tỉnh nửa mê, nói chuyện về cõi âm từ ngày này sang ngày khác. Rồi anh liên tục chìm vào các giấc ngủ sâu, mơ thấy Diêm Vương. Tại đó, mỗi giấc mơ là những lần thú tội về các sai lầm trong quá khứ mà trí nhớ Phương lục lọi tìm kiếm hồi ức, từ thời trẻ con trèo me, trèo sấu, hái trộm quả cho đến những lỗi lầm nho nhỏ trong đời quân ngũ.

Sự sợ hãi cái chết hòa cùng cảm giác tội lỗi đã biến thành ảo giác, cho thấy chiều sâu nhân bản trong tính cách Phương - một người lính chân thực. Anh bị đồng đội coi là "người mất trí" khi liên tục nói chuyện về âm phủ, nhưng chính trong cơn mê đó, bản chất lương thiện và khát vọng sống lại hiện lên. Hình tượng nhân vật được dựng bằng sự pha trộn giữa hiện thực chiến trường và chất siêu thực, khiến câu chuyện chiến tranh không khô khan mà giàu sức gợi mở.

Rồi bước ngoặt xảy đến khi những cô gái thanh niên xung phong xinh xắn, trong trẻo xuất hiện. Họ chăm sóc, trò chuyện, giúp Phương thoát khỏi trạng thái mộng mị thực - ảo. Anh yêu đời, thoát khỏi nỗi ám ảnh "mình đã chết", khi tình yêu thương chữa lành những vết thương tinh thần. Và từ đó, mối tình giữa Phương và Thơm bắt đầu ngọt ngào, say đắm... Chỉ có tình yêu và khát vọng sống mới chữa lành được vết thương chiến tranh - đó là điều có thể nhận ra rõ nhất trong câu chuyện tình này.

2. Cảm nhận về tiểu thuyết Lạc lối đến thiên đường, Thạc sĩ văn học Bùi Việt Cường đánh giá mối tình Phương - Thơm được xây dựng với những diễn biến không ngờ nhưng rất hợp lý, đầy tính nhân văn. Câu chuyện xảy ra trong chiến tranh nhưng không có cảnh bom rơi, đạn nổ hay chết chóc tang thương như thường thấy trong các tác phẩm khác viết về cuộc chiến. Thay vào đó, tác giả chú trọng khai thác khía cạnh thường nhật của các nhân vật, những khát vọng ẩn sâu trong tâm hồn người lính.

Ở góc độ bút pháp, phong cách sáng tác của Đới Xuân Việt vẫn trung thành với lối viết ngắn gọn, nhẹ nhàng nhưng lắng đọng, đi vào lòng người một cách tự nhiên, không ồn ào, khiên cưỡng. Nhà văn - đạo diễn này đã đem lại một tác phẩm hay, cuốn hút về một mối tình trong sáng, thủy chung, để độc giả thêm tin và yêu cuộc sống.

Lạc lối đến thiên đường của Đới Xuân Việt, khắc họa sức mạnh tinh thần của người lính với hậu phương, sự gắn bó đùm bọc nhau giữa đồng đội, và mối tình sâu sắc thầm lặng, là động lực giúp họ vượt qua mọi gian khổ trên chiến trường. Qua những thông điệp nhân văn sâu sắc xuyên suốt, tiểu thuyết không chỉ tái hiện một phần lịch sử hào hùng mà còn gợi lên niềm tin và hy vọng vào những giá trị cao đẹp của con người trong những thời khắc khốc liệt của lịch sử.