Chuyển đổi số: Lấy người dân, người dùng làm trung tâm

Luật Chuyển đổi số vừa được Quốc hội thông qua vào ngày 11/12, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, được xem là bước đi quan trọng nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ cho lĩnh vực chuyển đổi số.

Luật Chuyển đổi số của Việt Nam được đánh giá là một Luật khung đặc biệt và tiên phong trên thế giới vì nó tạo ra khuôn khổ pháp lý toàn diện, thống nhất cho quốc gia số, xử lý những vấn đề mới mẻ về chính phủ số, kinh tế số, xã hội số. Cùng với đó, Luật thiết lập cơ chế quản trị chuyển đổi số quốc gia, điều mà chưa quốc gia nào có một đạo luật tương tự bao quát toàn diện như vậy.

Một điểm nhấn quan trọng của Luật là nguyên tắc "khai báo một lần là mặc định", tăng cường kết nối, chia sẻ và sử dụng lại dữ liệu, giúp giảm trùng lặp thủ tục, nâng cao hiệu quả quản lý và năng lực ra quyết định. Có thể nói Luật Chuyển đổi số được xây dựng trên quan điểm lấy người sử dụng làm trung tâm, coi đây là nền tảng cho mọi hoạt động số hóa.

Luật khẳng định việc lấy dữ liệu làm trung tâm, dữ liệu phải được thu thập, quản lý, chia sẻ, khai báo một lần và sử dụng hiệu quả để nâng cao chất lượng ra quyết định và chất lượng dịch vụ. Hệ thống phải được thiết kế dựa trên chuẩn mở, kiến trúc mở, hỗ trợ kết nối, tích hợp ngay từ đầu, giao diện lập trình ứng dụng theo chuẩn tạo thuận lợi cho chia sẻ dữ liệu và liên thông giữa các hệ thống.

Luật yêu cầu bảo đảm an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu và quyền riêng tư theo quy định; triển khai linh hoạt, thích ứng với sự phát triển nhanh của công nghệ; đồng thời bảo đảm tính bao trùm, minh bạch và trách nhiệm giải trình đối với mọi quyết định dựa trên công nghệ số. Luật cũng khuyến khích gắn hoạt động chuyển đổi số với việc đo lường, đánh giá, giám sát và cải thiện liên tục nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ. Các cơ quan nhà nước có trách nhiệm tuân thủ các nguyên tắc này. Các tổ chức, doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước được khuyến khích áp dụng trong hoạt động của mình.

Điều 7 Luật Chuyển đổi số cũng quy định rõ nguyên tắc kiến trúc và thiết kế hệ thống số. Các hệ thống phải được thiết kế theo hướng sử dụng nền tảng số và các thành phần dùng chung, khai thác hiệu quả hạ tầng điện toán đám mây, bảo đảm khả năng mở rộng linh hoạt và tối ưu chi phí.

Có thể nói, người sử dụng được đặt ở vị trí trung tâm trong quá trình thiết kế hệ thống số, bảo đảm tính thuận tiện, dễ tiếp cận, dễ dùng, phù hợp với nhiều nhóm đối tượng, bao gồm người yếu thế và các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.

Luật Chuyển đổi số quy định, cơ quan quản lý nhà nước về chuyển đổi số có trách nhiệm xây dựng và công bố bộ chỉ số đánh giá mức độ chuyển đổi số thống nhất, xây dựng, quản lý, vận hành Nền tảng thống kê, đo lường, giám sát, đánh giá triển khai chuyển đổi số; định kỳ hằng năm tổ chức đánh giá mức độ chuyển đổi số của quốc gia, các bộ, ngành, địa phương; kết quả đánh giá được công bố công khai và là căn cứ xếp hạng, khen thưởng, điều chỉnh chính sách, ưu tiên bố trí kinh phí cho các cơ quan, địa phương.

Luật Chuyển đổi số yêu cầu các cơ quan nhà nước có trách nhiệm cung cấp dịch vụ công, quản trị nội bộ và điều hành trên môi trường số, trừ trường hợp pháp luật quy định khác. Các hoạt động chỉ đạo, điều hành phải dựa trên dữ liệu số đầy đủ, chính xác và kịp thời. Quy trình nghiệp vụ phải được rà soát, chuẩn hóa, tái cấu trúc, bảo đảm tinh gọn, không trùng lặp và tăng cường tự động hóa.

Các thủ tục hành chính được cung cấp mặc định theo hình thức dịch vụ công trực tuyến toàn trình, chỉ chuyển sang hình thức một phần trong trường hợp pháp luật quy định khác hoặc khi xảy ra sự cố kỹ thuật chưa thể khắc phục ngay. Cơ quan nhà nước có trách nhiệm hướng dẫn, hỗ trợ người dân, công khai quy trình xử lý hồ sơ và kết quả, đồng thời xử lý nghiêm cán bộ yêu cầu thêm giấy tờ khi hệ thống đã kết nối được với cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu chuyên ngành.

Có thể nói Luật Chuyển đổi số là bước tiến lớn trong việc thể chế hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển quốc gia số. Việc ban hành luật thể hiện quyết tâm xây dựng nền tảng pháp lý đồng bộ, tạo động lực cho phát triển kinh tế số, xã hội số, hướng tới Chính phủ số hoạt động hiệu quả, phục vụ người dân và doanh nghiệp.

>>> XEM THÊM TIN TỨC TẠI ĐÂY