Đưa chuyển đổi số trở thành nền tảng phát triển quốc gia trong kỷ nguyên mới

Chuyển đổi số được Đảng và Nhà nước ta xác định là một trong ba đột phá chiến lược trong kỷ nguyên mới, như Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã đặt ra. 

Đưa chuyển đổi số trở thành nền tảng phát triển quốc gia trong kỷ nguyên mới không chỉ là yêu cầu cấp bách mà còn là lựa chọn chiến lược để Việt Nam bứt phá, rút ngắn khoảng cách, hội nhập sâu rộng và nâng cao sức cạnh tranh. Đây là nhiệm vụ xuyên suốt, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và toàn xã hội, nhằm kiến tạo một nền kinh tế số, xã hội số và chính phủ số hiện đại, hiệu quả.

"Cánh tay đắc lực" trong vận hành chính quyền hai cấp

Tại phường Cửa Nam (thành phố Hà Nội), nhiều bước chuyển mới trong công tác chuyển đổi số đã được triển khai sau vận hành chính quyền địa phương hai cấp. Bà Trịnh Ngọc Trâm, Phó Chủ tịch UBND phường Cửa Nam cho biết: Trước ngày chính thức vận hành chính quyền hai cấp 1/7, phường đã có 10 ngày thử nghiệm với phòng hành chính công giả định, đặt ra nhiều tình huống thực tế để cán bộ xử lý. Quá trình này giúp phát hiện sớm khó khăn, tổng hợp, tháo gỡ kịp thời, nhờ đó khi đi vào hoạt động chính thức, các vướng mắc ban đầu không nhiều. Ngoài việc trang bị kỹ năng số cho cán bộ, phường đã tham vấn chuyên gia, xin ý kiến lãnh đạo các cấp và mạnh dạn đưa robot AI vào phục vụ hành chính công, nhằm xây dựng không gian chính quyền số thân thiện, hiện đại. Mặc dù mới chỉ là bước thử nghiệm, song sự đón nhận tích cực của người dân đã trở thành động lực để tiếp tục phát triển các sản phẩm số phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Cũng theo bà Trịnh Ngọc Trâm, ngay tại cơ sở, nhiều người cao tuổi đã sử dụng thành thạo điện thoại thông minh, tiếp nhận giấy mời qua Zalo hay thực hiện thủ tục trực tuyến. Đây là điều kiện thuận lợi để thực hiện chuyển đổi số hiệu quả.

Ông Trương Việt Dũng, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội nhận định, ngay khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57 vào cuối năm 2024, Thành ủy, HĐND và UBND Thành phố cùng các cấp chính quyền đã xác định đây là "chiếc chìa khóa vàng" cho sự phát triển. Hà Nội đã ban hành các chương trình hành động cụ thể, được triển khai thông suốt đến các cấp, gói gọn trong ba yếu tố cốt lõi: Đồng bộ, dữ liệu và chủ động. Hà Nội đã thành lập nhiều tổ, nhóm công nghệ số cộng đồng, dựa trên phản ánh trực tiếp của cán bộ và người dân, để liên tục hoàn thiện nội dung, quy trình triển khai. Chỉ sau 3 tuần chính thức vận hành, thành phố đã tiếp nhận 66 nghìn hồ sơ thủ tục hành chính; bộ máy chính quyền địa phương hai cấp vận hành cơ bản thông suốt, đồng bộ, trong đó có sự hỗ trợ rất lớn từ công nghệ số.

Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Đức Long, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về thúc đẩy chuyển đổi số, tạo nền tảng vững chắc cho vận hành chính quyền địa phương hai cấp, Bộ nhận thức rõ nền tảng số là yếu tố then chốt để bảo đảm giải quyết thủ tục hành chính cho người dân cũng như phục vụ điều hành chính quyền trong bối cảnh sáp nhập các tỉnh, rút gọn bộ máy chỉ còn hai cấp.

Bộ Khoa học và Công nghệ đã phối hợp với UBND Thành phố Hồ Chí Minh và doanh nghiệp công nghệ số thí điểm nâng cấp 5 hệ thống thông tin. Thành phố Hồ Chí Minh được chọn thí điểm do đây là địa phương sáp nhập với tỉnh Bình Dương (cũ), tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ) và trở thành siêu đô thị, có quy mô lớn, hệ thống thông tin phức tạp. Kết quả thí điểm trở thành cơ sở để Bộ ban hành hướng dẫn hoàn thiện cho các địa phương.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đồng thời đề nghị các bộ, ngành công khai quy trình thủ tục hành chính theo 28 nghị định về phân cấp, phân quyền và triển khai trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia. Trên cơ sở đó, Bộ chỉ đạo doanh nghiệp công nghệ số phối hợp với các địa phương triển khai quy trình nội bộ, cấu hình thủ tục hành chính trên hệ thống thông tin của các tỉnh, thành. Để bảo đảm vận hành thông suốt, các doanh nghiệp công nghệ số được yêu cầu bố trí ít nhất 2 cán bộ tại tuyến xã để tập huấn cho công chức, hỗ trợ trực tiếp trong xử lý thủ tục. Đồng thời, hai doanh nghiệp bưu chính VNPost và Viettel Post cũng cử mỗi đơn vị một cán bộ túc trực tại các xã để hỗ trợ tiếp nhận hồ sơ trực tuyến cho người dân.

Theo Thứ trưởng Phạm Đức Long, hiện có hơn 12.000 cán bộ của các doanh nghiệp công nghệ số tham gia đồng hành cùng 3.219 xã trong quá trình sáp nhập, bên cạnh sự vào cuộc của công an, quân đội và sinh viên tình nguyện. Kết quả, chỉ trong 4 ngày triển khai theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng, đến ngày 30/6, cơ bản toàn bộ hệ thống thông tin và chuyển đổi số tại hơn 3.200 xã đã vận hành trơn tru, đáp ứng yêu cầu.

Việc đưa chuyển đổi số trở thành một yếu tố cốt lõi trong quá trình vận hành chính quyền địa phương hai cấp là minh chứng rõ nét cho tầm quan trọng của công tác chuyển đổi số trong quá trình phát triển của nước ta trong kỷ nguyên mới.

Đột phá chiến lược của đất nước

Đưa ra bức tranh toàn cảnh về chuyển đổi số Việt Nam hiện nay, ông Lê Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ), cho biết: Ngay từ khi ban hành Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và tiếp đó là Nghị quyết số 57-NQ/TW, Đảng ta đã xác định chuyển đổi số là một đột phá chiến lược trong phát triển đất nước. Theo đó, các mục tiêu chiến lược được xác định tại Nghị quyết 57 rất rõ ràng: Đến năm 2030, kinh tế số phải chiếm tối thiểu 30% GDP; đến năm 2045, đạt tối thiểu 50% GDP, đưa Việt Nam trở thành một trong 30 quốc gia hàng đầu thế giới về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Để hiện thực hóa những mục tiêu này, Chính phủ đã ban hành hàng loạt chiến lược và đề án quan trọng như: Quyết định số 749/QĐ-TTg (2020) phê duyệt Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến 2025, định hướng 2030 với 3 trụ cột: Chính phủ số, Kinh tế số, Xã hội số; Quyết định số 942/QĐ-TTg (2021) phê duyệt Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030; Quyết định số 411/QĐ-TTg (2022) phê duyệt Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số, xã hội số đến 2025, định hướng 2030; Nghị quyết số 71/NQ-CP (2025) triển khai Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW với 189 nhiệm vụ cụ thể.

Thành tựu bước đầu đã minh chứng rõ rệt cho tính đúng đắn của việc ban hành các văn bản chính sách trên. Theo ông Lê Anh Tuấn, tính đến quý II/2025, xếp hạng Chính phủ số của Việt Nam tăng 15 bậc, lên vị trí 71/193 quốc gia, vùng lãnh thổ. Tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình tính đến tháng 7/2025 đạt 39,85% (khối Bộ 51,85%, khối tỉnh 15,08%), tăng 4,24% so với năm 2024. Doanh thu công nghệ thông tin đạt 2.772 nghìn tỷ đồng, tăng 24%, bằng 65% kế hoạch. Cùng với đó, xuất khẩu phần cứng, điện tử đạt 2.485 nghìn tỷ đồng, tăng 29%, bằng 60% kế hoạch. Trên phương diện xã hội số, đã cấp 17,5 triệu căn cước công dân, 64 triệu tài khoản VNeID với 48 tiện ích, ghi nhận 1,5 triệu lượt sử dụng mỗi ngày. Hạ tầng số cũng bứt phá với 99,3% thôn bản phủ băng rộng di động; tốc độ mạng di động đạt 146,64 Mbps (top 20 thế giới), mạng cố định 203,89 Mbps (top 26 thế giới); phủ sóng 5G đạt 26% dân số; đã cấp 21,8 triệu chứng thư chữ ký số, tương đương 35,18% dân số trưởng thành.

Trong tầm nhìn cho chuyển đổi số quốc gia, ông Lê Anh Tuấn khẳng định, nền tảng thể chế chuyển đổi số hoàn chỉnh là bệ phóng để kiến tạo Việt Nam trong kỷ nguyên số. Tầm nhìn được cụ thể hóa trên ba trụ cột: Xây dựng Nhà nước kiến tạo, thông minh, không khoảng cách, hoạt động theo nguyên tắc "số ngay từ đầu"; quyết định quản lý dựa trên dữ liệu thời gian thực và trí tuệ nhân tạo, dịch vụ công toàn trình, không giấy tờ, cá nhân hóa; hành chính thống nhất, phục vụ, xóa nhòa ranh giới hành chính.

Cùng với đó, xây dựng nền kinh tế số năng động, cạnh tranh, tự chủ, khơi thông nguồn lực, tạo sân chơi bình đẳng; doanh nghiệp nhỏ và vừa được hỗ trợ qua nền tảng số chung, dữ liệu mở; thúc đẩy doanh nghiệp "Make in Vietnam" vươn ra toàn cầu; phát triển kinh tế nền tảng, kinh tế dữ liệu, ứng dụng rộng rãi trí tuệ nhân tạo; nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm Việt Nam.

Đồng thời, xây dựng xã hội số nhân văn, bao trùm, an toàn với con người ở vị trí trung tâm; mọi công dân được kết nối, trang bị kỹ năng số, được bảo vệ toàn diện. Văn hóa dân tộc lan tỏa mạnh mẽ trên môi trường số, kiến tạo xã hội học tập suốt đời, thích ứng với công nghệ mới.

Đây không chỉ là những mục tiêu mang tính dài hạn, mà còn là định hướng chiến lược, khẳng định quyết tâm chính trị cao của Đảng, Nhà nước, để đưa chuyển đổi số trở thành nền tảng phát triển, làm động lực đưa Việt Nam vươn mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.