Hội chợ mùa Thu 2025 tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia (VEC) không chỉ đánh dấu một sự kiện xúc tiến thương mại quy mô lớn nhất từ trước tới nay, mà còn là phép thử chiến lược cho tầm vóc của công nghiệp văn hóa Việt Nam khi "ra chợ" theo đúng nghĩa - đặt sản phẩm sáng tạo vào không gian giao thương, đối thoại trực tiếp với công chúng và thị trường.

Lần đầu tiên, 12 ngành công nghiệp văn hóa - từ điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, quảng cáo, xuất bản, thời trang, mỹ thuật, du lịch, trò chơi giải trí đến phát thanh - truyền hình cùng hội tụ đầy đủ, đồng bộ trong một phân khu rộng hơn 10.000 m2, vận hành như một hệ sinh thái thu nhỏ của nền kinh tế sáng tạo: sáng tác - dàn dựng - trưng bày - trải nghiệm - giao dịch - phản hồi.

Chính cách tiếp cận này khiến bức tranh công nghiệp văn hóa năm 2025 hiện lên đa sắc và có chiều sâu vận hành, thay vì chỉ là những mảnh ghép rời rạc trong các sự kiện mang tính trưng bày.

Điểm đáng nói đầu tiên là sự chuyển dịch vị thế của công chúng: từ người xem thụ động sang người tiêu dùng - đồng sáng tạo có tri thức. Ở phân khu điện ảnh, không chỉ có khu đăng ký vé xem Mưa đỏ, khán giả còn được tự quay - dựng phim dưới sự hướng dẫn của đội ngũ chuyên môn, từ đó hiểu thêm về quy trình sản xuất và giá trị của lao động sáng tạo.

Các diễn viên phim "Mưa đỏ" giao lưu với khán giả tại Phân khu Điện ảnh, Hội chợ Mùa Thu

Thời trang và áo dài - những biểu tượng thẩm mỹ mang bản sắc Việt - hiện diện không đơn thuần để trình diễn, mà còn để bán, để tư vấn, để cá nhân hóa trải nghiệm. Khu game online và văn hóa số lôi cuốn lớp công chúng trẻ: ở đó, tương tác, dữ liệu và cộng đồng là ba trụ cột cho việc đo đếm thị hiếu theo thời gian thực - điều mà các ngành khác đang từng bước học hỏi. Khi người xem "chạm" vào sản phẩm, để lại dữ liệu, mua một món hàng, đặt một dịch vụ hay tạo nội dung đầu tiên trong đời, họ đồng thời trở thành một mắt xích trong chuỗi giá trị công nghiệp văn hóa. Đó là thay đổi căn bản để xây dựng thói quen tiêu dùng văn hóa trong nước - nền tảng của một thị trường nội địa đủ lớn.

Trong nhịp hiện đại ấy, truyền thống không bị che khuất mà tái sinh theo cách sống động và thuyết phục. Không gian "Tinh hoa Thu Hà Nội" tập hợp khoảng 30 nghệ nhân, thợ giỏi từ các làng nghề - từ sơn mài, gốm, lụa, khảm tới các kỹ nghệ tinh xảo khác - đã thực sự đưa di sản ra khỏi "tủ kính" bảo tàng để bước vào đời sống ngày hội. Thanh âm công cụ, sắc màu vật liệu, mùi hương thủ công hòa vào dòng người rộn ràng, tạo ra một trường mỹ cảm gợi nhớ mà không cũ.

Các hoạt động văn hoá tại Hội chợ mùa Thu 2025 thu hút đông đảo sự quan tâm của người dân và du khách

Ở khu nghệ thuật biểu diễn, các nhà hát truyền thống tổ chức trưng bày nhạc cụ, trang phục, trải nghiệm hóa trang và quan trọng hơn là những trích đoạn dàn dựng theo hướng vừa giữ nguyên bản giá trị cốt lõi, vừa cập nhật ngôn ngữ sân khấu và kỹ thuật tương tác. Sự hưởng ứng của khán giả trẻ, thậm chí của thiếu nhi, với dân ca, tuồng, nghệ thuật vùng cao Tây Bắc, là tín hiệu cho thấy khi di sản được "kể" bằng ngôn ngữ của hôm nay - trực quan, tương tác, gần gũi - nó có sức sống tự nhiên giữa đô thị. Từ đó, một bài học chính sách nổi lên: bảo tồn không có nghĩa là cố định, ngược lại, đặt di sản vào môi trường sống, kiến tạo trải nghiệm và làm trung gian thẩm mỹ sẽ giúp mở rộng tệp công chúng, đồng thời tạo điều kiện cho sản phẩm văn hóa truyền thống tìm lại vị trí trên thị trường.

Không gian trưng bày của Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tại Hội chợ mùa Thu 2025

Mỹ thuật đỉnh cao xuất hiện trong không gian hội chợ thương mại là một "phá cách" có chủ đích và đáng giá. Những tác phẩm của các danh họa như Nguyễn Gia Trí, Hồ Hữu Thủ… được trưng bày để công chúng thưởng lãm, để đối tác nhìn nhận giá trị và để các mối hợp tác được gợi mở. Ngay trong những ngày đầu, đã có đề nghị hợp tác phát triển thị trường mỹ thuật từ cả hai miền Nam - Bắc. Nhưng hơn cả những cái bắt tay, thông điệp quan trọng được nhấn mạnh: nâng cao nhận thức thẩm mỹ và giáo dục nghệ thuật cho công chúng là cánh cửa bền vững để mở thị trường.

Hội chợ mùa Thu 2025 cũng cho thấy rõ giá trị của việc đồng hiện các ngành vốn có logic vận hành khác nhau trên cùng một hạ tầng tương tác: điện ảnh, thời trang, game, xuất bản, quảng cáo… Khi cùng chia sẻ nền tảng trải nghiệm, dữ liệu phản hồi của công chúng trở thành tài sản dùng chung để định hình xu hướng, tinh chỉnh sản phẩm và tối ưu cách phân phối. Các "điểm chạm" như khu tự quay, dựng phim, sàn trình diễn áo dài, khu thử game… không chỉ là hoạt động hoạt náo, mà là nơi "ghi nhật ký" thị hiếu theo thời gian thực. Với doanh nghiệp, đó là lợi thế cạnh tranh, với cơ quan quản lý, đó là nguồn dữ liệu quý cho hoạch định chính sách dựa trên bằng chứng, thay vì cảm tính. Bài học thứ hai là tiêu chuẩn hóa giao thương: muốn những hợp tác tại hội chợ không "trôi theo mùa", cần có bộ hợp đồng mẫu, chuẩn trưng bày, chuẩn dữ liệu đo lường, chuẩn kết nối thanh toán, bản quyền. Chuẩn hóa giúp biến sự "rộn ràng" thành tăng trưởng lặp lại, mỗi mùa sau kế thừa mùa trước, tích lũy tài sản trí tuệ và mạng lưới đối tác.

Trên bình diện kinh tế, các con số cho thấy dư địa lớn. Hiện công nghiệp văn hóa đóng góp khoảng 4,4% GDP. Mục tiêu đến 2030, tầm nhìn 2045 là nâng lên 7% GDP - một mục tiêu cao nhưng khả thi nếu thiết kế chính sách bám sát quy luật đặc thù: sản phẩm giàu bản sắc, vòng đời nội dung đa dạng, phụ thuộc mạnh vào hạ tầng số và cơ chế bản quyền.

Từ "bài thực hành" Hội chợ mùa Thu 2025, có thể phác thảo vài hướng ưu tiên. Một là hoàn thiện thể chế cho thị trường hóa giá trị văn hóa mà không thương mại hóa thô bạo: cơ chế tài chính linh hoạt cho biểu diễn, lưu diễn, trưng bày, bán lẻ, khuyến khích đồng tài trợ, đặt hàng, xã hội hóa, đơn giản hóa thủ tục đi kèm chuẩn mực nội dung và đạo đức nghề nghiệp rõ ràng. Hai là đầu tư hạ tầng số văn hóa của ngành: nền tảng phân phối nội dung (phim, âm nhạc, game), hệ thống dữ liệu công chúng, công cụ đo lường - phân tích theo thời gian thực, công nghệ bảo vệ bản quyền số. Ba là phát triển nguồn nhân lực sáng tạo đa kỹ năng, kết nối nghệ sĩ với doanh nghiệp, sản xuất với phân phối, curator với marketing, luật sư bản quyền với kỹ sư dữ liệu; tổ chức các chương trình nâng cấp kỹ năng bám sát thực tiễn thị trường. Bốn là xây dựng "điểm hẹn giao thương văn hóa" định kỳ ở cấp quốc gia và vùng: hội chợ, chợ phiên sáng tạo, festival chuyên ngành, biến Hội chợ mùa Thu thành hạt nhân của một lịch sự kiện quanh năm, lan tỏa về địa phương. Năm là siết chặt khung pháp lý về bản quyền, xử lý sao chép - nội dung độc hại trên không gian số để bảo vệ động lực sáng tạo và môi trường cạnh tranh lành mạnh.

Mỗi ngày tại Hội chợ mùa Thu 2025 có hàng nghìn người đến tham quan, mua sắm, tại đây cũng đã có nhiều chương trình nghệ thuật nhằm phục vụ đông đảo người dân đến với hội chợ

Nhìn lại, điều quan trọng nhất mà Hội chợ mùa Thu 2025 để lại không chỉ là những hàng dài người xếp hàng nhận vé xem phim, những sàn diễn rộn ràng, những khu trải nghiệm số đông nghịt. Giá trị nền tảng là một cách nghĩ mới về công nghiệp văn hóa: coi nó là một hệ sinh thái đòi hỏi hạ tầng cứng - mềm, thể chế - công nghệ - giáo dục - nhân lực cùng vận hành... Và nếu từ "trái tim" hội chợ, những tiêu chuẩn giao thương được chuẩn hóa, dữ liệu được tích lũy, lịch sự kiện được nhân rộng, giáo dục thẩm mỹ được đầu tư và hạ tầng số được nâng cấp, mục tiêu 7% GDP không còn là "con dốc" quá đứng. Khi ấy, mỗi mùa hội chợ sẽ không chỉ là lễ hội theo mùa, mà là bánh răng của cỗ máy tăng trưởng sáng tạo, quay đều qua năm, tích lũy giá trị qua thời gian.

Các gian hàng làng nghề thủ công truyền thống tại không gian "Tinh hoa thu Hà Nội" thu hút đông đảo người dân và du khách

Hội chợ mùa Thu 2025 vì thế có thể coi là một khởi đầu đáng tin cậy. Nó cho thấy sự phối hợp hiệu quả giữa cơ quan quản lý, các đơn vị nghệ thuật, doanh nghiệp và địa phương và cho thấy công chúng sẵn sàng trả tiền cho trải nghiệm văn hóa nếu sản phẩm chạm đúng cảm xúc và nhu cầu. Đồng thời cho thấy các ngành, từ truyền thống đến hiện đại có thể cộng sinh trên cùng hệ sinh thái. Phần còn lại thuộc về kỷ luật triển khai và tầm nhìn chính sách: đi trước mở đường bằng thể chế và hạ tầng; đi cùng thị trường bằng chất lượng và chuẩn mực; đi thẳng vào công chúng bằng giáo dục thẩm mỹ và truyền thông hiệu quả. 

Khi ba mũi ấy gặp nhau, bức tranh công nghiệp văn hóa Việt Nam sẽ không chỉ đa sắc, mà còn bền gam, đậm nét, đủ sức ghi dấu trên bản đồ kinh tế sáng tạo khu vực và thế giới.