Những ngày nước lũ bủa vây miền Bắc rồi dồn dập ở miền Trung, trên bầu trời xám xịt bỗng xuất hiện những "đường bay" rất đặc biệt.

Đó là đường bay của những chiếc drone nông nghiệp vốn quen với ruộng đồng, nay bất ngờ trở thành "cầu hàng không mini" mang lương thực, thuốc men, nước uống vào tận những mái nhà bị cô lập.

Đứng phía sau những chuyến bay ấy là nhóm Phản ứng nhanh Drone 3 miền - tập hợp những người trẻ mê công nghệ đến từ nhiều nơi, làm nhiều nghề khác nhau nhưng cùng chung một mục tiêu: hễ nơi nào xảy ra thiên tai, nơi đó họ sẽ tìm đến, liên hệ với chính quyền địa phương, xin phép bay, bố trí bãi tập kết đồ cứu trợ, bãi cất/hạ cánh rồi đưa những chiếc drone lao vào rốn lũ.

Kỹ sư Nguyễn Xuân Huy đồng hành cùng Phản ứng nhanh Drone 3 miền từ những chuyến bay đầu tiên ở vùng lũ phía Bắc cho biết, ý tưởng dùng drone nông nghiệp cứu trợ bắt đầu từ những hình ảnh người dân vùng lũ Thái Nguyên, Bắc Giang bị cô lập nhiều ngày, đường sá tê liệt, tàu thuyền không tiếp cận được.

"Lúc đó, một số bạn trẻ đã chủ động gom những chiếc drone nông nghiệp vẫn dùng để phun thuốc, gieo sạ, rồi nghĩ cách tận dụng để chở hàng cứu trợ. Mỗi người một nơi, nghề nghiệp khác nhau, nhưng đều chung suy nghĩ: mình có máy, có kỹ năng, không thể đứng ngoài khi bà con đang cần" - kỹ sư Nguyễn Xuân Huy chia sẻ.

Ở Thái Nguyên, Bắc Giang, nhóm Phản ứng nhanh Drone 3 miền lần đầu tập hợp được một lực lượng tương đối đông đảo. Thành viên nhóm mang máy từ nhiều tỉnh về, người có drone nông nghiệp, người có flycam, người có xe bán tải, người lo liên hệ chính quyền cơ sở để xin phép, tìm bãi tập kết và cất cánh. Từ đó, một mô hình cứu trợ trên không bắt đầu hình thành.

"Muốn bay được, không chỉ cần một người cầm điều khiển" - anh Huy nói. "Mỗi lần triển khai, phải có một đội hậu cần đứng phía sau: bãi đáp, bãi cất cánh, máy phát điện để sạc pin, người liên hệ với đầu mối ở địa phương".

Quy trình cơ bản được nhóm thống nhất: trước tiên dùng flycam bay trinh sát, đánh dấu vị trí những mái nhà, cụm dân đang cô lập. Từ các hình ảnh đó, họ xác định điểm an toàn có thể thả hàng, tránh dây điện, nóc nhà yếu, cây cao. Sau khi đã nắm tương đối địa hình trên không, drone nông nghiệp - loại máy to, có tải trọng tốt hơn - mới được đưa vào, treo hàng cứu trợ để bay vào đúng tọa độ. Mỗi chuyến bay thường chỉ kéo dài 9-15 phút, phạm vi từ 1,5 - 2km, tải trọng hàng hóa tối đa 50kg, thực hiện nhiệm vụ và quay về an toàn.

"Thời lượng bay và quãng đường ngắn, nên chuyện ưu tiên điểm nào, gói hàng gì, đi theo lộ trình nào… đều phải tính rất kỹ. Nếu không, vừa tốn pin, vừa không chắc đưa được hàng đến đúng nơi bà con đang cần nhất" - anh Huy nói.

Sau những đợt lũ phía Bắc, Phản ứng nhanh Drone 3 miền ngày càng gắn kết và có thêm kinh nghiệm. Khi lũ lớn dồn dập tràn xuống miền Trung, nhóm gần như ngay lập tức kích hoạt lại cách làm cũ: gọi nhau từ nhiều nơi, gom máy, chuẩn bị hậu cần rồi liên hệ chính quyền các địa phương bị ảnh hưởng nặng để xin phối hợp.

Lần này, khối lượng công việc lớn hơn, vùng ngập rộng hơn. Nhu cầu cứu trợ khẩn cấp cho người dân miền Trung lại càng thôi thúc những người cầm điều khiển drone phải tận dụng tối đa từng phút bay. Nhiều điểm bị nước vây bốn phía, ghe xuồng không thể áp sát, bãi đáp trực thăng không có, nên khả năng tiếp cận trên không của drone trở thành một phương án hiệu quả.

"Mỗi chuyến bay chỉ chở được một lượng hàng nhất định, không thể giải quyết hết khó khăn cho một khu vực rộng, nhưng ít nhất có thể mang đến nước uống, mì tôm, thuốc men… giúp bà con cầm cự thêm trong khi chờ lực lượng khác tiếp cận" - anh Huy chia sẻ.

Điều khiến các thành viên Phản ứng nhanh Drone 3 miền nhớ nhất chính là những hình ảnh thu lại qua màn hình điều khiển. Ở các vùng lũ, qua camera của drone, những mái nhà ướt sũng, những khoảng sân bé nhỏ còn nhô lên giữa biển nước hiện rõ. Có nơi, người dân đứng xếp hàng trên mái, giơ tay vẫy khi thấy chiếc máy bay nhỏ xuất hiện trên đầu.

"Đặc biệt trong chuyến cứu trợ miền Trung gần đây, có hình ảnh mà anh em đều rất xúc động" - anh Huy nói tiếp. "Khi drone thả mấy chai nước, vài gói mì tôm xuống một mái nhà, qua màn hình điều khiển, chúng tôi thấy người dân chắp tay vái lên chiếc drone như một cách gửi lời cảm ơn. Chỉ là những món đồ rất nhỏ, nhưng trong hoàn cảnh đó, với họ là rất quý. Cảnh ấy khiến chúng tôi càng ý thức rõ hơn trách nhiệm của mình trong mỗi lần bấm cần điều khiển".

Từ hành trình cứu trợ ở Thái Nguyên, Bắc Giang đến miền Trung, điểm chung mà kỹ sư Nguyễn Xuân Huy nhìn thấy là tinh thần tự nguyện, chủ động của các thành viên Phản ứng nhanh Drone 3 miền. Mỗi người một nghề, một hoàn cảnh, nhưng khi lũ lên, tất cả gác lại công việc riêng để cùng nhau dựng bãi đáp, nổ máy phát, kiểm tra pin, cho flycam bay trinh sát rồi điều khiển drone nông nghiệp treo hàng lao vào vùng ngập.

Chính từ những trải nghiệm đó, anh và các thành viên nhóm Phản ứng nhanh Drone 3 miền mong muốn mô hình này trong tương lai sẽ được vận hành chuyên nghiệp hơn. Không chỉ dừng lại ở những nhóm thiện nguyện tự phát, mà sẽ có những đội hình được huấn luyện bài bản, được trang bị thiết bị chuyên dụng hơn ngay tại các địa phương.

"Điều anh em mong nhất là các tỉnh, thành phố, đặc biệt là những nơi thường xuyên chịu thiên tai, có thể sở hữu những bộ thiết bị phù hợp, có lực lượng được đào tạo để khi cần là triển khai ngay. Khi đó, những chiếc drone sẽ trở thành một phần trong phương án cứu hộ cứu nạn chính thức, chứ không chỉ là sáng kiến nhất thời trong những mùa lũ đặc biệt" - kỹ sư Huy bày tỏ.

Hành trình từ vùng lũ Thái Nguyên, Bắc Giang đến miền Trung của Phản ứng nhanh Drone 3 miền chưa phải là câu chuyện hoàn chỉnh, mà mới là những bước đi ban đầu. Nhưng từ những "đường bay" nhỏ bé giữa trời mưa gió ấy, đã thấy rõ hơn một hướng tiếp cận mới trong công tác cứu trợ thiên tai: tận dụng sức trẻ, kiến thức công nghệ và những phương tiện tưởng như chỉ để làm nông nghiệp, quay phim… để nối thêm cánh tay hỗ trợ đến với người dân vùng lũ, nhanh hơn và gần hơn.

Sau câu chuyện với kỹ sư Nguyễn Xuân Huy, Thể thao và Văn hoá (TTXVN) tiếp tục liên hệ với Lê Long - thành viên nhóm Phản ứng nhanh Drone 3 miền, hiện đang cùng các thành viên khác tích cực tham gia cứu trợ đồng bào bị lũ lụt ở miền Trung.

Nếu như kỹ sư Huy mang đến góc nhìn của một người làm kỹ thuật, thì câu chuyện của Long là những lát cắt rất đời thường: chuyện thu xếp gia đình, tự bỏ tiền túi, chạy xe hàng nghìn cây số xuyên đêm cho kịp và những khoảnh khắc "rưng rưng" nhìn bà con qua màn hình điều khiển drone.

Long bảo, nhìn vào nhóm Phản ứng nhanh Drone 3 miền dễ tưởng như một đội hình chuyên nghiệp, nhưng thực ra "bọn em mỗi người một nghề, mỗi người một nơi". Có người làm kỹ thuật, có người làm kinh doanh, có người làm dịch vụ liên quan đến drone, có người đơn giản chỉ mê công nghệ. Họ đến từ Phú Thọ, Hà Tĩnh, Nghệ An, Gia Lai, Đắk Lắk và cả miền Tây… - nối với nhau bằng những cuộc gọi, đoạn chat, tín hiệu cảnh báo thiên tai.

"Nhưng khi thiên tai xảy ra, tụi em đều có chung một suy nghĩ: mình đang có sẵn trang thiết bị dùng trong công việc hằng ngày như drone nông nghiệp, flycam, có anh em còn có cả ca nô, thì không thể đứng ngoài" - Long kể. "Thế là mỗi người tự thu xếp. Người san bớt việc ở cơ quan cho đồng nghiệp, người xin nghỉ phép mấy ngày, có anh em thì gác luôn việc đang làm dở để đi. Gia đình thì không ai phản đối, nhưng ai cũng lo, vì biết bọn em đang đi vào vùng nguy hiểm".

Nhiều thành viên của nhóm không sống tại vùng lũ trong đợt này, nhưng không ít người từng trải qua cảnh nước lên tận nóc nhà ở quê mình trong những mùa bão lũ trước, nên hiểu rất rõ cảm giác ngồi trên mái nhà chờ cứu trợ. "Chắc vì từng trải qua nên bọn em càng muốn có mặt ở những chỗ đang gặp nạn. Thậm chí luôn nghĩ phải nhanh hơn lũ dữ, đặng mới có thể giúp được nhiều người" - Long nói.

Khi quyết định đi, việc đầu tiên của nhóm không phải là bật máy lên bay, mà là… mở danh bạ. "Bọn em thường kết nối ngay với các đội nhóm, cộng đồng thiện nguyện khác" - Long giải thích. "Bên em lo phần máy móc, phương án bay. Các hội nhóm bạn thì gom nhu yếu phẩm: nước uống, mì tôm, sữa, thuốc men… Cùng phối hợp để hàng đến được với bà con sớm nhất".

Xăng xe, chỗ ở, bữa cơm… hầu hết do anh em tự lo. Nhiều chuyến, cả nhóm tự bỏ tiền túi; cũng có những nơi, khi biết nhóm vào hỗ trợ, bà con dành chỗ ngủ, nấu cho bữa cơm nóng. "Đi giúp bà con, nhưng nhiều khi bọn em lại nhận được rất nhiều tình cảm" - Long xúc động.

Điều khiến anh xúc động nhất là những quãng đường mà một số thành viên đã vượt qua chỉ để "kịp bay cùng lũ". "Có anh em chạy xe hơn 1.000 km, thậm chí 1.500 km, xuyên đêm vào miền Trung" - Long kể. "Chỉ kịp về nhà thu đồ, chất drone, pin, đồ nghề lên xe rồi đi. Đến nơi là nhào vào lắp máy, khảo sát đường bay, gần như không nghỉ. Nhìn những chuyến xe đó, em thấy cái tình đồng chí, nghĩa đồng bào của mình lớn lắm".

Trong câu chuyện với kỹ sư Nguyễn Xuân Huy như đã kể ở trên, bạn đọc đã hiểu cách nhóm tổ chức quy trình bay, dùng flycam trinh sát, bố trí bãi đáp, tính toán thời lượng và phạm vi bay… thì ở câu chuyện của Long, hiện lên rõ hơn phần "hậu trường" lặng lẽ: những đêm thiếu ngủ, những bữa ăn vội nơi bãi đáp, những phút cả đội phải chấp nhận đứng nhìn mưa gió mà không thể cất cánh.

"Khó khăn nhất vẫn là mưa to, gió lớn và ban đêm" - Long cho biết. "Những lúc đó không bay được. Bay là nguy hiểm cho bà con phía dưới, vì mình không nhìn rõ vật cản như dây điện, mái tôn, cây cối… Khi kéo hàng vào mà không nhìn rõ chướng ngại thì không thể liều. Có khi rất muốn cố, nhưng vẫn phải chấp nhận dừng".

Thi thoảng, trong quá trình vận hành cũng có vài trục trặc nhỏ về thiết bị, nhưng theo Long, "đều trong tầm kiểm soát". Quan trọng nhất là cả đội luôn giữ một nguyên tắc: không coi rủi ro là chuyện nhỏ, bởi bất cứ sự cố nào trên không cũng có thể gây nguy hiểm cho người người dân ở dưới.

Nhóm Phản ứng nhanh Drone 3 miền lo phần máy móc, phương án bay. Các hội nhóm bạn thì gom nhu yếu phẩm: nước uống, mì tôm, sữa, thuốc men…

Những gì đọng lại sâu nhất trong Long không phải là con số chuyến bay hay khối lượng hàng đã chuyển, mà là những gương mặt nhìn thấy qua màn hình điều khiển. Anh kể về Bắc Giang - nơi từng chứng kiến cảnh bà con trải chăn nệm trên mái nhà để ngủ, dưới là nước ngập, trên là mưa lất phất. "Khi tụi em cho drone bay đến gần, nhìn qua màn hình thấy bà con đứng dậy, vẫy tay cảm ơn. Chỉ là vài túi đồ thôi, nhưng cảm xúc lúc đó rất khó tả".

Và sau đợt cứu trợ ở Bắc Giang, Long và các bạn quyết định "làm cho tới nơi tới chốn" bằng cách lập hẳn cộng đồng Phản ứng nhanh Drone 3 miền. "Giờ nhóm đã có khá nhiều anh em trải dài từ Bắc vào Nam, tận miền Tây," Long kể. "Khi có cảnh báo thiên tai ở đâu, anh em gần đó sẽ chủ động phối hợp với cơ quan chức năng, trực chiến tại chỗ. Bọn em cố gắng để mỗi lần 'lên đường' bớt đột ngột hơn, có tổ chức hơn".

Long rất đồng tình với mong muốn mà Trung tá Nguyễn Xuân Huy chia sẻ: những gì Phản ứng nhanh Drone 3 miền đang làm hôm nay, về lâu dài nên được phát triển thành một mô hình chuyên nghiệp, với sự tham gia trực tiếp của các địa phương thường xuyên xảy ra thiên tai. "Điều anh em mong nhất là các tỉnh, thành phố có thể sở hữu những bộ thiết bị phù hợp và có lực lượng được đào tạo bài bản, để khi cần là triển khai ngay," Long nói. "Lúc đó, tụi em - những nhóm thiện nguyện - có thể hỗ trợ, phối hợp, chứ không phải lúc nào cũng tự mình xoay xở".

Câu chuyện của Lê Long, sau những điều Trung tá Nguyễn Xuân Huy đã kể, giống như phần "hậu trường" của những chiếc drone đang lặng lẽ bay giữa lũ: phía sau mỗi đường bay là cả một gia đình đang lo lắng, một nhóm bạn đang thay nhau chạy xe, một cộng đồng đang âm thầm góp sức.

Và phía sau mỗi túi hàng được thả xuống mái nhà, không chỉ có vài chai nước, mấy gói mì, mà còn có cả một niềm tin rất giản dị: trong hoạn nạn, vẫn luôn có những người trẻ sẵn sàng lên đường.