Bóng chuyền nữ Nhật Bản và chuyện tầm vóc

Trung Quốc, với chiều cao trung bình cao nhất giải vô địch bóng chuyền nữ thế giới 2025, dừng bước ở vòng 1/8. Trái lại, Nhật Bản – có chiều cao khiêm tốn nhất đã thẳng tiến vào bán kết.

1. Trong bóng chuyền, chiều cao thường mang lại lợi thế vượt trội ở các pha chặn bóng và tấn công. Tuy nhiên, Nhật Bản đã chứng minh rằng chiến thuật thông minh có thể bù đắp cho bất lợi thể hình. Theo nghiên cứu của NCBI năm 2018, đội tuyển Nhật Bản sử dụng nhiều chiến thuật độc đáo để tối ưu hóa hiệu quả thi đấu. Họ thường xuyên sử dụng kỹ thuật "float jump" – nhảy phát bóng nhẹ với quỹ đạo bay khó đoán, khiến đối thủ gặp khó khăn trong việc tiếp bóng chính xác. Kỹ thuật này không đòi hỏi chiều cao vượt trội mà yêu cầu sự chính xác và tính toán tinh tế. Ngoài ra, Nhật Bản ưu tiên các pha tấn công nhanh, giảm sự phụ thuộc vào độ cao khi nhảy, đồng thời luôn đảm bảo ít nhất một người chặn bóng khi đối phương tấn công, giúp giảm thiểu điểm số từ đối thủ.

Trận đấu với Canada ở VNL 2025 hồi tháng Sáu là minh chứng rõ nét cho chiến lược này. Dù Canada vượt trội về số lần chặn bóng (8-0), Nhật Bản vẫn thắng nhờ ít lỗi kỹ thuật hơn (19 so với 30) và sự chính xác trong tấn công. Chủ công 1m74 Yukiko Wada đã ghi tới 19 điểm, cho thấy lối chơi tập trung vào tốc độ và sự linh hoạt có thể lấn át các đội bóng cao lớn hơn. Bên cạnh đó, khả năng bắt bước một của Nhật Bản thể hiện sự vượt trội về phối hợp mắt-tay và nhận thức không gian, giúp họ thiết lập các đợt tấn công hiệu quả.

So với Trung Quốc, đội bóng phụ thuộc nhiều vào chiều cao nhưng thiếu linh hoạt trong chiến thuật, Nhật Bản thể hiện sự đa dạng vượt trội. Trung Quốc, dù sở hữu đội hình với 7 VĐV cao trên 1m90, lại thất bại trước Pháp (chiều cao trung bình 184,5cm) do lối chơi thiếu sáng tạo và sự non nớt của các VĐV trẻ thay thế như Chen Houyu (197cm) hay Wan Ziyue (196cm). Trong khi đó, Nhật Bản, với đội hình không có ai cao quá 1m85, đã khéo léo biến hạn chế về thể hình thành thế mạnh thông qua chiến thuật thông minh và sự phối hợp đồng đội ăn ý.

2. Từng giành HCV Olympic 1964 và 1976 dưới sự dẫn dắt của HLV huyền thoại Daimatsu Hirofumi, Nhật Bản đã xây dựng nền móng cho lối chơi dựa trên kỹ năng và tinh thần kỷ luật. Hệ thống đào tạo của họ tập trung vào phát triển phản xạ, phối hợp mắt-tay và nhận thức không gian, phù hợp với đặc điểm thể chất của người Nhật. Một ví dụ điển hình là cựu chuyền hai Yoshie Takeshita, chỉ cao 1m59 nhưng được mệnh danh là "chuyền hai nhỏ nhất và mạnh nhất thế giới", dẫn dắt đội giành huy chương đồng Olympic 2012.

Hệ thống thể thao học đường của Nhật Bản cũng đóng vai trò quan trọng. Các cô gái được tiếp cận với mô hình thi đấu tuyển chọn khắt khe từ cấp trung học, giúp phát hiện và bồi dưỡng những tài năng xuất sắc. Không giống Trung Quốc, nơi ưu tiên tuyển chọn vận động viên từ các vùng có người cao lớn, Nhật Bản không chạy đua chiều cao mà tập trung khai thác sự khéo léo và nhanh nhẹn vốn có của người Á Đông. Kết quả là một đội hình đồng đều, giàu kỹ năng và tinh thần thi đấu bền bỉ.

Dưới sự dẫn dắt của Ferhat Akbaş, người được bổ nhiệm vào tháng 2/2025 và là HLV ngoại đầu tiên của đội, Nhật Bản tiếp tục duy trì phong độ ấn tượng. Với kinh nghiệm quốc tế và cách tiếp cận dựa trên dữ liệu, Akbaş đã chọn 34 cầu thủ cho mùa giải 2025, bao gồm 9 thành viên từ đội Olympic 2024, tạo nên sự kết hợp hoàn hảo giữa kinh nghiệm và sức trẻ. Tất nhiên, về tương lai, để duy trì vị thế và hướng tới các mục tiêu lớn như Olympic 2028, Nhật Bản cần cải thiện khả năng chặn bóng cũng như tăng cường hơn nữa sức mạnh tấn công và phát triển thêm các chiến thuật đa dạng.

Nhưng đó là chuyện tương lai, còn giờ cứ tận hưởng niềm vui cái đã!