"Đường lớn đã mở" cho phim lịch sử, chiến tranh: Từ thành công vang dội của "Mưa đỏ"

Điện ảnh Việt Nam đang chứng kiến một hiện tượng chưa từng có với sự xuất hiện của Mưa đỏ. Liên tiếp những kỷ lục phòng vé được thiết lập trong thời gian ngắn, bộ phim của Điện ảnh Quân đội nhân dân này đã mở ra triển vọng về "một con đường lớn" cho dòng phim lịch sử, chiến tranh.

Theo Box Office Vietnam, đến 18h00 ngày 7/9, Mưa đỏ đã chính thức thành phim điện ảnh có doanh thu cao nhất tại Việt Nam (hơn 553 tỷ đồng), vượt qua Mai (551 tỷ), Lật mặt 7: Một điều ước (483 tỷ)… và nhiều bom tấn nhập khẩu như Avengers: Hồi kết (280 tỷ), Avatar: Dòng chảy của nước (278 tỷ)…

Hơn thế, cơn sốt Mưa đỏ (đạo diễn: NSƯT Đặng Thái Huyền) cùng với thành công của một số tác phẩm cùng đề tài gần đây, còn đánh dấu sự trở lại ngoạn mục của dòng phim từng mang định kiến là "phim cất kho" trong suốt một thời gian dài.

Giải mã hiện tượng

Sự thành công của Mưa đỏ trước hết thể hiện rõ ở những con số. Chỉ chưa đầy 2 tuần sau ngày công chiếu (22/8), bộ phim đã tạo nên một "cơn địa chấn" thực sự tại phòng vé Việt Nam. Tác phẩm liên tiếp xác lập những kỷ lục mà trước đây tưởng chừng chỉ thuộc về dòng phim giải trí, thương mại. Từ mốc 100 tỷ đồng sau 3 ngày, 150 tỷ sau 6 ngày, đến 200 tỷ ngay trong tuần đầu tiên, Mưa đỏ đã vượt xa mọi kỳ vọng dành cho một phim đề tài lịch sử, chiến tranh.

Ngày 1/9, bộ phim tiếp tục khẳng định sức hút khi ghi nhận doanh thu hơn 55 tỷ đồng chỉ trong 1 ngày. Và ngay hôm sau, đúng dịp Quốc khánh 2/9, Mưa đỏ cán mốc 400 tỷ đồng trở thành bộ phim lịch sử, chiến tranh đầu tiên của điện ảnh Việt Nam đạt được kỷ lục này, đồng thời ghi danh vào nhóm phim Việt Nam có doanh thu cao nhất mọi thời...

Những thành tích này, công bằng mà nói, hoàn toàn xứng đáng với một tác phẩm được thực hiện bằng tâm huyết nghệ thuật và tinh thần tri ân lịch sử. Theo đạo diễn - NSƯT Bùi Trung Hải (đạo diễn thứ hai, đồng thời là quay phim chính của phim chiến tranh nổi tiếng Hà Nội 12 ngày đêm) có nhiều yếu tố đã tạo nên sức hút bùng nổ cho Mưa đỏ. Ông nhận xét: "Mưa đỏ làm tốt và công phu. Phim diễn tả thành công không khí cuộc chiến ở thành cổ Quảng Trị, đặc biệt là những trận đánh quy mô. Tác phẩm cho thấy được những khó khăn, gian khổ, những tổn thất cả về tinh thần lẫn vật chất của người lính. Trước đây, có những bộ phim chưa chạm đến điều này, thì Mưa đỏ đã tập trung nhiều hơn vào khía cạnh tổn thất, mất mát. Chính âm hưởng hiện thực này tạo nên sức hấp dẫn với khán giả".

Ông phân tích thêm, cấu trúc của phim chiến tranh, khi miêu tả trực tiếp các cuộc chiến, thường đòi hỏi sự đối kháng rõ nét, gay cấn, thể hiện sức mạnh cân bằng giữa hai phía. Mưa đỏ làm được điều này, khiến mạch phát triển xung đột trong suốt bộ phim trở nên chặt chẽ, tạo cảm giác cuốn hút cho người xem. Từ chất lượng nghệ thuật, theo đạo diễn Bùi Trung Hải, Mưa đỏ đã đáp ứng đúng nhu cầu cảm xúc mà khán giả đang tìm kiếm.

Điện ảnh Việt Nam hiện nay vẫn còn những khoảng trống về thể loại, chưa đáp ứng đủ những cảm xúc mạnh mẽ cho khán giả. Phim chiến tranh thường mang lại cảm xúc rất lớn, bởi con người trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt, khi cái chết hiện hữu trong từng khoảnh khắc, sẽ bộc lộ hết bản chất, nội lực, những suy nghĩ, hành động bị đẩy tới mức cực hạn. Đó là những yếu tố tạo ra xúc cảm đặc biệt cho dòng phim này, mà phim thị trường Việt Nam hiện nay chưa đáp ứng đầy đủ. Mưa đỏ đã lấp đúng chỗ trống ấy, mang đến những trải nghiệm cảm xúc mà khán giả đang mong chờ.

Một yếu tố quan trọng khác nằm ở thời điểm phát hành. Mưa đỏ ra mắt đúng dịp cả nước hướng về kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, khoảnh khắc người dân có nhu cầu được nhìn lại, tri ân các thế hệ đi trước đã hy sinh để đất nước có được hòa bình, thịnh vượng hôm nay. Chính sự cộng hưởng này đã nhân lên sức lan tỏa của bộ phim.

Đặc biệt, một trong những điều kiện then chốt giúp Mưa đỏ tạo sức lan tỏa mạnh mẽ chính là tầm nhìn của Điện ảnh Quân đội nhân dân, cùng sự ủng hộ và tạo điều kiện từ lãnh đạo Bộ Quốc phòng. Phim do Nhà nước đặt hàng, do một hãng phim Nhà nước sản xuất, được phát hành rộng rãi trong hệ thống rạp thương mại, với sự phối hợp phát hành của Galaxy Studio.

Đạo diễn Bùi Trung Hải nhìn nhận: "Phim được sản xuất và phát hành với tầm nhìn rất tỉnh táo và quyết liệt, rất am hiểu về điện ảnh của Bộ Quốc phòng, dẫn tới sự ủng hộ toàn diện, tối đa trong việc sản xuất cũng như phát hành, quảng bá. Họ đã đầu tư mạnh mẽ về kinh phí sản xuất phim, huy động trực tiếp nhiều khí tài, trang thiết bị quân sự, đồng thời tạo mọi điều kiện để ê-kíp làm việc đạt chất lượng cao. Ví dụ, phim được quay tới 81 ngày, trong khi thông thường, nhiều dự án thường chỉ có thời gian quay khoảng 45 ngày. Kinh phí riêng cho số ngày quay đã gần như gấp đôi, nhưng nhờ vậy, phim có thời gian để trau chuốt, tổ chức bài bản và hoàn thiện ở mức cao nhất. Đây là yếu tố không thể thiếu trong thành công của Mưa đỏ".

Ông Hải cũng nhấn mạnh sự khác biệt quan trọng của Mưa đỏ so với nhiều phim cùng đề tài trước đây chính là cách làm truyền thông: "Bộ phim được quảng bá rất bài bản trên mạng xã hội, trên báo chí. Ở Việt Nam, khâu quảng bá là cực kỳ quan trọng, nếu không có, phim hay đến mấy cũng rất khó lan tỏa, rất khó tạo được phong trào để khán giả đến rạp". Theo ông, lãnh đạo Bộ Quốc phòng đã thể hiện sự táo bạo, quyết đoán và có tầm nhìn văn hóa, phối hợp với ê-kíp sản xuất và phát hành rất chuyên nghiệp, từ đó giúp Mưa đỏ đến với công chúng một cách trơn tru và mạnh mẽ.

Đưa tới những cái nhìn mới

Nói rộng ra, nếu đặt trong dòng chảy của điện ảnh lịch sử, chiến tranh, bộ phim Mưa đỏ không chỉ ghi dấu bằng quy mô sản xuất và thành công nghệ thuật, mà còn xứng đáng được nhìn nhận như một bước tiếp nối đầy ý nghĩa, góp phần làm mới cách kể chuyện về chiến tranh trong bối cảnh hôm nay.

Như lời đạo diễn Bùi Trung Hải: "Mỗi thế hệ sẽ nhìn cuộc chiến theo một cách khác nhau. Ở Việt Nam, trước kia đã có nhiều bộ phim rất tốt về chiến tranh, không chỉ đi vào lòng người dân trong nước mà còn lay động khán giả quốc tế. Và, Mưa đỏ chính là sự tiếp nối truyền thống đó. Đây là phim được làm bởi những người trẻ, chưa từng cầm súng, nhưng đầy tâm huyết với chất liệu lịch sử, mang đến một góc nhìn mới, tiếp tục thành tựu của điện ảnh chiến tranh Việt Nam".

Mặt khác, người làm phim đã biết cách đi vào đời sống riêng của người lính. Dù trọng tâm là trận chiến Quảng Trị, họ vẫn đưa vào những chi tiết riêng tư để khán giả cảm nhận số phận từng người. Như cái chết của nhân vật Tạ - là một trường đoạn xúc động. Sau hy sinh, Tạ để lại bức thư gửi vợ, nói trước nơi mình sẽ nằm xuống. Những chi tiết chân thực ấy tạo nên rung động mạnh mẽ, bởi khi người xem hiểu được đời sống tinh thần riêng tư của nhân vật, thì sự hy sinh mới chạm đến trái tim họ.

Cũng theo đạo diễn này, để khán giả cảm thông với một nhân vật, trước hết phim phải giới thiệu rõ nhân vật ấy - cuộc sống tinh thần, cái riêng, những động cơ khiến họ hành động. Nếu chỉ đặt nhân vật vào bối cảnh chiến đấu mà không tạo dựng đời sống cá nhân, khi nhân vật hy sinh, khán giả khó có thể thực sự cảm động.

Từ nguyên tắc này, đã giúp Mưa đỏ vừa giữ được tính quy mô, kịch tính cần có của phim chiến tranh, vừa tiếp cận người xem bằng những tiểu sử, cảm xúc riêng tư của từng nhân vật. Đây là một cách tiếp cận đúng đắn, và chính sự hòa trộn ấy góp phần tạo nên sức nặng cảm xúc, đưa bộ phim đến gần khán giả hơn.

(Còn tiếp)