Trong không khí chính trị sôi nổi, trách nhiệm và tràn đầy niềm tin hướng về Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, cùng với những góp ý cho các lĩnh vực kinh tế, quốc phòng, đối ngoại, vấn đề văn hóa tiếp tục thu hút sự quan tâm sâu rộng của giới nghiên cứu, văn nghệ sĩ, trí thức và đông đảo nhân dân.

>>> Chuyên đề LẤY Ý KIẾN DỰ THẢO VĂN KIỆN ĐẠI HỘI XIV CỦA ĐẢNG

Không chỉ được xác định là nền tảng tinh thần của xã hội, văn hóa còn được nhắc đến như nguồn lực nội sinh, động lực tinh thần quan trọng để đất nước phát triển nhanh và bền vững. Lịch sử dân tộc đã chứng minh: mỗi bước chuyển mình của Tổ quốc đều đi cùng một tầm cao mới của văn hóa và con người Việt Nam.

Xây dựng hệ giá trị Việt Nam thời đại mới

Nhiều ý kiến cho rằng Dự thảo Báo cáo cần nhấn mạnh hơn việc hoàn thiện hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam, coi đây là nền móng tư tưởng – đạo đức cho thời kỳ phát triển mới.

Trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số mạnh mẽ, sự va đập giá trị và lối sống là điều không thể tránh khỏi. Điều quan trọng là phải xác lập chuẩn mực văn hóa Việt Nam hiện đại trên nền tảng truyền thống tốt đẹp, hướng con người tới trung thực – sáng tạo – nhân ái – trách nhiệm – khát vọng vươn lên.

Theo ông Nguyễn Quốc Hưng (phường Cửa Nam, Hà Nội), các hệ giá trị cần được cụ thể hóa thành chuẩn mực ứng xử hằng ngày, từ trường học, công sở đến cộng đồng. Quan trọng hơn, nêu gương phải đi trước; cán bộ, đảng viên, người đứng đầu phải là những người lan tỏa giá trị bằng hành động.

Cùng với đó, giáo dục – truyền thông – gia đình cần phối hợp tạo môi trường nuôi dưỡng nhân cách, khơi dậy tinh thần trung thực, nhân ái, trách nhiệm và sáng tạo.

Giá trị chỉ thực sự sống khi người dân nhìn thấy và cảm nhận được trong mỗi chính sách và mỗi hành vi của bộ máy công quyền. Hay nói cách khác, giá trị văn hóa không chỉ được viết trong văn kiện mà phải được đo bằng hành vi, bằng nêu gương, bằng kết quả phục vụ nhân dân.

Đổi mới cơ chế để văn hóa trở thành động lực phát triển

Một yêu cầu cấp thiết được đặt ra là đổi mới mạnh mẽ cơ chế, chính sách phát triển văn hóa. Không ít ý kiến đề xuất cần tiếp cận văn hóa như một ngành công nghiệp đặc thù, nơi sáng tạo là tài nguyên vô hạn và tài năng là tài sản quốc gia.

Theo đó, cần:

• Ưu tiên nguồn lực quy mô và dài hạn cho văn hóa

• Hình thành thị trường công nghiệp văn hóa minh bạch, hiện đại

• Phát triển hệ sinh thái sáng tạo gắn với không gian công cộng, công nghệ số

• Trao quyền tự chủ và trách nhiệm rõ ràng cho địa phương trong bảo tồn, phát huy di sản

• Khuyến khích xã hội hóa, đồng hành của doanh nghiệp và cộng đồng sáng tạo

Một nền văn hóa mạnh cần sự đầu tư thông minh, cơ chế thông thoáng và niềm tin vào sức sáng tạo Việt Nam.

Để văn hóa thực sự trở thành động lực, ông Nguyễn Văn Cường (Hà Nội) cho rằng điểm mấu chốt là chuyển tư duy từ "xin – cho" sang tư duy kinh tế sáng tạo. Chúng ta cần:

• Cơ chế minh bạch, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ

• Không gian sáng tạo và hạ tầng văn hóa hiện đại

• Mô hình hỗ trợ tài năng trẻ, nghệ sĩ độc lập

• Kết nối văn hóa với du lịch, công nghệ và thương hiệu quốc gia

Điều quan trọng nhất là tin vào sức sáng tạo của người Việt và tạo điều kiện cho sáng tạo nở hoa.

Bảo tồn bản sắc – thắp lửa sáng tạo

Việt Nam sở hữu kho tàng di sản phong phú bậc nhất khu vực. Tuy nhiên, bảo tồn không chỉ dừng ở gìn giữ, mà phải làm sống di sản trong đời sống đương đại.

Ông Hưng kiến nghị cần đẩy mạnh:

• Ứng dụng công nghệ trong trưng bày, giới thiệu di sản

• Đưa di sản vào giáo dục, du lịch, sản phẩm văn hóa

• Xây dựng bảo tàng, nhà hát, không gian nghệ thuật thành trung tâm văn hóa sống, kiến tạo trải nghiệm cho công chúng

Không chỉ học thế giới, Việt Nam cần sáng tạo theo bản sắc riêng, đúng tinh thần Văn hiến – Bản sắc – Sáng tạo.

Văn hóa lãnh đạo và văn hóa công vụ

Một nội dung được nhiều người đề xuất nhấn mạnh là xây dựng văn hóa lãnh đạo – văn hóa công vụ – văn hóa nêu gương.

Khi cán bộ thực sự liêm chính, tận tụy, đặt Nhân dân vào trung tâm; khi mỗi cơ quan, mỗi địa phương coi văn hóa hành chính là danh dự, niềm tin xã hội được củng cố, sức mạnh quốc gia được nhân lên.

Một số kiến nghị trọng tâm

Để văn hóa thực sự "mở đường, dẫn lối", các ý kiến đề xuất Đại hội XIV xem xét:

1. Xây dựng Chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa và sáng tạo quốc gia đến năm 2045

2. Thành lập Quỹ Phát triển Văn hóa và Công nghiệp Sáng tạo Việt Nam

3. Cơ chế đặc thù để phát hiện, đào tạo, bảo vệ và trọng dụng tài năng văn hóa – nghệ thuật

4. Thúc đẩy giáo dục văn hóa, lịch sử theo hướng trải nghiệm – thực hành – sáng tạo

5. Đưa tiêu chí văn hóa vào đánh giá cán bộ, chất lượng quản trị địa phương

Từ Diên Hồng đến hôm nay, văn hóa luôn là cội nguồn sức mạnh giúp dân tộc vượt qua mọi thử thách. Một Việt Nam hùng cường phải bắt đầu từ một nền văn hóa mạnh, một tinh thần lớn, một bản sắc tỏa sáng...