Dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận: Nhiều vướng mắc cần tháo gỡ

Dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận là dự án trọng điểm của quốc gia, lần đầu tiên được triển khai xây dựng tại Ninh Thuận (cũ), nay là tỉnh Khánh Hòa. 

Thực hiện Nghị quyết số 174/2024/QH15 của Quốc hội khoá XV về tiếp tục thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, tỉnh Khánh Hòa xem đây là nhiệm vụ cao cả và thực hiện trách nhiệm một cách nghiêm túc theo chỉ đạo của Trung ương. Thời gian qua, những phần việc Thủ tướng Chính phủ giao, được tỉnh Khánh Hòa triển khai một cách khẩn trương, quyết liệt. Tuy nhiên, để hoàn thành bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư vào cuối năm 2025 theo như cam kết với Chính phủ là một vấn đề khó đối với tỉnh Khánh Hòa hiện nay.

Theo UBND tỉnh Khánh Hòa, tỉnh đã cam kết sẽ hoàn thành giao mặt bằng dự án vào cuối năm 2025. Tuy nhiên, thời gian qua, trong quá trình triển khai các phần việc được Thủ tướng Chính phủ giao đã phát sinh nhiều yếu tố mới liên quan đến dự án. Cụ thể, khoảng cách an toàn vùng dự án đã có sự thay đổi so với trước đây. Hiện, việc này vẫn chưa được sự thống nhất từ các bộ, ngành Trung ương.

Đối với vị trí khu tái định cư cho người dân tại dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, đến nay không thay đổi. Tuy nhiên, đối với dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2, do hiện nay Bộ Khoa học và Công nghệ vẫn chưa thống nhất khoảng cách an toàn từ nhà máy đến khu dân cư, nên UBND tỉnh Khánh Hòa chưa có cơ sở đẩy mạnh tuyên truyền và lựa chọn vị trí phù hợp để xây dựng khu tái định cư cho người dân vùng dự án.

Trước đó, khu tái định cư này được xác định tại thôn Thái An (xã Vĩnh Hải) với diện tích 54 ha. Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế cũng như ý kiến của Bộ Khoa học và Công nghệ, địa điểm trên có một phần đất nằm trong bán kính 1 km tính từ hàng rào nhà máy, thuộc khu vực cấm khu dân cư theo khuyến cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Vì lẽ đó, UBND tỉnh Khánh Hòa buộc phải khảo sát lại vị trí mới tại thôn Nhơn Hải và Thanh Hải (xã Vĩnh Hải) để xây dựng khu tái định cư cho người dân nằm ngoài vùng PAZ (vùng bảo vệ khẩn cấp), đảm bảo cả về an toàn lẫn điều kiện sống cho người dân. Và để làm việc này phải mất khá nhiều thời gian, ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ triển khai dự án.

Bên cạnh đó, vốn thực hiện giải phóng mặt bằng, tái định canh, định cư… cũng quá lớn, mới đây, được Trung ương phân bổ khoảng 1/3 so với tổng mức đầu tư triển khai các dự án thành phần. Việc xác minh nguồn gốc đất, di dời nghĩa trang cho người dân… gặp không ít khó khăn. Hơn nữa, việc tinh gọn bộ máy, sáp nhập hệ thống chính quyền 2 cấp vừa qua cũng ảnh hưởng đến tiến độ triển khai dự án do cán bộ làm công tác kiểm kê, làm hồ sơ quy chủ, bồi thường, giải phóng mặt bằng trước đây đã chuyển công tác khác.

Ông Trịnh Minh Hoàng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa cho biết, dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận là dự án lớn, vốn đầu tư để triển khai các dự án thành phần (di dân, tái định cư, định canh…) cho hai nhà máy ước khoảng 12.392 tỷ đồng. Đến nay, tỉnh đã được Trung ương phân bổ 3.236 tỷ đồng. UBND tỉnh cam kết sớm hoàn thành giải ngân số vốn được nhận trong năm 2025 và mong Chính phủ sớm bổ sung vốn ngân sách còn lại tạm tính khoảng 9.156 tỷ đồng để thực hiện giải phóng mặt bằng.

Qua rà soát thực tế, tổng diện tích đất thu hồi để thực hiện hai dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 (tại xã Phước Dinh) và Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2 (tại xã Vĩnh Hải) là hơn 1.130 ha. Trong đó diện tích vùng lõi 2 nhà máy trên 814 ha. Cụ thể nhà máy 1 trên 409 ha và nhà máy 2 trên 405 ha, với 1.153 hộ/5.229 nhân khẩu bị ảnh hưởng.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa Trịnh Minh Hoàng cho biết thêm, để triển khai dự án, tỉnh cũng đã rất quyết liệt thực hiện những phần việc được Trung ương giao. Công tác giải phóng mặt bằng và di dân, tái định cư 2 dự án điện hạt nhân đã cơ bản hoàn thành việc kiểm kê. Tổng diện tích hai khu tái định cư nhà máy gần 120 ha, khu dân cư chỉnh trang trên 13 ha, khu nghĩa trang hơn 22 ha, khu trạm bơm 0,59 ha, khu tái định canh trên 159 ha.

Người dân vùng dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận (xã Vĩnh Hải và xã Phước Dinh) bày tỏ, từ khi Quốc hội khóa XV ban hành Nghị quyết số 174/2024/QH15 về tiếp tục thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, người dân luôn nhận thức sâu sắc về sự cần thiết phải thực hiện dự án. Vì thế, người dân luôn đồng thuận, tạo mọi thuận lợi để chính quyền các cấp tiến hành thực hiện các phần việc có liên quan đến dự án. Cái khó làm ảnh hưởng tiến độ dự án không phải đến từ người dân, mà là nút thắt về cơ chế, chính sách chưa kịp thời tháo gỡ để sớm khai thông.'