Bóng đá theo chân người Pháp du nhập vào Việt Nam khoảng cuối những năm 1890, khi nước ta còn dưới ách thuộc địa. Ban đầu, môn thể thao vua này chỉ được xem như là trò chơi của giới thượng lưu Pháp và một số người Việt ở Nam Kỳ, nhưng nhanh chóng lan ra Bắc Kỳ và Trung Kỳ. Các CLB đầu tiên như Stade Hanoien (1912) hay Gia Định Sports (1908)... ra đời, đánh dấu sự khởi đầu của một hành trình dài hơn thế kỷ đầy thăng trầm, nhưng cũng rất đỗi tự hào.

Từ một môn thể thao ngoại lai, bóng đá dần trở thành niềm đam mê, gắn với tinh thần đoàn kết của cả dân tộc đi cùng với lịch sử đấu tranh và phát triển đất nước. Sau ngày đất nước hoàn toàn thống nhất, bóng đá Việt Nam hội nhập trở lại với đấu trường quốc tế từ những năm 1990, nhanh chóng vươn mình từ cấp độ khu vực Đông Nam Á đến châu lục, và nay đang mơ về sân khấu lớn nhất hành tinh: World Cup.

Câu hỏi đặt ra là: Bao giờ Việt Nam sẽ dự World Cup? Và xa hơn nữa, bao giờ chúng ta có thể đăng cai sự kiện thể thao hấp dẫn nhất hành tinh này?

Lịch sử hình thành và phát triển ban đầu

Khi người Pháp mang bóng đá cũng như nhiều môn thể thao hiện đại khác đến Việt Nam vào cuối thế kỷ 19, nó không chỉ là trò giải trí mà còn là công cụ để chế độ thực dân củng cố ảnh hưởng văn hóa, ách cai trị. Theo các tài liệu lịch sử, bộ môn này phát triển mạnh ở các thành phố lớn như Sài Gòn, Hà Nội và Hội An. Đội bóng Faifo ở Hội An là một ví dụ điển hình, với các trận đấu giữa người Việt và người Pháp.

Sau Cách mạng Tháng Tám 1945 và trong thời gian của 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, bóng đá vẫn được duy trì nhưng chiến tranh khiến môn thể thao này khó phát triển đồng đều. Chỉ sau ngày thống nhất đất nước năm 1975, bóng đá Việt Nam bắt đầu bước vào một hành trình mới.

Năm 1976, trận đấu bóng đá đầu tiên giữa 2 đại diện xuất sắc của 2 miền được tổ chức giữa đội Tổng cục Đường sắt, đại diện miền Bắc, và đội Cảng Sài Gòn, biểu tượng bóng đá phương Nam, trên sân Thống Nhất vào ngày 7/11 dưới sự chứng kiến của hơn 30.000 khán giả. Kết quả, đội bóng Tổng cục Đường sắt đã giành chiến thắng 2-0 nhờ các pha lập công của 2 cầu thủ Mai Đức Chung và Lê Thụy Hải.

Đáng nói là rất nhiều con người từng tham gia trận đấu đặc biệt đó sau này là chứng nhân của lịch sử bóng đá TP.HCM và Việt Nam, trong đó tiêu biểu là ông Mai Đức Chung, HLV giàu thành tích nhất của bóng đá nữ Việt Nam với chiến công giúp đội tuyển nữ Việt Nam đoạt vé tham dự VCK World Cup nữ 2023, cùng vô số danh hiệu vô địch SEA Games cũng như AFF Cup. Hiện tại, ở độ tuổi ngoài 70, ông Mai Đức Chung vẫn là HLV trưởng đội tuyển nữ Việt Nam.

Năm 1989, Liên đoàn bóng đá Việt Nam (VFF) cũng được thành lập, và chúng ta bắt đầu đánh dấu sự hội nhập trở lại với Liên đoàn bóng đá thế giới FIFA và Liên đoàn bóng đá châu Á AFC từ năm 1991. Từ đây, bóng đá Việt Nam bước vào một quá trình phát triển mới và thật sự trở thành phần không thể thiếu của xã hội Việt Nam, với hàng triệu người hâm mộ cuồng nhiệt.

Vươn tầm khu vực Đông Nam Á

Trở lại với sân chơi khu vực từ năm 1991, nhưng phải tới năm 1995, bóng đá Việt Nam mới thực sự bùng nổ ở cấp độ khu vực khi đội tuyển Việt Nam dưới quyền của HLV Karl Heinz Weigang lọt vào trận chung kết môn bóng đá SEA Games năm 1995 ở Chiang Mai (Thái Lan).

Một năm sau đó, ở giải vô địch bóng đá Đông Nam Á lần đầu tiên được tổ chức mang tên Tiger Cup (từ năm 2007 đổi thành AFF Cup), đội tuyển Việt Nam đã giành được huy chương Đồng, và trong nhiều kỳ giải sau đó, các đại diện của bóng đá Việt Nam là khách quen thường xuyên của các trận chung kết bóng đá SEA Games cũng như Tiger/AFF Cup, và cũng bắt đầu từ thời điểm này, người hâm mộ cả nước đã luôn đổ ra đường ăn mừng sau mỗi chiến thắng đáng nhớ của ĐTQG.

Đến năm 2008, một cột mốc lịch sử đã được viết lên khi đội tuyển Việt Nam dưới thời HLV Henrique Calisto lần đầu tiên lên ngôi vô địch tại giải AFF Cup 2008 sau khi vượt qua Thái Lan ở chung kết. Mười năm sau, cột mốc ấy được tiếp nối với chức vô địch AFF Cup năm 2018 cùng HLV Park Hang Seo, và gần đây nhất là năm danh hiệu quán quân ASEAN Cup 2024, khẳng định vị thế số 1 Đông Nam Á.

Không chỉ có được thành tích ấn tượng ở cấp độ ĐTQG, tại sân chơi dành cho lứa tuổi U22/U23 là SEA Games, bóng đá Việt Nam cũng đã có 2 huy chương Vàng bóng đá nam liên tiếp vào năm 2019 và 2022, cũng như đã vô địch giải U23 Đông Nam Á trong 3 lần liên tiếp tính đến năm 2025.

Riêng với bóng đá nữ, đội tuyển nữ Việt Nam thậm chí còn dẫn đầu khu vực, giữ vững vị trí số 1 Đông Nam Á trên bảng xếp hạng FIFA với thành tích toàn thắng ở nhiều giải gần đây. Các cô gái "kim cương" cũng là đội tuyển bóng đá 11 người duy nhất tới nay làm nên kỳ tích giành vé tham dự vòng chung kết World Cup 2023.

Những chiến thắng này không chỉ mang về vinh quang mà còn khơi dậy niềm tự hào dân tộc, biến bóng đá thành biểu tượng đoàn kết.

Thành tích châu lục và những bước tiến lớn

Vươn ra châu Á, bóng đá nam Việt Nam đã có những dấu ấn đáng kể. Từ lần đầu góp mặt tại tứ kết Asian Cup 2007 với tư cách là 1 trong 4 đội đồng chủ nhà, đội tuyển Việt Nam đã lặp lại chiến tích này ở Asian Cup 2019, sau khi vượt qua Jordan ở vòng 1/8.

Năm 2018, U23 Việt Nam cũng gây chấn động châu lục khi giành chức á quân giải U23 châu Á 2018, và đến nay vẫn là đội bóng Đông Nam Á giàu thành tích nhất ở giải này. Và nói tới bóng đá lứa tuổi U thì cũng không thể bỏ qua thành tích đoạt vé tham dự World Cup U20 của đội tuyển U19 Việt Nam vào năm 2017, và đến nay nhiều người trong lứa cầu thủ U19 ấy vẫn đang là trụ cột ở đội tuyển Việt Nam như Hoàng Đức hay Quang Hải.

Sau khi từng lọt vào tới vòng loại thứ 3 ở World Cup 2022, đội tuyển Việt Nam lại lỡ hẹn với World Cup 2026 do thất bại đáng tiếc dưới thời HLV Philippe Troussier ở vòng loại thứ 3, nhưng với việc châu Á được mở rộng số lượng đội bóng tham dự World Cup, từ 4,5 lên 8,5 suất, bóng đá Việt Nam vẫn có thể mơ tới giấc mộng World Cup, mà gần nhất là World Cup 2030, với lộ trình Top 10 châu Á vào năm 2030, như mục tiêu mà VFF đề ra.

Giấc mơ dự World Cup: Bao giờ thành hiện thực?

Câu hỏi "Bao giờ Việt Nam dự World Cup" đã trở thành nỗi trăn trở của hàng triệu người hâm mộ. Giấc mơ World Cup 2026 đã không thể trở thành hiện thực do những tính toán cá nhân sai lầm và nhiệm vụ hoàn thành giấc mơ World Cup 2030 hoặc 2034 đang được trao cho thế hệ kế cận ở đội tuyển Việt Nam, mà gần nhất là lứa cầu thủ vừa giành chức vô địch U23 Đông Nam Á lần thứ 3 liên tiếp cho bóng đá Việt Nam.

Tuy nhiên, đây sẽ là một nhiệm vụ không hề dễ dàng, khi việc cạnh tranh ngay ở Đông Nam Á cũng đã là một thách thức không nhỏ, khi những đối thủ quen thuộc như Indonesia hay Malaysia có được sự lột xác mạnh mẽ về chất lượng chuyên môn nhờ dàn cầu thủ nhập tịch và ngoại kiều, trong khi Thái Lan vẫn luôn là một thử thách rất khó vượt qua ở mọi cấp độ.

Trong hoàn cảnh như vậy, chăm lo cho công tác đào tạo trẻ và nâng cao chất lượng của giải VĐQG trở thành lựa chọn tốt nhất để bóng đá Việt Nam có thể hoàn thành giấc mộng World Cup.

Thực hiện: Huy Anh