1. Danh sách tập trung đội tuyển bóng bàn Việt Nam dự SEA Games 33 có tên Mai Hoàng Mỹ Trang, người năm nay đã 37 tuổi và tưởng đã từ giã đội tuyển khi không có mặt ở 2 kỳ SEA Games gần nhất. Tuy nhiên, đây không phải là bất ngờ vì ở giải đội mạnh toàn quốc cách đây 1 tháng, kỷ lục gia từng vô địch quốc gia 13 lần này đã chiến thắng nội dung đơn nữ, cho thấy mình vẫn chưa rời khỏi đỉnh cao.

Xét về chuyên môn, dù có thể không thi đấu ở nội dung đơn tại SEA Games sắp tới nhưng kinh nghiệm của Mai Hoàng Mỹ Trang rất có ích cho các nội dung đồng đội và đôi. Sau thời đỉnh cao, Mỹ Trang thường xuyên đánh đôi, đồng đội và đã "gom" thêm hơn 20 HCV ở các giải ở các nội dung này. Bóng bàn Việt Nam không mạnh về đơn nữ tại đấu trường SEA Games, nơi có nhiều tay vợt gốc Trung Quốc, nhưng vẫn thường chiến thắng ở nội dung đôi.

Tuy nhiên, đây không phải là câu chuyện về sự trở lại của Mai Hoàng Mỹ Trang, vì rõ ràng việc triệu tập một "lão tướng" như vậy dự SEA Games là chuyện hiếm nhưng không lạ trong bối cảnh của thể thao Việt Nam hiện tại, khi mà dấu hiệu của việc đứt gãy thế hệ đang diễn ra ở khá nhiều môn hay nội dung quan trọng khiến công cuộc bảo đảm chỉ tiêu huy chương phải nhờ vậy vào những cựu binh. Bóng bàn chỉ là một trong số đó.

Còn nhớ, Mai Hoàng Mỹ Trang đã vô địch quốc gia lần đầu tiên khi mới 17 tuổi. Tay vợt nữ nổi tiếng trước đó là Ngô Thu Thủy của Hà Nội thì vô địch năm 19 tuổi, trước đó nữa thì Nhan Vị Quân mới 13 tuổi đã vô địch giải các đội mạnh, 15 tuổi vô địch quốc gia và 17 tuổi đã đoạt HCV SEA Games đồng đội nữ… Họ thành danh sớm và giữ được sự nghiệp đỉnh cao lâu dài.

Ngoài bóng bàn, nhiều môn thể thao khác đều có các tài năng tuổi teen vô địch quốc gia, như Lý Hoàng Nam (quần vợt), Tiến Minh, Thùy Linh (cầu lông), Ánh Viên (Bơi lội), Vũ Thị Hương (điền kinh)… Điểm chung của họ là tỏ ra xuất chúng khi còn rất trẻ, sau đó trở thành những tượng đài thực thụ trong môn chơi của mình.

Thể thao thế giới giờ đây cũng chứng kiến những nhà vô địch, ngôi sao thể thao khi họ còn rất trẻ. Nhờ thế mà có người đoạt HCV ở 3 kỳ Olympic liên tiếp. Việc trẻ hóa này bao gồm cả những môn chơi tưởng chừng chỉ dành cho người có kinh nghiệm như bắn súng, cờ vua, billiards… trong bóng đá, thậm chí tuổi của các ngôi sao thế giới giờ đã là U20.

Điều này cũng không lạ, khi mà điều kiện tập luyện, dinh dưỡng, tiếp cận công nghệ ngày một dễ dàng hơn với những trẻ em chơi thể thao đỉnh cao, thúc đẩy nhanh quá trình hình thành tài năng.

Nhưng nghịch lý là tại Việt Nam, số lượng các tài năng tuổi teen ngày càng hiếm dù hệ thống đào tạo và tổ chức thi đấu các giải trẻ của chúng ta đang nhiều hơn trước. Thể thao Việt Nam cũng liên tục tham gia điều đặn và gây ấn tượng mạnh ở các đấu trường trẻ thế giới. Nhưng thực tế là các môn cơ bản ở Việt Nam hiện đang thiếu những tài năng vượt tuổi, nhất là các môn chơi cá nhân.

Điều đó đã được phản ảnh quá thành tích của thể thao Việt Nam trên các đấu trường Olympic hay Asiad. Khi mà Hoàng Xuân Vinh của chúng ta phải mất hơn 20 năm thi đấu, tích lũy mới có HCV Olympic thì ở các nội dung bắn súng nhanh tại Olympic 2024, đa số các nhà vô địch đều chưa quá 25 tuổi. Đấy là bắn súng, nơi tuổi tác có thể xem là lợi thế, mà còn "không có chỗ cho người già" thì các môn đòi hỏi thể chất sung mãn, tốc độ nhanh lẹ, thì còn khó cho VĐV Việt Nam hơn nữa.

2. Sự kiện khởi công sân vận động 60.000 chỗ ngồi tại Trung tâm đào tạo bóng đá trẻ PVF - Bộ Công an (Hưng Yên) ngày 19/10 vừa qua, với sự chứng kiến của Tổng bí thư Tô Lâm, không chỉ là một tin vui cho người hâm mộ. Nó là một cột mốc, một lời tuyên bố, và quan trọng hơn, là một sự khởi đầu mang tính bắt buộc cho một cuộc cách mạng về cơ sở vật chất, nếu bóng đá Việt Nam thực sự muốn "vươn tầm" và hội nhập sâu rộng với thế giới.

Chúng ta đã quen với những thành công trên sân cỏ của các đội tuyển quốc gia, quen với việc các cầu thủ "xuất ngoại". Nhưng để trở thành một phần thực sự của bản đồ bóng đá toàn cầu, chiến thắng trên sân là chưa đủ. Bóng đá hiện đại là một ngành công nghiệp trị giá hàng tỷ đô la, và ngành công nghiệp đó vận hành trên một nền tảng cơ sở hạ tầng ở đẳng cấp cao nhất.

Ý tưởng các quốc gia Đông Nam Á cùng đăng cai một kỳ World Cup đã được nhắc đến từ lâu, tương tự mô hình đồng tổ chức Asian Cup 2007. Đó là một giấc mơ đẹp, một khát vọng nâng tầm cả khu vực. Nhưng nếu giấc mơ đó được xúc tiến một cách nghiêm túc, Việt Nam có lẽ sẽ phải ngậm ngùi đứng ngoài cuộc, ngay cả khi chúng ta là một trong những nền bóng đá mạnh nhất khu vực.

Lý do nằm ở chính "sân khấu" lớn nhất của chúng ta. SVĐ quốc gia Mỹ Đình, trái tim của thể thao Việt Nam trong hơn 2 thập kỷ, đã không còn đáp ứng được tiêu chuẩn. Chỉ riêng bộ quy định dày 225 trang mà FIFA áp dụng cho World Cup 2018 đã đủ để "đánh trượt" Mỹ Đình. Nhưng ngay cả khi sân Mỹ Đình được nâng cấp, thì đó vẫn đang là cơ sở vật chất duy nhất mà chúng ta "tiệm cận" với các chuẩn quốc tế.

Việc thiếu hụt sân bãi đẳng cấp không chỉ khiến chúng ta "mất điểm" trong các cuộc chạy đua đăng cai sự kiện lớn. Nó đang khiến chúng ta mất đi những cơ hội "vàng" ngay trước mắt. Hàng năm, vào mỗi mùa hè, các CLB hàng đầu châu Âu như Manchester United, Liverpool, Real Madrid, hay Bayern Munich đều tổ chức các tour du đấu châu Á. Họ đến Singapore, Thái Lan, Malaysia, Nhật Bản, Hàn Quốc, thậm chí cả Indonesia, nhưng Việt Nam thường xuyên "vắng bóng" trong danh sách điểm đến.

Lý do không phải vì thị trường Việt Nam không đủ cuồng nhiệt. Các CLB này không chỉ mang đến các siêu sao, họ mang đến cả một bộ máy chuyên nghiệp. Họ yêu cầu mặt sân tập và sân thi đấu phải đạt độ hoàn hảo tuyệt đối để tránh chấn thương cho những "tài sản" trị giá hàng trăm triệu euro. Họ cần các sân vận động có đủ cơ sở vật chất hậu cần để phục vụ ban huấn luyện, đội ngũ y tế, và đặc biệt là các đối tác thương mại đi kèm.

3. Giữa công tác làm chiến lược và cách vận hành thực tế của thể thao Việt Nam dường như có độ vênh rất lớn, điều đó mang đến cảm giác chúng ta chưa sẵn sàng trong công tác chuẩn bị cho mục tiêu vươn tầm.

Việc ngày càng ít các ngôi sao tuổi teen ở những môn có tính phổ biến cao cho thấy quy trình đào tạo và phát triển tài năng của thể thao Việt Nam dường như vẫn theo mô hình cũ có xu hướng cào bằng, đại trà, thiếu những chiến lược đầu tư đặc biệt cho những con người có phẩm chất nổi trội.

Thế nên thi thoảng mới có tài năng theo kiểu thiên phú, chứ không thể trở thành một quy trình để liên tục tạo ra các tài năng đặc biệt xuất sắc khi còn nhỏ.

Điều tương tự với câu chuyện về cơ sở vật chất. Trở lại với dự án sân vận động 60.000 chỗ ngồi. Sân bóng không mọc lên một cách trơ trọi, mà nó là điểm cuối của cuộc hành trình. Bắt đầu từ lời gợi ý của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt, Trung tâm PVF ra đời bằng cách đi thuê sân để tuyển sinh hồi năm 2008. Nhưng đến năm 2017, Trung tâm PVF tại Hưng Yên được khánh thành với hệ thống sân tập được AFC công nhận là 1 trong 3 học viện cao cấp nhất châu Á. Nền móng đó đã hình thành các CLB chuyên nghiệp như CAHN và PVF-CAND và giờ đây là sân 60.000 chỗ.

Đây chính là quy trình khép kín mà bóng đá thế giới đang vận hành. Tài năng trẻ được rèn giũa trong môi trường kỷ luật, được tập luyện trên những mặt sân tốt nhất, và mơ ước chơi bóng ở sân đẹp nhất nước.

Quy trình đó là "đầu ra" hoàn hảo cho những lứa cầu thủ tài năng nhất mà PVF đang đào tạo. Nó cũng sẽ là một "thỏi nam châm" thu hút các trận đấu quốc tế lớn, các CLB danh tiếng, mang lại nguồn cảm hứng và cọ xát vô giá cho cầu thủ.

Sự ra đời của sân PVF - Bộ Công an tại Hưng Yên chính là một tuyên bố theo tinh thần chủ động đó. Nó không chỉ là một công trình kiến trúc mang tính biểu tượng, nó là một thông điệp rằng Việt Nam đang bắt đầu suy nghĩ và hành động như một quốc gia bóng đá chuyên nghiệp thực thụ.