Chiến thắng trận đầu của Hải quân nhân dân Việt Nam: Chiến thắng của bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam

Ngày 2 và 5/8/1964, Hải quân nhân dân Việt Nam đã hiệp đồng với các lực lượng, kiên cường đánh đuổi tàu chiến lớn và nhiều máy bay hiện đại của đế quốc Mỹ, làm nên truyền thống “đánh thắng trận đầu” của Hải quân nhân dân Việt Nam.

Hơn 60 năm đã trôi qua, nhưng khí thế hào hùng và những bài học của chiến công đánh thắng trận đầu của Hải quân nhân dân Việt Nam vẫn còn nguyên giá trị lịch sử - thời đại trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Chiến thắng của bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam

Bước vào năm 1964, trước nguy cơ phá sản của chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”, đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh phá hoại ra hậu phương chiến lược của ta, nhằm ngăn chặn sự chi viện của miền Bắc cho chiến trường miền Nam. Từ tháng 3/1964, Mỹ và chính quyền Sài Gòn thường xuyên sử dụng máy bay trinh sát, tàu chiến tiến sâu vào hải phận của ta, bắn phá dọc bờ biển từ Thanh Hóa trở vào Quảng Bình (nay là Quảng Trị).

Đặc biệt, đêm 31/7/1964, tàu khu trục USS Maddox của Hải quân Mỹ đã đi dọc bờ biển từ tỉnh Quảng Bình (nay là Quảng Trị), Hà Tĩnh, Nghệ An đến Thanh Hóa để trinh sát, khiêu khích và uy hiếp các tàu đánh cá của ngư dân Việt Nam, có lúc chỉ cách bờ biển 8 hải lý.

Ngày 2/8/1964, tàu Maddox của Mỹ xâm phạm vùng biển giữa đảo Hòn Mê và cửa Lạch Trường (Thanh Hóa). Với ý chí quyết đánh, dám đánh, ngày 2/8/1964, biên đội tàu phóng lôi: 333, 336 và 339 xuất kích bất chấp sự chống trả của địch, cán bộ, chiến sĩ 3 tàu của Hải quân nhân dân Việt Nam đã anh dũng kiên cường đánh trả buộc tàu Maddox phải tháo chạy ra khỏi hải phận vùng biển miền Bắc.

Sau vụ việc này, chính quyền Mỹ dựng lên cái gọi là “Sự kiện Vịnh Bắc Bộ” vu cáo Hải quân nhân dân Việt Nam “cố ý” tiến công tàu khu trục của Mỹ ở vùng biển quốc tế, nhằm đánh lừa dư luận, tạo cớ để đánh phá ra miền Bắc. Thực hiện mưu đồ đó, ngày 5/8/1964, đế quốc Mỹ lập tức mở Chiến dịch “Mũi tên xuyên”, sử dụng tối đa lực lượng máy bay của hai biên đội tàu sân bay (Constellation và Ticonderoga) đánh phá các mục tiêu kinh tế, căn cứ, kho tàng, nơi trú đậu tàu thuyền của Hải quân ta, mở đầu cho hành động leo thang chiến tranh phá hoại miền Bắc.

Mặc dù phải đương đầu với lực lượng địch được trang bị vũ khí hiện đại, nhưng với ý chí, quyết tâm chiến đấu cao, lòng quả cảm, Bộ đội Hải quân đã phối hợp, hiệp đồng với lực lượng phòng không ba thứ quân và nhân dân các địa phương ven biển anh dũng chiến đấu, bắn rơi 8 máy bay và bắn bị thương nhiều chiếc khác, bắt sống giặc lái, làm thất bại bước đầu âm mưu phá hoại miền Bắc của đế quốc Mỹ.

Chiến thắng ngày 2 và 5/8/1964 đã mở đầu trang sử chiến đấu và chiến thắng hào hùng của Hải quân nhân dân Việt Nam, góp phần cổ vũ toàn Đảng, toàn quân, toàn dân thi đua giết giặc lập công, đánh đuổi Mỹ - ngụy. Chiến thắng đó đã trở thành truyền thống vẻ vang “đánh thắng trận đầu” của Hải quân nhân dân Việt Nam; mãi mãi là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng; khẳng định ý chí “dám đánh, quyết đánh và biết đánh thắng" giặc Mỹ xâm lược của Hải quân nói riêng và toàn dân, toàn quân ta nói chung.

Đây còn là chiến thắng của tinh thần đoàn kết, hiệp đồng chiến đấu, của trí tuệ và nghệ thuật quân sự Việt Nam “lấy nhỏ thắng lớn, lấy ít địch nhiều”; phát huy tổng lực sức mạnh của cả dân tộc đánh thắng kẻ thù mạnh hơn gấp nhiều lần bằng vũ khí trang bị hiện có, khẳng định tính đúng đắn của đường lối chiến tranh nhân dân do Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo.

Ngày 7/8/1964, Bộ Quốc phòng tổ chức Lễ tuyên dương công trạng của bộ đội Hải quân và Phòng không-Không quân, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến dự và khen ngợi: “Các chú đã chiến đấu rất dũng cảm, đã bắn rơi 8 chiếc máy bay của Mỹ và bắn hỏng 3 chiếc... Các chú đã bắt sống phi công Mỹ, đánh đuổi tàu chiến Mỹ ra khỏi vùng biển nước ta. Như vậy là rất tốt”.

Một năm sau đó, ngày 5/8/1965, nhân dịp kỷ niệm một năm ngày Chiến thắng trận đầu, Bác Hồ đã gửi thư khen bộ đội Hải quân: “Tuy còn non trẻ, nhưng nhờ có sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, sự tin yêu giúp đỡ của nhân dân, sự cố gắng không ngừng của mình, Hải quân đã anh dũng chiến đấu, tích cực diệt địch, bắn rơi máy bay và đánh đuổi tàu chiến Mỹ, đoàn kết lập công, bảo vệ nhân dân, bảo vệ vùng trời và vùng biển của Tổ quốc. Các chú đã nêu cao truyền thống anh hùng của dân tộc ta”.

Bản hùng ca vang mãi

Phát huy truyền thống đánh thắng trận đầu, các thế hệ Bộ đội Hải quân đã vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, lập nhiều thành tích vẻ vang. Trong suốt hai cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và phong tỏa sông biển miền Bắc, Hải quân nhân dân Việt Nam đã cùng quân dân cả nước kiên cường đánh trả, bảo vệ vững chắc tuyến biển huyết mạch.

Với tinh thần “Tất cả vì miền Nam ruột thịt”, Quân chủng Hải quân đã mưu trí, sáng tạo, mở con đường vận tải chiến lược huyền thoại - “Đường Hồ Chí Minh trên biển”, chuyên chở hàng trăm nghìn tấn vũ khí, đạn dược, đưa hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ vượt trùng khơi vào Nam, góp phần làm nên những chiến thắng Ba Gia, Vạn Tường..., Chiến dịch Mậu Thân và Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.

Đặc biệt, trong Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, Quân chủng Hải quân không chỉ vây ép, khống chế các tuyến biển, cảng và đảo, mà còn phối hợp chặt chẽ với Quân khu 5 và các lực lượng thần tốc giải phóng quần đảo Trường Sa, các đảo trên vùng biển miền Trung, Tây Nam của Tổ quốc, góp phần làm nên thắng lợi toàn vẹn của dân tộc.

Trước yêu cầu xây dựng Hải quân tiến thẳng lên hiện đại, Quân chủng đã tập trung nâng cao chất lượng huấn luyện, khai thác, làm chủ nhiều loại vũ khí, trang bị kỹ thuật thế hệ mới, hiện đại; tổ chức thành công các cuộc diễn tập quy mô lớn, với sự tham gia của đầy đủ các thành phần lực lượng. Cùng với xây dựng lực lượng chính quy, tinh nhuệ, Quân chủng Hải quân luôn coi trọng xây dựng và củng cố thế trận quốc phòng toàn dân trên biển, thế trận phòng thủ bờ - biển - đảo liên hoàn vững chắc.

Đánh giá cao và biểu dương những thành tích, chiến công xuất sắc mà Quân chủng Hải quân đã đạt được tại Lễ kỷ niệm 70 năm Ngày thành lập Hải quân nhân dân Việt Nam và đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh ngày 7/5/2025, Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh, cán bộ, chiến sĩ Quân chủng cần quán triệt sâu sắc, nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nhất là Nghị quyết Trung ương 8 khóa XIII về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới", Nghị quyết số 36 khóa XII của Đảng về “Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045", quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo và giải quyết các tranh chấp trên biển. Nắm chắc tình hình, tham mưu với Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng các chủ trương, đối sách, giải pháp đúng, trúng, kịp thời, bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, biển, đảo Tổ quốc “từ sớm”, “từ xa", giữ vững môi trường hòa bình, ổn định trên biển để xây dựng, phát triển đất nước.

Chủ tịch nước tin tưởng rằng toàn thể cán bộ, chiến sĩ Quân chủng Hải quân sẽ ý thức sâu sắc hơn về vị trí, vai trò và trách nhiệm vinh quang trên chặng đường mới, tiếp tục giữ vững và phát huy truyền thống “chiến đấu anh dũng; mưu trí, sáng tạo; làm chủ vùng biển; quyết chiến, quyết thắng”, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ”, để cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đưa đất nước ta tự tin bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển giàu mạnh và thịnh vượng của dân tộc Việt Nam.

Vinh dự, tự hào và phát huy truyền thống “đánh thắng trận đầu” của thế hệ cha anh đi trước, cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam ngày nay tiếp tục nỗ lực phấn đấu xây dựng Quân chủng "cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại", xứng đáng là lực lượng nòng cốt bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.