Lịch sử 80 năm vẻ vang của Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) được viết nên bởi những thế hệ người làm báo cách mạng tiên phong và dấn thân. Với tấm lòng tri ân sâu sắc dành cho các thế hệ tiền bối, TTXVN luôn hết lòng chú trọng công tác đền ơn, đáp nghĩa, gìn giữ và lan tỏa nghĩa tình. Từ sự quan tâm này đã hình thành một dòng chảy tri ân bền bỉ, gắn kết TTXVN với thân nhân, gia đình các liệt sĩ và người làm báo của cơ quan bền chặt hơn bao giờ hết.

Xem chuyên đề 80 năm TTXVN TẠI ĐÂY

Và, sự tri ân dành cho nhà báo, liệt sĩ Trần Kim Xuyến cùng gia đình là minh chứng sống động cho truyền thống nghĩa tình ấy, thể hiện sự trân trọng và ghi nhớ mà TTXVN luôn giữ gìn qua nhiều thế hệ.

Trải qua gần tám thập kỷ, tên tuổi nhà báo, liệt sĩ Trần Kim Xuyến - nhà lãnh đạo tiền bối của TTXVN, liệt sĩ đầu tiên của nền báo chí cách mạng Việt Nam - đã được lịch sử khắc ghi. Sự hy sinh của ông trên mặt trận thông tin tuyên truyền đã trở thành biểu tượng cho tinh thần dấn thân và trách nhiệm của người làm báo cách mạng.

Bằng những nỗ lực bền bỉ, TTXVN cùng gia đình và các địa phương vẫn luôn nhắc nhớ tên ông với nghĩa tình còn mãi và sự tri ân sâu nặng qua nhiều công trình, hoạt động cụ thể, có sức lan tỏa sâu rộng trong đời sống hôm nay.

Năm 2013, tại xã Sơn Mỹ, huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh (nay là xã Tứ Mỹ), mảnh đất nơi ông sinh ra, một ngôi nhà lưu niệm đã được khánh thành với sự chung tay của TTXVN, gia đình và địa phương. Ngôi nhà giản dị nhưng trang trọng lưu giữ những hình ảnh, hiện vật, câu chuyện về cuộc đời và sự nghiệp của liệt sĩ Trần Kim Xuyến, trở thành "địa chỉ đỏ" để nhiều thế hệ tìm về tưởng niệm.

Từ ngày khánh thành, nơi đây trở thành điểm đến thường xuyên của học sinh, đoàn viên thanh niên, các đoàn công tác của ngành thông tấn. Mỗi tấm ảnh, mỗi câu chuyện để kể tại nhà tưởng niệm như nối dài ký ức, nhắc nhở thế hệ hôm nay rằng, trước khi có những trang báo thời bình đã có một thế hệ cha anh đi trước sẵn sàng hiến dâng cả tuổi xuân cho cách mạng.

Không chỉ dừng ở việc lưu giữ ký ức, tình cảm tri ân còn được cụ thể hóa qua những hoạt động thiết thực trên quê hương liệt sĩ Trần Kim Xuyến. Nổi bật là Quỹ học bổng Trần Kim Xuyến, được thành lập năm 2012 trên cơ sở sáng kiến của Liên chi hội Nhà báo TTXVN. Hằng năm, quỹ trao học bổng cho học sinh nghèo vượt khó, con em gia đình chính sách tại quê hương Hà Tĩnh, vừa hỗ trợ về vật chất, vừa gieo niềm tin, khơi dậy ý chí vươn lên và tinh thần tự hào trong thế hệ trẻ. Ban đầu chỉ có vài chục suất, đến nay hoạt động này đã trở thành thông lệ, là biểu hiện sống động của dòng chảy tri ân bền bỉ mà TTXVN dành cho người lãnh đạo tiền bối.

Tên tuổi của liệt sĩ Trần Kim Xuyến cũng đã đi vào đời sống xã hội một cách gần gũi và bền lâu. Năm 2014, một con phố ở quận Cầu Giấy (Hà Nội) được đặt theo tên ông. Tiếp đó, ở thị trấn Phố Châu (Hà Tĩnh), Bắc Giang, Đà Nẵng cũng có những con đường khang trang mang tên ông. Đó không chỉ là sự tưởng nhớ, mà còn là lời nhắc nhở âm thầm trong đời sống thường nhật về một trí thức trẻ tuổi sớm đi theo cách mạng, để lại tấm gương sáng về tinh thần dấn thân. Và từ năm 2019, tên tuổi ấy còn hiện diện trong mái trường - trường THCS Trần Kim Xuyến ở Hương Sơn (Hà Tĩnh) - nơi mỗi ngày, hàng trăm học sinh cắp sách đến lớp dưới mái trường gắn liền với tên tuổi một người con ưu tú của quê hương.

Ở Hà Nội, phần mộ của nhà báo Trần Kim Xuyến tại nghĩa trang liệt sĩ thị trấn Chúc Sơn (Chương Mỹ) nhiều lần được TTXVN phối hợp tu bổ, chăm sóc. Mỗi dịp 27/7 hay ngày truyền thống TTXVN 15/9, đồng nghiệp hôm nay lại trở về, đặt vòng hoa, thắp hương, ôn nhắc về những ngày đầu gian khó của ngành. Từ chỗ an nghỉ giản dị ban đầu, nay mộ phần đã được quy tập, chỉnh trang khang trang hơn, đặt dưới chân tượng đài, như một sự khẳng định về sự ghi nhớ và trân trọng đối với nhà lãnh đạo đầu tiên của TTXVN.

Không chỉ dừng lại ở những hoạt động tưởng niệm, tên tuổi liệt sĩ Trần Kim Xuyến còn hiện diện trong đời sống văn hóa cộng đồng. Hằng năm, tại Hương Sơn (Hà Tĩnh), giải bóng chuyền nữ mang tên ông được duy trì như một sinh hoạt văn hóa đẹp. Những trận đấu sôi nổi trên sân là dịp để người dân nơi đây cùng tưởng nhớ và tri ân người liệt sĩ đầu tiên của nền báo chí cách mạng Việt Nam được sinh ra tại quê hương Hà Tĩnh.

Từ ngôi nhà lưu niệm nơi đất mẹ quê cha, những suất học bổng cho học sinh nghèo, những con đường và mái trường mang tên ông, đến những chuyến về nguồn nhiều ý nghĩa… tất cả đã tạo thành một dòng chảy tri ân bền bỉ suốt nhiều thập kỷ. Đó là minh chứng sống động cho nghĩa tình sâu nặng mà TTXVN luôn dành cho nhà báo, liệt sĩ Trần Kim Xuyến. Không chỉ để tưởng nhớ một cá nhân, những hoạt động, việc làm tri ân này còn để nhắc nhở thế hệ hôm nay về trách nhiệm tiếp nối lý tưởng, giữ gìn truyền thống và cống hiến hết mình cho sự phát triển của ngành, của đất nước.

Với gia đình nhà báo, liệt sĩ Trần Kim Xuyến, những hoạt động tri ân không chỉ dừng lại ở những công trình tưởng niệm hay những dịp kỷ niệm hàng năm. Điều khiến con cháu ông cảm nhận rõ nhất chính là tình cảm thường trực, sự gắn bó như ruột thịt mà TTXVN đã dành cho gia đình trong suốt nhiều năm qua.

Chị Nguyễn Thu Hương, cháu ngoại của liệt sĩ Trần Kim Xuyến, bày tỏ: "Với gia đình chúng tôi, TTXVN luôn có sự liên hệ, liên lạc rất chân tình. Hằng năm, vào dịp lễ, Tết, hay ngày 27/7, cơ quan đều hỏi thăm, động viên, về thắp hương tại mộ ông. Gia đình rất cảm ơn vì sự quan tâm này, nhờ vậy mà chúng tôi cảm thấy ông vẫn sống trong lòng các đồng nghiệp, luôn được nhớ đến và trân trọng".

Trong hành trình tri ân này, chị Hương cho biết, TTXVN đã nhiều lần cùng gia đình chăm lo phần mộ của ông. "Trong khi đó, ở nhà tưởng niệm tại quê nhà Hà Tĩnh, mỗi dịp có đoàn công tác của TTXVN hay đoàn viên thanh niên về nguồn, họ đều ghé thắp hương cho ông, ôn lại truyền thống của ngành" - chị Hương bộc bạch - "Nhà tôi ít người, không có điều kiện làm giỗ chạp linh đình. Ông có một người con gái duy nhất là mẹ tôi và 2 cháu ngoại. Mẹ và em trai tôi sống ở nước ngoài. Do điều kiện công việc và cuộc sống, tôi sống ở Hà Nội và thường xuyên thay mặt gia đình trong các hoạt động tri ân ông. Nhờ có TTXVN, ông được nhắc nhớ nhiều trong các hoạt động truyền thống, tưởng niệm để mọi người đều biết đến thân thế và sự nghiệp của ông".

Cũng theo chị Hương, mỗi công trình tri ân đều mang ý nghĩa đặc biệt, không chỉ với gia đình mà còn với quê hương. Chị nhớ lại ngày cùng đoàn công tác dự lễ gắn biển tên đường ở Phố Châu (Hương Sơn, Hà Tĩnh): "Đường dài, rộng, đẹp. Khi tấm biển mang tên ông được dựng lên, chúng tôi vừa xúc động, vừa tự hào. Đó là niềm vinh dự không chỉ của gia đình, mà của cả quê hương" - chị bày tỏ.

Đặc biệt, một dấu mốc đáng nhớ khác được chị Hương nhắc đến là "Khoảng ba chục năm nay, cơ quan lúc nào cũng ở bên cạnh. Gia đình cảm nhận rất rõ, TTXVN coi ông là liệt sĩ đầu tiên của ngành, coi chúng tôi như người thân của cơ quan" - chị nói.

Sự gắn bó này khiến cháu gái liệt sĩ Trần Kim Xuyến thấy được sự gần gũi như trong một mái nhà chung: "Trên tinh thần, TTXVN luôn ở bên cạnh gia đình. Đó là sự động viên rất quan trọng, giúp chúng tôi tin rằng ông không bao giờ bị lãng quên" - chị thổ lộ.

Mặt khác, điều khiến gia đình tự hào nhất, theo chị Hương, không chỉ là các công trình, tên đường mang tên ông, mà thông điệp gửi đến thế hệ trẻ hôm nay. "Ông Trần Kim Xuyến, một trí thức trẻ tuổi, giàu lý tưởng, dấn thân cho cách mạng ngay từ khi còn rất trẻ. Ông hy sinh đã để lại tấm gương sáng về trí tuệ và lý tưởng. Việc TTXVN tri ân ông không chỉ là cho gia đình, mà còn để thế hệ thanh niên hôm nay thấy rằng, khi có tri thức và lý tưởng, họ có thể làm được rất nhiều cho đất nước, như ông thời đó" - chị nhấn mạnh.

Qua những lời tâm sự, chị Hương cho hay, trong ký ức gia đình, những câu chuyện về mẹ chị - con gái duy nhất của liệt sĩ Trần Kim Xuyến - luôn để lại nhiều xúc động.

"Ông hy sinh khi mẹ tôi mới 3 tuổi, để lại tuổi thơ của mẹ trong đói nghèo, côi cút, sống với bà nội. Và rồi đến năm 13 tuổi, mẹ tôi đã được Nhà nước gọi ra Hà Nội để chuẩn bị đi học ở Đức. Hành trình từ quê nhà Hà Tĩnh ra Thủ đô, bà đi bộ, tá túc nhờ gia đình bạn bè của ông Trần Kim Xuyến" - chị kể - "Mẹ tôi học ở Đức năm 1963, về nước sau đó và công tác đến năm 1986, thời gian sau bà sinh sống ở nước ngoài. Từ năm 2010, năm nào bà cũng về ở Việt Nam khoảng 6 tháng cuối năm. Mỗi dịp về nước, bà đều trở về thăm mộ, thắp hương cho bố, gặp gỡ các đồng nghiệp của ông tại TTXVN, nhất là vào dịp Tết. Mẹ tôi mỗi lần nhắc đến ông là lại khóc, vừa thương bố, vừa tủi thân. Nhưng cũng nhờ sự tri ân của TTXVN, mẹ tôi thấy ấm lòng và được an ủi".

Còn riêng với chị Hương, niềm tự hào nhất là ông ngoại đã sống một đời ngắn ngủi nhưng đầy đáng kính, đáng trân trọng. Ông là trí thức tiên phong, nhạy bén với thời cuộc, sớm giác ngộ cách mạng, để lại tấm gương sáng ngời và sự hy sinh của ông đã được ghi nhận, tôn vinh xứng đáng. "Nếu không nhờ TTXVN tri ân và nhắc nhớ, thế hệ con cháu như chúng tôi khó mà hình dung trọn vẹn về ông. Cũng nhờ có TTXVN, xã hội biết đến ông nhiều hơn. Những việc làm của cơ quan giúp cho tên tuổi và sự nghiệp cách mạng của ông không rơi vào quên lãng" - chị bày tỏ.

Cũng theo cháu gái liệt sĩ Trần Kim Xuyến, việc TTXVN kiên trì thực hiện các hoạt động tri ân trong nhiều năm, từ ngôi nhà tưởng niệm, con đường mang tên ông, đến quỹ học bổng cho học sinh nghèo, là một sự bù đắp lớn đối với gia đình. "Thực ra, TTXVN tri ân như vậy, gia đình đã thấy mãn nguyện lắm! Không đòi hỏi gì hơn. Chúng tôi chỉ mong ký ức về ông tiếp tục được gìn giữ, để thế hệ sau hiểu rằng ông đã sống và cống hiến như thế nào" - chị chia sẻ.

Như thế, với gia đình của liệt sĩ Trần Kim Xuyến, những hoạt động tri ân của TTXVN không chỉ mang ý nghĩa tưởng nhớ, mà còn giúp họ cảm nhận rõ sự gắn bó và trách nhiệm của những thế hệ đồng nghiệp đối với một người tiền bối đáng kính. Nhờ những việc làm bền bỉ, nghĩa tình ấy, ký ức về liệt sĩ, nhà báo Trần Kim Xuyến trở nên sống động và ấm áp hơn bao giờ hết. Qua từng chuyến về nguồn, mỗi nén nhang được thắp, gia đình ông đều cảm nhận TTXVN như một mái nhà chung, nơi tình cảm đồng nghiệp vẫn được tiếp nối bằng cả trách nhiệm lẫn tấm lòng.