Hành trình chữa lành qua "Girl": Thư Kỳ biến nỗi đau thành tác phẩm điện ảnh

Trong không khí nồng nhiệt của Liên hoan phim quốc tế Busan (BIFF) 2025, nơi những câu chuyện điện ảnh đan xen với làn gió biển mát lành, Thư Kỳ – nữ diễn viên Đài Loan (Trung Quốc) từng làm say đắm bao thế hệ khán giả châu Á – đã bước ra từ ánh hào quang quen thuộc của màn bạc để đứng sau máy quay.

Với Girl (Nữ hài), bộ phim đầu tay tranh giải Busan Award tại BIFF 2025, Thư Kỳ không chỉ kể câu chuyện về một cô bé nghèo khó ở Đài Loan những năm 1980, mà còn phơi bày chính những mảnh vỡ tâm hồn mình. Bộ phim là lời thú nhận chân thực, nơi những vết sẹo tuổi thơ được biến thành nghệ thuật, như chính Thư Kỳ từng nói: "Đối mặt với nỗi đau là cách tốt nhất để buông bỏ nó".

Những vết sẹo tuổi thơ vẫn hiện hữu

Quay ngược thời gian về Tân Điển, ngoại ô Đài Bắc (Đài Loan, Trung Quốc), nơi Thư Kỳ – tên thật Lâm Lập Huệ – sinh ra trong một gia đình lao động nghèo khó vào năm 1976. Tuổi thơ của cô không phải là những ngày vô tư lự, mà là những đêm dài ám ảnh bởi tiếng la hét và những cú đánh từ người cha nghiện rượu. Gia đình bốn chị em chen chúc trong căn nhà ẩm mốc, nơi nghèo đói không chỉ là thiếu thốn vật chất mà còn là vòng lặp của bạo lực gia đình. Cha cô, một người thợ cơ khí thất bại, thường trút giận lên vợ con trong cơn say, còn mẹ cô, một người phụ nữ kiên cường nhưng bị kìm kẹp bởi nỗi sợ, chọn im lặng thay vì rời bỏ. 

Thư Kỳ từng đặt câu hỏi trong lòng: "Tại sao mẹ không rời đi?" Những ký ức ấy, như cô chia sẻ với AFP, "để lại những vết sẹo vẫn còn đó đến ngày nay. Chúng đang lành lặn, nhưng khi nhìn lại quá khứ, những vết sẹo ấy vẫn hiện hữu". Những "vết sẹo vô hình" này, theo lời cô trong một cuộc phỏng vấn với Variety, đôi khi trỗi dậy, gây ra những phản ứng thể chất khó chịu lan tỏa khắp cơ thể.

Từ một cô bé nhút nhát, thường trốn trong góc nhà để tránh đòn roi, Thư Kỳ học cách chống chọi. "Tuổi thơ ấy tạo ra đủ loại vấn đề và trở ngại ở mức độ tâm lý" - cô kể, nhưng bản tính hướng ngoại và ý chí mạnh mẽ đã giúp cô vượt qua.

Năm 15 tuổi, cô rời bỏ gia đình, đến đặc khu Hong Kong – thành phố của những giấc mơ hào nhoáng nhưng cũng đầy cạm bẫy. Bắt đầu từ nghề người mẫu, cô bị cuốn vào thế giới phim người lớn với những tác phẩm như Sex and Zen II hay Viva Erotica (1996). Đó là giai đoạn đen tối, khi báo chí gọi cô là "nữ thần gợi cảm" nhưng thực chất là những lời miệt thị ngầm. Tuy nhiên, Thư Kỳ không để mình bị định nghĩa bởi quá khứ.

Cô từng nói: "Là một diễn viên, bạn luôn bị động; bạn không đưa ra nhiều lựa chọn, vì vậy khi có cơ hội mở lòng một chút, bạn muốn khám phá sự tự do mới mẻ ấy". Chính sự kiên cường ấy đã đưa cô từ những bộ phim hạng B đến đỉnh cao, hợp tác với đạo diễn Đài Loan lừng danh Hầu Hiếu Hiền trong phim chính kịch lãng mạn Millennium Mambo (2001) – vai diễn định hình sự nghiệp, nơi cô hóa thân thành một phụ nữ lạc lõng giữa dòng đời hối hả.

Hành trình của Thư Kỳ là biểu tượng cho phụ nữ châu Á: từ nạn nhân của hoàn cảnh đến người chinh phục nó. Sau Millennium Mambo, cô tiếp tục tỏa sáng trong Three Times (2005) và The Assassin (2015), giành hai giải Kim Mã và ba giải Kim Tượng. Cô bước chân vào Hollywood với The Transporter (2002), trở thành đại sứ cho Bulgari và Estée Lauder, rồi kết hôn với Phùng Đức Luân năm 2016. Nhưng đằng sau ánh hào quang, những vết sẹo tuổi thơ vẫn âm ỉ. Cô từng tạm nghỉ diễn xuất để "khám phá cuộc sống", vì "do sự nghiệp diễn xuất, tôi đã mất đi không gian cá nhân của mình".

10 năm làm phim từ chính trải nghiệm bản thân

Ý tưởng về phim Girl manh nha từ năm 2011, khi Hầu Hiếu Hiền hỏi: "Cô có muốn làm đạo diễn không?". Lúc ấy, Thư Kỳ sững sờ: "Làm sao có thể chứ?". Nhưng lúc đó là hạt giống đã được gieo.

Quá trình sáng tạo phim Girl kéo dài hơn một thập kỷ, như một cuộc vật lộn nội tâm để đối diện với chính mình. Bộ phim lấy bối cảnh Đài Loan năm 1988 – thời kỳ kinh tế bùng nổ nhưng vẫn còn những góc tối của nghèo đói và bạo lực gia đình. Nhân vật chính, Tiểu Lý, là một cô bé nhút nhát chăm sóc em gái trong căn hộ chật hẹp, nơi người cha (Khưu Trạch) say xỉn và đánh đập mẹ con cô bé. Mẹ cô, do ca sĩ 9m88 thủ vai, là một người phụ nữ bị chôn vùi giấc mơ, lặp lại vòng luẩn quẩn của thế hệ trước qua những hồi tưởng chập chờn. Tiểu Lý tìm chút ánh sáng qua tình bạn với Lệ Lệ, một cô bạn mạnh mẽ, tượng trưng cho khát khao tự do.

Thư Kỳ cho biết, cô viết kịch bản dựa trên chính mình: "Tôi bắt đầu từ nguyên mẫu là bản thân làm nhân vật chính" và kết quả là "khoảng 30% phản ánh cuộc đời tôi" dù cô cũng từng nói "70% là chính tôi". Những cảnh quay dài, tĩnh lặng, mang phong cách Hầu Hiếu Hiền, tái hiện Đài Bắc những năm 1980 với chi tiết chân thực: những bông hoa nhựa mẹ Tiểu Lý lắp ghép để kiếm sống, những con phố ẩm ướt dưới mưa phùn, và nỗi sợ hãi trong ánh mắt trẻ thơ.

Lý do Thư Kỳ chọn Girl làm phim đầu tay là để chữa lành. "Bộ phim này gắn liền với trải nghiệm tuổi thơ của tôi, những vết thương vẫn âm ỉ đến tận hôm nay" - cô tâm sự với Hollywood Reporter. Việc viết kịch bản là một cuộc chiến: nhiều lần viết lại, cấu trúc lại, cho đến khi cô hoàn thành ở một khách sạn Milan sau khi làm giám khảo tại một liên hoan phim năm 2023. Tại đó, giữa những tác phẩm của người khác, cô nhận ra: "Nếu không bắt đầu làm phim của mình, có lẽ nó sẽ không bao giờ xảy ra".

Quay phim năm 2024 là đỉnh điểm cảm xúc. Sau khi bấm máy, cô gọi điện cho cha – người vẫn nghiện rượu – và nói: "Con xin lỗi, con đã đưa câu chuyện của cha lên màn ảnh". Đó là sự hòa giải muộn màng, nơi cô nhận ra rằng gia đình có thể tạo ra những chấn thương kéo dài hơn cả vết thương thể xác.

Tại BIFF 2025, Girl tranh giải Busan Award – giải thưởng tôn vinh điện ảnh châu Á - nhận được sự chú ý lớn từ khán giả và giới phê bình. Các nhà phê bình ca ngợi sự chân thực: Variety nhận xét về "bản năng kể chuyện" của Thư Kỳ, dù phim đôi khi "lúng túng ở những khoảnh khắc then chốt" do sử dụng hồi tưởng. Hollywood Reporter gọi đây là "chân thực và khó xem", một bức tranh u ám về bạo lực gia đình mà Thư Kỳ dám đào sâu hơn bất kỳ vai diễn nào cô từng đảm nhận. Bộ phim không chỉ kể về tuổi thơ cô, mà còn về phụ nữ hiện đại: những bóng ma tuổi thơ khiến việc hòa giải với gia đình hay chính mình trở nên bất khả thi.

Vẫn cảm thấy là người may mắn

Với Thư Kỳ, Girl là khởi đầu mới. Nó dạy cô về sự tha thứ, về việc biến nỗi đau thành sức mạnh. Cô từng nói: "Tôi không phải là người hướng đến tiền bạc. Báo chí luôn viết vậy, nhưng họ không hiểu rằng tôi yêu sự thoải mái của đất nước Nhật Bản, nơi yên bình hơn Hong Kong hối hả".

Với nghề diễn, Thư Kỳ thấy "cần làm cho các nhân vật tôi đóng trở nên dễ tiếp cận hơn với khán giả, thực tế hơn".

Ở tuổi 49, Thư Kỳ không còn là cô bé run rẩy trong góc nhà. Cô là người phụ nữ đã biến "những ngày đen tối thành vết sẹo vô hình" và qua Girl, cô mời gọi công chúng nhìn vào bóng tối ấy để tìm thấy hy vọng. Như lời cô thì thầm: "Tôi cảm thấy may mắn".