Alexander Payne, Chủ tịch LHP Quốc tế Venice 2025: Hành trình tỏa sáng của một bậc thầy điện ảnh

Alexander Payne, 1 trong những đạo diễn và biên kịch xuất sắc của điện ảnh Mỹ, đã được mời làm Chủ tịch Ban giám khảo Quốc tế tại Liên hoan phim Quốc tế Venice lần thứ 82, diễn ra từ ngày 27/8 đến ngày 6/9.

Trong vai trò này, Alexander Payne sẽ dẫn dắt một nhóm các nhân vật nổi tiếng trong lĩnh vực điện ảnh và văn hóa từ khắp nơi trên thế giới, cùng nhau đánh giá các bộ phim tranh giải và trao giải Sư tử Vàng danh giá cùng các giải thưởng chính thức khác vào đêm bế mạc.

Payne vừa nhận giải Pardo d'Onore (Báo Vàng) tại Liên hoan phim Locarno vào ngày 15/8/2025, nơi 2 tác phẩm nổi bật của ông là The Descendants (2011) và Nebraska (2013) được trình chiếu, đồng thời ông tham gia một buổi thảo luận công khai để chia sẻ về hành trình sáng tạo của mình.

Tìm nguồn cảm hứng từ những câu chuyện về tầng lớp trung lưu Mỹ

Sinh ra (năm 1961) và lớn lên ở Omaha, Nebraska, một thành phố không phải trung tâm của ngành công nghiệp điện ảnh, Alexander Payne đã tìm thấy nguồn cảm hứng từ những con người và khung cảnh bình dị xung quanh. Ông từng chia sẻ rằng những câu chuyện về tầng lớp trung lưu Mỹ, với những niềm vui giản đơn và nỗi đau sâu kín, đã trở thành chất liệu xuyên suốt trong các tác phẩm của mình.

"Tôi lớn lên ở một nơi mà mọi người sống rất thật, không màu mè. Đó là nơi tôi học cách nhìn thế giới qua lăng kính của những điều bình thường nhưng đầy ý nghĩa" - ông tâm sự khi nhớ về quê hương.

Sau khi tốt nghiệp ngành lịch sử và văn học Tây Ban Nha tại Đại học Stanford (Mỹ), Payne quyết định theo đuổi đam mê điện ảnh tại Trường Sân khấu, Điện ảnh & Truyền hình UCLA (Mỹ), nơi ông lấy bằng thạc sĩ về đạo diễn. Bộ phim ngắn tốt nghiệp của ông tại UCLA đã thu hút sự chú ý của Alberto Barbera, người sau này trở thành Giám đốc Liên hoan phim Venice và mời Payne đảm nhận vai trò Chủ tịch Ban giám khảo Venice lần thứ 82. Chính từ những ngày đầu này, Payne đã đặt nền móng cho phong cách làm phim độc đáo của mình, kết hợp giữa sự hài hước sắc sảo và chiều sâu tâm lý.

"Một bộ phim hay không cần phải phức tạp. Nó chỉ cần chân thật. Nếu bạn kể một câu chuyện mà khán giả có thể thấy chính mình trong đó, bạn đã thành công" - ông từng nói, thể hiện triết lý làm phim giản dị nhưng sâu sắc.

Hành trình của Payne thực sự bứt phá với Citizen Ruth (1996), một bộ phim hài kịch đen với sự tham gia của Laura Dern. Ra mắt tại Liên hoan phim Sundance, bộ phim không chỉ gây tiếng vang mà còn mở đường cho một chuỗi 7 tác phẩm có sức ảnh hưởng lớn, quy tụ những ngôi sao như Paul Giamatti, Reese Witherspoon và Jack Nicholson. Bộ phim này đã khẳng định Payne là một nhà làm phim có khả năng kết hợp hài hước sắc sảo với những câu chuyện nhân văn, chạm đến trái tim khán giả trên toàn cầu.

Phong cách kể chuyện đầy mê hoặc

Các bộ phim của Alexander Payne thường được ví như những bản giao hưởng bi - hài, nơi tiếng cười và nước mắt hòa quyện một cách tinh tế. Ông là bậc thầy trong việc xây dựng những kịch bản chặt chẽ, nơi mỗi chi tiết đều được sắp đặt khéo léo để phục vụ câu chuyện lớn hơn, tạo nên những tác phẩm sâu sắc về đời thường. Tổng cộng, các bộ phim của ông đã nhận được 24 đề cử Oscar, bao gồm 4 lần đề cử Phim hay nhất và 3 lần đề cử Đạo diễn xuất sắc nhất.

Cụ thể, Sideways (2004) - là 1 trong những tác phẩm tiêu biểu - theo chân 2 người bạn trong chuyến đi qua vùng rượu vang California, khám phá sự trưởng thành và ý nghĩa cuộc sống. Bộ phim nhận 4 đề cử Oscar và chiến thắng Kịch bản chuyển thể xuất sắc mà ông là đồng tác giả. Payne từng chia sẻ về quá trình làm phim: "Tôi muốn làm một bộ phim về những người đàn ông bình thường, những người đang tìm kiếm ý nghĩa trong những ngày tháng tưởng chừng như vô nghĩa. Rượu vang chỉ là cái cớ để họ đối diện với chính mình". Câu nói này không chỉ phản ánh tầm nhìn của ông mà còn cho thấy cách ông biến những chi tiết đời thường thành những câu chuyện giàu ý nghĩa.

Hay Nebraska (2013), bộ phim được quay đen trắng tại quê nhà, khắc họa mối quan hệ cha con đầy cảm xúc và sự cô đơn, nhận 6 đề cử Oscar. Tác phẩm này  là một lời tri ân của Payne dành cho quê hương, nơi ông tìm thấy vẻ đẹp trong sự giản dị. "Tôi không cố làm một bộ phim buồn. Tôi chỉ muốn kể một câu chuyện chân thật về những con người tôi biết" - ông chia sẻ khi nói về Nebraska, thể hiện sự chân thành trong cách tiếp cận nghệ thuật của mình.

Còn The Descendants (2011) kể về tình thân trong khung cảnh Hawaii, mang về 5 đề cử Oscar và đoạt giải Kịch bản chuyển thể xuất sắc. Payne từng nhấn mạnh: "Hawaii không chỉ là một bối cảnh, mà còn là một nhân vật trong phim. Nó nhắc nhở chúng ta rằng ngay cả trong những khung cảnh thiên đường, con người vẫn phải đối mặt với những mất mát và đau khổ". Lời chia sẻ này cho thấy cách ông biến bối cảnh thành một phần không thể tách rời của câu chuyện.

Tiếp đó phải kể đến About Schmidt (2002) với diễn xuất ấn tượng của Jack Nicholson, phim nhận 2 đề cử Oscar, đào sâu nỗi buồn và sự tìm kiếm ý nghĩa cá nhân. "Tôi nghĩ cuộc sống là một chuỗi những khoảnh khắc mà chúng ta cố gắng hiểu bản thân. Schmidt là một nhân vật đại diện cho tất cả chúng ta, khi chúng ta tự hỏi mình đã sống đúng chưa" - Payne từng nói, thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với những nhân vật của mình.

Và gần đây nhất, The Holdovers (2023) đã chinh phục khán giả và giới phê bình với câu chuyện về tình bạn bất ngờ giữa 1 giáo viên, 1 học sinh và 1 nhân viên trường học trong kỳ nghỉ Giáng sinh. Bộ phim mang về giải Oscar cho Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất cho Da'Vine Joy Randolph. "Tôi muốn làm một bộ phim ấm áp, nơi con người tìm thấy nhau trong những hoàn cảnh không ngờ tới. Đó là điều kỳ diệu của cuộc sống" - Payne chia sẻ, một lần nữa khẳng định tài năng của ông trong việc tạo nên những tác phẩm vừa sâu sắc vừa gần gũi.

Luôn sẵn sàng thử nghiệm với những ý tưởng mới

Hiện tại, Payne đang chuẩn bị cho một dự án mới sẽ được quay tại vùng nông thôn Đan Mạch, một lựa chọn cho thấy sự tò mò và khát khao khám phá những bối cảnh mới.

"Tôi luôn muốn làm phim ở những nơi mà tôi chưa từng biết. Đan Mạch có một sự bình yên mà tôi nghĩ sẽ là bối cảnh hoàn hảo cho câu chuyện tiếp theo của tôi" - ông tiết lộ, gợi mở về một tác phẩm mới đầy tiềm năng. Dù chưa có nhiều thông tin, dự án này hứa hẹn sẽ tiếp tục mang đậm dấu ấn của Payne với những câu chuyện độc đáo và giàu cảm xúc.

Ngoài ra, Payne từng bày tỏ giấc mơ thực hiện một bộ phim miền Tây, một thể loại mà ông tin rằng sẽ cho phép ông đào sâu vào bản chất con người và lịch sử nước Mỹ.

"Tôi thích ý tưởng về một câu chuyện nơi con người đối mặt với thiên nhiên, với chính mình, trong một bối cảnh khắc nghiệt. Miền Tây là một phần của linh hồn nước Mỹ" - ông nói, thể hiện tham vọng khám phá những khía cạnh mới trong sự nghiệp. Tham vọng này có thể định hình những bước đi tiếp theo của ông, mang đến những trải nghiệm điện ảnh độc đáo cho khán giả.

Alexander Payne không chỉ là một đạo diễn tài năng mà còn là một người kể chuyện bậc thầy, với khả năng biến những khoảnh khắc đời thường thành những câu chuyện sâu sắc. "Cuộc sống là một chuỗi những khoảnh khắc nhỏ bé. Những khoảnh khắc đó, dù vui hay buồn, đều đáng để trân trọng. Đó là điều tôi cố gắng đưa vào phim của mình" - Payne từng chia sẻ, qua đó phản ánh cách ông tìm kiếm ý nghĩa trong những điều giản dị. Triết lý này không chỉ định hình các tác phẩm của ông mà còn truyền cảm hứng cho khán giả và các nhà làm phim trẻ.

Ông cũng không ngại đối mặt với những thử thách trong sự nghiệp. "Tôi không sợ thất bại. Thất bại là một phần của việc học cách làm phim. Mỗi lần thất bại, tôi biết mình đang tiến gần hơn đến một điều gì đó lớn lao hơn" - Payne từng nói, thể hiện tinh thần kiên trì và sự cởi mở với những bài học từ sai lầm. Điều này cũng giải thích tại sao ông luôn sẵn sàng thử nghiệm với những ý tưởng mới.

Payne cũng đặc biệt trân trọng điện ảnh độc lập, nơi ông tin rằng nghệ thuật thực sự được sinh ra. "Điện ảnh độc lập là nơi bạn có thể mạo hiểm, nơi bạn có thể thử nghiệm và thất bại mà không bị trừng phạt" - ông chia sẻ, khuyến khích các nhà làm phim trẻ dám theo đuổi tầm nhìn của riêng mình. Lời khuyên này không chỉ phản ánh kinh nghiệm cá nhân của ông mà còn là nguồn động lực cho những người đang bắt đầu hành trình trong ngành điện ảnh.