Công ước Hà Nội: Tăng sức đề kháng tài chính trước nguy cơ rửa tiền

Việc Việt Nam đảm nhận vai trò chủ trì Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng đánh dấu bước tiến quan trọng trong hội nhập quốc tế về an ninh mạng và an ninh tài chính. 

Trong bối cảnh tội phạm sử dụng công nghệ cao ngày càng tinh vi, công tác phòng, chống rửa tiền trở thành một trong những trụ cột quan trọng để bảo vệ hệ thống tài chính và củng cố lòng tin vào nền kinh tế số của Việt Nam.

Theo Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Ngọc Cảnh, việc hoàn thiện khung pháp lý về phòng, chống rửa tiền là nhiệm vụ then chốt trong Kế hoạch hành động quốc gia mà Chính phủ đang triển khai. Thông tư số 27/2025/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hướng dẫn thực hiện một số điều của Luật Phòng, chống rửa tiền, có hiệu lực từ 1/11/2025, được xem là một bước tiến lớn trong quá trình này. Thông tư quy định các tổ chức tài chính, trung gian thanh toán phải báo cáo giao dịch từ 500 triệu đồng trong nước hoặc 1.000 USD quốc tế trở lên, đồng thời tăng cường cơ chế giám sát, rà soát và tạm dừng giao dịch nghi vấn. Việc chuyển đổi sang báo cáo điện tử hóa hoàn toàn giúp nâng cao tính minh bạch, đồng thời giảm rủi ro trong xử lý thủ công.

Cùng với việc hoàn thiện quy định về báo cáo và giám sát giao dịch, Chính phủ cũng đang mở rộng khung quản lý sang lĩnh vực tài sản số – khu vực có nguy cơ cao bị lợi dụng cho hoạt động rửa tiền. Cụ thể, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hóa yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về phòng, chống rửa tiền. Đây được xem là bước đi kịp thời để tạo hành lang pháp lý, khẳng định quyết tâm kiểm soát chặt chẽ các hoạt động giao dịch tài sản số – lĩnh vực tiềm ẩn nhiều nguy cơ rửa tiền xuyên biên giới.

TS. Nguyễn Thái Hà, Trưởng khoa Luật – Học viện Ngân hàng, nhận định hệ thống pháp luật về phòng, chống rửa tiền của Việt Nam đã tiệm cận chuẩn mực quốc tế, song vẫn còn thiếu đồng bộ, đặc biệt trong việc điều chỉnh các loại hình tài sản ảo và giao dịch số - kẽ hở mà tội phạm có thể khai thác để rửa tiền.

"Đặc biệt chúng ta chưa thật sự có một khung pháp lý đối với tài sản ảo chính là lỗ hổng lớn nhất có thể bị các đối tượng rửa tiền khai thác", TS. Nguyễn Thái Hà nhấn mạnh.

Theo vị chuyên gia, để nâng cao hiệu quả phòng chống rửa tiền, Việt Nam cần đồng bộ hóa hệ thống pháp luật; nâng cao hiệu quả thực thi; nâng cao hơn nữa trình độ của các chủ thể có liên quan đến hoạt động phòng, chống rửa tiền để có thể nhanh chóng nhận dạng được các giao dịch đáng ngờ, kể cả những giao dịch được thực hiện bằng những phương thức thủ đoạn mới.

Khi khung pháp lý được củng cố, công nghệ sẽ đóng vai trò hỗ trợ quan trọng trong thực thi, giúp các cơ quan chức năng phát hiện sớm giao dịch bất thường và tăng hiệu quả giám sát.

TS. Nguyễn Thái Hà đề xuất Việt Nam cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) trong hệ thống giám sát giao dịch. Các cơ quan chức năng từ Ngân hàng Nhà nước, Bộ Công an đến Bộ Thông tin và Truyền thông, cần xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành chặt chẽ, bảo đảm thông tin về giao dịch, danh tính và dòng tiền được chia sẻ kịp thời.

Ông cũng nhấn mạnh yếu tố răn đe: "Phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm minh đối với mọi hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống rửa tiền nhằm tạo năng lực răn đe đối với những đối tượng liên quan".

Trên bình diện quốc tế, việc Việt Nam chủ trì Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng thể hiện cam kết đồng hành cùng cộng đồng quốc tế trong chia sẻ dữ liệu, phối hợp truy vết tài chính và ngăn chặn tội phạm xuyên biên giới.

Có thể thấy, việc đồng thời hoàn thiện luật pháp, ứng dụng công nghệ giám sát và tăng cường hợp tác quốc tế chính là ba trụ cột giúp Việt Nam củng cố "lá chắn" chống rửa tiền. Trong bối cảnh đảm nhiệm vai trò chủ trì Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, Việt Nam đang khẳng định quyết tâm không chỉ bảo vệ an ninh tài chính quốc gia, mà còn đóng góp vào nỗ lực toàn cầu chống tội phạm xuyên biên giới trong kỷ nguyên số.