Góc nhìn 365: Tiếng Việt - nhịp cầu vượt không gian, thời gian

Ngày hôm nay 14/8, lễ tổng kết Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài năm 2024 - 2025 sẽ được Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (Bộ Ngoại giao) tổ chức tại Hà Nội theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.

Xem chuyên đề Góc nhìn 365 TẠI ĐÂY

Sự kiện này đánh dấu một chặng đường 3 năm kể từ thời điểm đề án Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, giai đoạn 2023 - 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (8/2022). Theo đề án, Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài sẽ được tổ chức vào 8/9 hàng năm.

Nhìn lại, có thể khẳng định: Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài không chỉ là một sự kiện thường niên mang tính biểu tượng. Xa hơn, đó là bước đi gắn với một chiến lược phát triển văn hóa có chiều sâu, khi việc vinh danh "tiếng mẹ đẻ" cũng đồng nghĩa với duy trì mối liên kết văn hóa - tinh thần giữa những người Việt Nam xa xứ với cội nguồn dân tộc.

Cụ thể, bên cạnh việc vinh danh và khuyến khích những cá nhân, tổ chức có đóng góp trong việc gìn giữ, lan tỏa tiếng Việt ở nước ngoài, đề án còn hướng tới những mục tiêu lâu dài: Thúc đẩy chính quyền sở tại đưa tiếng Việt vào hệ thống giáo dục; hỗ trợ các trường đại học, viện nghiên cứu có giảng dạy tiếng Việt phát triển mạnh hơn; và từng bước khẳng định tiếng Việt như một ngoại ngữ chính thức ở những địa bàn có điều kiện thuận lợi.

Những mục tiêu ấy đều gắn với triết lý cơ bản tại mọi quốc gia: Ngôn ngữ không chỉ có vai trò công cụ giao tiếp, mà còn là nền tảng của văn hóa. Cũng như, một cộng đồng chỉ thực sự phát triển bền vững nếu bảo tồn được tiếng nói riêng - nơi con người được gắn kết với ký ức, bản sắc và chiều sâu lịch sử.

***

Như những gì được chia sẻ, trong 3 năm qua, nhiều chuỗi hoạt động gắn với Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đã được tổ chức như các lớp tập huấn giảng dạy tiếng Việt cho giáo viên kiều bào, cuộc thi "Sứ giả tiếng Việt ở nước ngoài" hoặc rộng hơn là chương trình Gala "Tiếng Việt thân thương"…

Về bản chất ngôn ngữ, đó là những cách tiếp cận để tiếng Việt được duy trì một cách tự nhiên, gần gũi, lan tỏa qua từng câu chuyện, bài hát, từng hoạt động văn hóa - nghệ thuật gắn với sinh hoạt của những cộng đồng xa xứ. Để rồi, bên cạnh những người lớn tuổi, thế hệ trẻ sinh ra và lớn lên ở nước ngoài cũng có thêm một cây cầu hữu hiệu từ tiếng Việt - nơi họ từng bước hình thành ý thức và sự tự hào về bản sắc của mình.

Còn ở góc độ xã hội, giữ gìn tiếng Việt trên "đất khách" cũng là một cách củng cố sự kết nối bền chặt của cả cộng đồng. Bởi, khi người Việt Nam ở khắp nơi trên thế giới cùng sử dụng, giảng dạy và tôn vinh tiếng Việt, đó là lúc một "không gian văn hóa chung" được thiết lập - nơi tất cả có thể tìm thấy điểm tựa tinh thần bất chấp cách trở về địa lý hoặc thời gian.

Từ chữ Nôm đến chữ Quốc ngữ, từ khẩu ngữ dân gian đến các công trình nghiên cứu học thuật, tiếng Việt luôn giữ được sức sống bền bỉ và khả năng thích nghi của mình qua mọi biến thiên lịch sử. Sức sống ấy không đến một cách tự nhiên. Nó là thành quả của nhiều thế hệ nối tiếp, từ người dân trong nước tới kiều bào xa xứ, từ các học giả, nhà giáo cho đến mỗi công dân bình thường.

Ở đó, tiếng Việt luôn gắn với tình yêu sâu nặng và niềm tự hào của mỗi người về "tiếng mẹ đẻ" - thứ đã trở thành sợi dây gắn kết cả cộng đồng về tâm hồn, bản sắc. Và cột mốc 3 năm kể từ khi Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài ra đời chính là dịp để ta nhìn lại một hành trình gắn với tình yêu ấy từ những người con xa xứ.

Xa hơn, khi bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc, cột mốc đó cũng là dịp để xác lập một tầm nhìn mới: đưa tiếng Việt trở thành một nền tảng văn hóa xuyên thời gian, không gian. Để rồi dù ở đâu, người Việt Nam trên thế giới vẫn có thể kết nối với nhau bằng một điểm tựa tinh thần chung - và từ đó, đóng góp cho Tổ quốc theo cách của mình.