Barca có nguy cơ bị cấm dự Champions League

Câu lạc bộ (CLB) Barcelona đã tuyên bố “hồi phục kinh tế và hiệu quả vận hành ở toàn bộ lĩnh vực” khi công bố báo cáo tài chính mùa 2024-25 vào tháng 10/2025. Nhưng như thường lệ, đằng sau lời tuyên bố đó là một bức tranh phức tạp hơn nhiều.

Gốc rễ khủng hoảng của Barca

Ngày 4/8/2017, Neymar rạng rỡ xuất hiện tại sân Parc des Princes, chính thức ra mắt trong màu áo Paris Saint Germain. Sau bốn mùa giải khoác áo Barca, anh ký hợp đồng với đội bóng thủ đô nước Pháp trong thương vụ chuyển nhượng trị giá 222 triệu euro, con số phá vỡ mọi kỷ lục bóng đá thế giới khi ấy. Với Barca, khoản tiền khổng lồ này dường như càng khẳng định vị thế tài chính hùng mạnh của họ.

Thời điểm Neymar rời đi, Barca đang ở đỉnh cao về quản trị tài chính. Đội bóng xứ Catalunya ghi nhận sáu năm liên tiếp có lãi, quỹ lương chỉ chiếm dưới 60% doanh thu và mức doanh thu tăng trưởng ổn định, tăng thêm tới 164 triệu euro (tương đương 34%) chỉ trong ba mùa. Doanh thu đạt 648 triệu euro, đứng thứ ba châu Âu, chỉ kém Real Madrid và Manchester United khoảng 30 triệu euro, trong khi không một CLB nào khác vượt mốc 600 triệu.

Thế nhưng, thay vì mở ra thời kỳ hoàng kim mới, việc bán Neymar lại là bước ngoặt đánh dấu giai đoạn sa sút về tài chính. Mùa 2017-2018, Barca vẫn báo lãi trước thuế 20,1 triệu euro, song phần lớn đến từ lợi nhuận chuyển nhượng hơn 200 triệu euro. Nếu loại bỏ yếu tố này, hiệu quả hoạt động thực tế của CLB đã lao dốc nghiêm trọng: từ mức lãi 10,5 triệu euro ở mùa 2016-2017 chuyển sang lỗ tới 176,8 triệu euro chỉ một năm sau. Kể từ đó, Barca không còn ghi nhận lợi nhuận hoạt động cho đến tận mùa giải gần đây.

Nguyên nhân chính dẫn đến khủng hoảng là chi tiêu quá đà cho cầu thủ. Trước mùa hè 2017, chi phí lương và khấu hao chuyển nhượng luôn được giữ dưới ngưỡng 60% doanh thu, ngoại lệ duy nhất là mùa 2014-2015 (60,3%). Tuy nhiên, chỉ một năm sau, tỷ lệ này tăng vọt lên 81,3%. Nghĩa là cứ mỗi 1 euro Barca thu về, có tới 0,81 euro dành cho lương và phí chuyển nhượng, chưa kể chi phí vận hành khổng lồ khác. Cấu trúc tài chính nhanh chóng mất cân bằng khi số tiền 222 triệu euro thu được từ Neymar không được tái đầu tư dài hạn mà được chi tiêu ngay lập tức.

Năm 2017, Barca chi tới 347,4 triệu euro để mua sắm cầu thủ, trong đó hai bản hợp đồng bom tấn Philippe Coutinho và Ousmane Dembélé đều vượt ngưỡng 100 triệu euro. Hai năm sau, Antoine Griezmann cũng cập bến Camp Nou với mức giá tương tự. Tính trong ba mùa từ 2017 đến 2020, Barca đã chi tổng cộng 960,3 triệu euro cho phí chuyển nhượng, với mức chi ròng 399 triệu euro. Trong cùng giai đoạn, chi phí lương và khấu hao tăng từ 367,4 triệu lên 593,9 triệu euro, tức tăng 62% chỉ sau ba năm.

Sức ép tài chính càng nặng nề hơn với bản hợp đồng của Lionel Messi. Ngày 25/11/2017, chỉ vài tháng sau khi Neymar ra đi, Messi ký hợp đồng mới giữ anh ở lại đến mùa hè 2021. Barca công bố điều khoản phá vỡ hợp đồng trị giá 700 triệu euro, nhưng giấu kín mức chi trả thực tế. Mãi đến năm 2021, tờ El Mundo tiết lộ bản hợp đồng bốn năm của Messi trị giá tới 555,2 triệu euro, bao gồm 288,6 triệu euro tiền lương và bản quyền hình ảnh, 115,2 triệu tiền ký hợp đồng cùng 77,9 triệu tiền “trung thành”. Tổng chi phí thực tế ước tính vào khoảng 515 triệu euro.

Từ mùa 2017-2018 đến 2020-2021, chỉ Real Madrid và Atletico Madrid chi lương nhiều hơn Barca. Thậm chí, mức thu nhập của riêng Messi còn vượt tổng quỹ lương của một số CLB La Liga khác. Mùa 2018-2019, Sevilla, đội có quỹ lương cao thứ tư Tây Ban Nha, chi 479,3 triệu euro, vẫn thấp hơn khoảng 36 triệu so với lương ước tính của Messi. Dù nhiều khoản trong hợp đồng được hoãn chi trả để giúp Barca tạm “dễ thở” hơn, gánh nặng tài chính khổng lồ ấy vẫn khiến đội bóng lừng danh xứ Catalunya trượt dài trong khủng hoảng, mở đầu cho chuỗi năm bất ổn chưa có hồi kết.

Covid-19 và cú đánh chí mạng vào tài chính Barca

Hiếm có lĩnh vực nào thoát khỏi tác động của đại dịch Covid-19, nhưng trong bóng đá, những “ông lớn” lại là những đội chịu tổn thất nặng nề nhất. Khi các sân vận động buộc phải đóng cửa còn quỹ lương vẫn phình to, nhiều CLB rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng và Barcelona là ví dụ điển hình.

Trước đại dịch, mùa 2018-2019, Barca thu về 174,9 triệu euro từ nguồn thu ngày thi đấu. Hai năm sau, con số ấy chỉ còn 23,7 triệu euro, tức giảm gần 90%. Dù Lionel Messi và nhiều cầu thủ đồng ý hoãn lương để san sẻ khó khăn, giúp tổng quỹ lương giảm từ 541,9 triệu euro xuống dưới 490 triệu euro mỗi mùa, nhưng mức sụt giảm doanh thu 262 triệu euro đã cuốn phăng mọi nỗ lực tiết kiệm. Theo báo cáo thẩm định của Deloitte năm 2021, Barca đã hoãn chi tới 389 triệu euro tiền lương cầu thủ, một minh chứng rõ ràng cho quy mô khủng hoảng tài chính của CLB. Dĩ nhiên, “hoãn” không có nghĩa là “không phải trả”, và những khoản nợ lương này tiếp tục trở thành gánh nặng trong các năm sau đó.

Khủng hoảng lên đến đỉnh điểm khi Lionel Messi nộp đơn xin rời CLB vào tháng 8/2020, mở màn cho chuỗi biến động lớn tại Camp Nou. Chủ tịch Josep Maria Bartomeu, người bị chỉ trích dữ dội vì cách điều hành, buộc phải từ chức vào tháng 10 cùng năm. Người kế nhiệm Joan Laporta trở lại ghế chủ tịch sau hơn một thập kỷ, mang theo lời hứa khôi phục tình hình tài chính.

Những con số thống kê thời điểm đó thực sự gây choáng: mùa 2020-2021, Barca ghi nhận khoản lỗ trước thuế lên tới 555,4 triệu euro, mức thua lỗ lớn nhất trong lịch sử một CLB bóng đá. Laporta cho rằng nguyên nhân xuất phát từ “những sai sót nghiêm trọng trong quản lý trước đây”, song giới chuyên môn nhận định ban lãnh đạo mới cũng có phần chủ động “gánh” lỗ để tái cấu trúc tài chính. Barca đã chủ động giảm giá trị cầu thủ trên sổ sách tới 160,6 triệu euro, đồng thời trích lập 84,1 triệu euro dự phòng cho các khoản thuế và kiện tụng. Những động thái này được kiểm toán viên phê chuẩn và giúp CLB “làm mới” bảng cân đối kế toán, tạo nền tảng cho giai đoạn tiếp theo.

Bước sang mùa 2021-2022, Barca bất ngờ công bố có lãi trở lại. Tuy nhiên, kết quả tích cực này không đơn thuần đến từ hoạt động kinh doanh bóng đá. Đằng sau đó là sự xuất hiện của các “đòn bẩy kinh tế”, những thỏa thuận bán tài sản và quyền thương mại để nhanh chóng thu tiền về, mở ra một chương hoàn toàn mới, và cũng đầy rủi ro, trong câu chuyện tài chính của Barca.

Những “đòn bẩy kinh tế” và cái giá phải trả

Cuối năm 2024, trong buổi trình bày trước Tòa án Trọng tài Thể thao (CAS), Barca khẳng định rằng ban lãnh đạo mới “nhận thấy việc thương mại hóa một số tài sản phi thể thao là cách hiệu quả và gần như duy nhất để phục hồi vốn chủ sở hữu”. Theo lập luận của họ, các “đòn bẩy kinh tế” nhằm giúp CLB duy trì sức cạnh tranh trên sân cỏ mà không ảnh hưởng trực tiếp đến các hội viên - những người nắm quyền sở hữu tập thể CLB.

Tuy nhiên, nguyên nhân sâu xa của việc phải “kéo đòn bẩy” đến từ khủng hoảng tài chính và áp lực từ quy định Squad Cost Limit (SCL) của La Liga, giới hạn chi tiêu đội hình dựa trên doanh thu thực tế và dự kiến. Đến cuối năm 2022, mức SCL của Barcelona đã âm tới 144,4 triệu euro, đồng nghĩa CLB không thể đăng ký thêm cầu thủ nếu không cắt giảm chi phí hoặc tăng doanh thu. Không thể tăng phí hội viên giữa thời điểm hậu Covid-19, và cũng không muốn giảm sức mạnh đội hình, Barca chọn cách bán bớt tài sản dài hạn để “cứu” dòng tiền ngắn hạn.

Nếu nhìn ở góc độ kinh tế, đây là giải pháp thiếu bền vững, nhưng trong hoàn cảnh của một CLB hoạt động theo mô hình hội viên không có chủ sở hữu giàu có bơm tiền như Real Madrid, PSG hay Manchester City, thì đây gần như là con đường duy nhất.

Tháng 6/2022, Barca kích hoạt “đòn bẩy” đầu tiên: bán 10% quyền phát sóng La Liga trong 25 năm cho quỹ đầu tư Mỹ Sixth Street với giá 267,1 triệu euro. Vài tuần sau, CLB tiếp tục bán thêm 15% với giá 400,4 triệu euro, tổng cộng thu về 667,5 triệu euro, đổi lại 25% doanh thu truyền hình trong suốt 1/4 thế kỷ. Khoản tiền này giúp Barca tạm thời thoát khỏi khủng hoảng dòng tiền, nhưng đồng nghĩa từ bỏ nguồn thu ổn định lâu dài. Theo ước tính, nếu giá trị bản quyền truyền hình không tăng, Barca sẽ mất khoảng 1 tỷ euro doanh thu trong 25 năm, tức nhiều hơn 50% so với số tiền họ nhận trước mắt.

Cùng thời điểm đó, Barca tiếp tục “chi đậm”. Mùa 2022-2023, đội bóng bỏ ra 162,9 triệu euro- cao nhất La Liga - để chiêu mộ các tân binh như Robert Lewandowski, Jules Koundé và Raphinha. Dù vậy, La Liga không công nhận toàn bộ số tiền từ Sixth Street có thể ghi nhận ngay, khiến Barca rơi vào nghịch cảnh: “mua được cầu thủ nhưng chưa chắc đã đăng ký được”.

Để tháo gỡ, CLB tiếp tục kích hoạt hai “đòn bẩy” khác liên quan đến Barça Studios, công ty sản xuất nội dung do Barca sở hữu. Ngày 29/7/2022, CLB bán 24,5% cổ phần cho nền tảng blockchain Socios.com thu về 100 triệu euro, và chỉ hai tuần sau, bán thêm 24,5% cho Orpheus Media với số tiền tương tự. Hai thương vụ này giúp Barca ghi nhận lợi nhuận kế toán gần 193 triệu euro và hợp thức hóa khoản lãi kế toán hơn 800 triệu euro trong mùa 2022-2023. Nhờ vậy, La Liga đã tạm thời nâng giới hạn chi tiêu của CLB, cho phép đăng ký cầu thủ.

Tuy nhiên, “phép màu kế toán” này nhanh chóng phản tác dụng. Sau đó, La Liga phát hiện Barca chỉ thực nhận 10 triệu euro từ mỗi thương vụ với Socios và Orpheus, trong khi phần còn lại chưa được thanh toán. Hai đối tác này đã bán lại cổ phần cho Libero Football Finance (Đức) và NIPA Capital (Hà Lan), khiến Barca phải khởi kiện Libero để đòi tiền. Năm 2023, CLB phải trích lập giảm giá 135 triệu euro vì xác định phần lớn số tiền từ hai thương vụ sẽ không bao giờ đến được. Kiểm toán viên Grant Thornton khi đó còn từ chối phê chuẩn định giá của Barca đối với Barça Studios (sau đổi tên thành Barça Vision), cho rằng CLB đã “thổi phồng” giá trị tài sản.

Hậu quả là mùa tài chính 2023-2024, Barca ghi nhận khoản lỗ trước thuế 204,5 triệu euro, chấm dứt chuỗi “lãi ảo” từ các đòn bẩy kinh tế.

Dẫu vậy, CLB vẫn tiếp tục tìm cách xoay vốn. Mùa 2024-2025, Barca triển khai thêm một “đòn bẩy” mới mang tên Personal Seat License (PSL), quyền sở hữu chỗ ngồi VIP tại Camp Nou sau khi sân được cải tạo. 475 ghế VIP đầu tiên, có thời hạn 30 năm, được bán với tổng giá trị 100 triệu euro, trong đó 71,6 triệu euro được hạch toán ngay vào doanh thu mùa 2024-2025. Nếu loại khoản này, Barca thực chất vẫn lỗ khoảng 80 triệu euro.

Những “đòn bẩy” từng giúp Barca tạm thoát khủng hoảng nay lại trở thành gánh nặng mới, một minh chứng cho sự đánh đổi giữa sinh tồn ngắn hạn và bền vững dài hạn của đội bóng từng được xem là biểu tượng tài chính của bóng đá thế giới.

Tín hiệu hồi phục, nhưng Barca vẫn còn nhiều ẩn số tài chính

Sau nhiều năm chìm trong khủng hoảng tài chính, Barca đang cho thấy dấu hiệu phục hồi nhất định. Mùa giải 2024-2025, đội bóng xứ Catalunya vẫn ghi nhận khoản lỗ, nhưng chỉ ở mức 8,4 triệu euro (16,9 triệu euro sau thuế), con số thấp đáng kể so với những năm trước. Tuy nhiên, khoản thâm hụt này đã bao gồm 71,6 triệu euro doanh thu từ PSL, một nguồn thu một lần khó có thể tái hiện trong tương lai.

Ở chiều ngược lại, chi phí cho bóng đá (gồm lương và khấu hao) chỉ còn 471,4 triệu euro, giảm hơn 120 triệu so với đỉnh năm 2019. Nhờ doanh thu tăng trở lại, lợi nhuận hoạt động của Barca đã lần đầu tiên dương sau tám năm, đạt 72,1 triệu euro. Tỷ lệ lương/doanh thu được kéo xuống chỉ còn 52%, mức thấp nhất trong 12 năm qua.

Mảng thương mại trở thành điểm sáng khi CLB đạt doanh thu vượt phần lớn các đội bóng La Liga, chỉ sau Real Madrid, Atletico, Sevilla và Real Sociedad. Hợp đồng tài trợ với Nike mang về 108 triệu USD/năm và sẽ tăng lên 120 triệu USD vào năm 2028. Trong khi đó, Spotify chi 55 triệu euro mỗi năm để sở hữu quyền đặt tên sân vận động.

Tuy nhiên, hoạt động chuyển nhượng lại không còn là nguồn thu chủ lực. Trong năm mùa gần nhất, Barca chỉ lãi 81,4 triệu euro từ bán cầu thủ, mức thấp hơn nhiều so với giai đoạn trước. Hai mùa vừa qua, chi tiêu ròng trên thị trường chuyển nhượng chỉ khoảng 3,9 triệu euro, trái ngược hoàn toàn với thời kỳ “vung tay” chiêu mộ Raphinha, Koundé hay Lewandowski năm 2022.

Dù giảm mạnh chi phí, Barca vẫn là CLB có khoản nợ chuyển nhượng cao nhất La Liga, với tổng nợ ròng khoảng 81,7 triệu euro tính đến tháng 6/2025. Trong đó, đáng kể là các khoản nợ mua cầu thủ: Raphinha (42,3 triệu), Olmo (33,7 triệu), Koundé (25 triệu), Vitor Roque (17,2 triệu), Ferran Torres (13,8 triệu) và Lewandowski (11,3 triệu).

Mùa hè vừa qua, Barca tiếp tục chi 60 triệu euro để mua Dani Olmo, nhưng tổng giá trị đội hình theo sổ sách chỉ ở mức 188,9 triệu euro, thấp hơn nhiều so với giá trị thị trường thực tế mà CLB ước tính “vượt hơn 1 tỷ euro”. Nhờ các sản phẩm “cây nhà lá vườn” như Lamine Yamal, Gavi, Fermin Lopez, Alejandro Balde hay Pau Cubarsí, đội hình hiện tại của Barca được đánh giá là tiềm năng bậc nhất châu Âu. Tuy nhiên, việc giữ chân những tài năng trẻ này đồng nghĩa với chi phí lương ngày càng phình to: mùa 2024-25, quỹ lương tăng thêm 26,3 triệu euro (7%), và hợp đồng mới của Yamal mới chỉ tính trong 1 tháng, hứa hẹn còn đội thêm gánh nặng mùa tới.

Tuy chi tiêu chuyển nhượng đã giảm, Barca vẫn nằm trong nhóm CLB có quỹ lương cao nhất châu Âu, 510 triệu euro, chỉ sau PSG và Manchester City. Con số này bao gồm cả lương của các vận động viên thể thao khác và nhân sự ngoài bóng đá.

Dù các chỉ số cho thấy sự hồi phục, tài chính của Barca vẫn chứa nhiều nghi vấn. CLB đã thay kiểm toán viên hai lần chỉ trong một năm, lần lượt từ Grant Thornton sang Crowe, và từng sử dụng một công ty kiểm toán khác không công bố danh tính trong giai đoạn giữa, dấu hiệu khiến giới tài chính đặt câu hỏi về tính minh bạch.

Nguy cơ bị UEFA cấm dự Champions League

Một trong những mối lo lớn nhất của Barcelona hiện nay là khả năng bị Liên đoàn Bóng đá châu Âu (UEFA) áp dụng án phạt, thậm chí cấm tham dự Champions League nếu câu lạc bộ tiếp tục vi phạm các quy định về tài chính (Financial Fair Play – FFP).

Theo báo cáo của The Athletic, dù Barca đã dùng hàng loạt “đòn bẩy kinh tế” để cải thiện sổ sách, song UEFA đang theo dõi sát sao những khoản thu này. Một số giao dịch bị nghi ngờ chỉ mang tính “kỹ thuật kế toán”, không phản ánh dòng tiền thật, khiến Barca có thể bị coi là thao túng báo cáo tài chính nhằm đáp ứng yêu cầu tham dự cúp châu Âu.

Giới chức UEFA được cho là đã nhiều lần cảnh báo đội bóng xứ Catalunya phải làm rõ nguồn thu từ Barca Studios, thương vụ từng mang lại hơn 400 triệu euro trên giấy tờ, nhưng hiện bị treo vì đối tác thanh toán chậm. Nếu các khoản này không được xác nhận là hợp lệ, Barca có thể bị tính là âm ngân sách, đồng nghĩa vi phạm FFP.

Ngoài ra, vụ “Negreira” - liên quan đến việc Barca chi tiền cho cựu quan chức trọng tài - vẫn là một điểm tối trong hồ sơ pháp lý của CLB. Dù UEFA đã tạm đình chỉ quá trình điều tra để chờ phán quyết từ tòa án Tây Ban Nha, nhưng nếu có kết luận tiêu cực, đội bóng của Chủ tịch Joan Laporta vẫn có thể bị cấm dự Champions League trong một mùa giải vì “làm tổn hại uy tín bóng đá châu Âu”.